4-Mavzu. Tijorat banklari risklari va ularni boshqarish Bank riski tushunchasi va uning bank faoliyati rivojidagi axamiyati

Bank risklari va ularning turlari

№	Turlanish belgilari	Risk turlari
1	2	3
1.	Vujudga kelish soxasi buyicha	Ichki risklar: tijorat banklari turi buyicha mijozlar tarkibi buyicha bank operatsiyalari turi buyicha balansdan tashkari operatsiyalar buyicha moliyaviy xizmatlarni amalga oshirish bilan boglik operatsiyalar buyicha Tashki risklar: siyosiy ijtimoiy tabiiy
2.	Kamrab olish darajasi buyicha	makro darajadagi risklar mego darajadagi risklar mezo darajadagi risklar mikro darajadagi risklar
3.	Ta’sir kilish vakti buyicha	retrospektiv risklar joriy risklar istikbolli risklar
4.	Passiv operatsiyalar buyicha	diversifikatsiya riski inflatsiya riski jamgarmalar riski depozitlar riski foiz stavkalarining uzgarishi riski
5.	Aktiv operatsiyalar buyicha	kredit riski xisob-kitob risklari kassa riski bozor riski valyuta riski lizing operatsiyalari riski faktoring riski investitsiya riski bank portfeli riski kliring riski barter riski
6.	Balansdan tashkari operatsiyalar buyicha	bankrotlik riski balanslashmagan likvidlik riski foiz riski foyda ololmaslik riski suiiste’mol riski yoki iktisodiy bilim va tashkilotchilik darajasi riski
7.	Moliyaviy xizmatlarni amalga oshirish buyicha	operatsion va texnologik risklar innovatsiya riski bank xavfsizligi riski va boshkalar

«Bankovskiy menedjment» darsligi muallifi P.S. Rouz² risklarga kengrok tushuncha berib, u bank risklarini kuyidagi oltita asosiy turga ajratadi:

• 
  kredit riski;
  
• 
  foyda olmaslik riski;
  
• 
  likvidlik riski;
  
• 
  foiz riski;
  
• 
  tulay olmaslik riski;
  
• 
  bozor (rakobat, talab va taklif, inflatsiya va x.k.) riski.
  

Bank uchun ikkinchi darajada bulgan risklar tarkibiga P.Rouz siyosiy, suiiste’mol va valyuta risklarini kiritadi.
Shunday kilib, bank faoliyati turli tuman risklarga boglik bulib, ular «Bank tomonidan berilgan kredit uz vaktida kaytib keladimi?, «Keyingi oyda depozitlar salmogi oshadimi?, «Bank aksiyasining baxosi va bank foydasi oshadimi?, «Keyingi oyda (kvartalda) foiz stavkalari kanday buladi, ular bank foydasiga kanday ta’sir kursatadi?» kabi extimollik, tavakkalchilik bilan boglik xolda faoliyat olib boradilar. Shu xolatlarning taxliliga asoslangan xolda bank mablaglarni investitsiya kiladi, ijobiy natijaga erishishni maksad kilib kuyadi.
Kelib chikish sabablariga kura risklar ikkiga bulinadi:

• 
  sof (obektiv) risklar;
  
• 
  sun’iy (subektiv) risklar.