3-ilova
Ko’knordoshlar oilasining asosiy sistematik belgilari.
№
|
Oila
|
Sistematik belgilar
|
1
|
Ko’knordoshlar
|
-Bir yilik va ko’p yilik o’t o’simligi
|
-Poya va bargi “sut” shirasiga boy
|
-Gullari yakka yoki shingilsimon tupgul
|
-Gulli aktinomorf, ikkita gul kosacha bargi ochilishdan oldin to’kiladi
|
-Gultoj barglari 4-6 erkin
|
-Changchilar ko’p, tuguncha 2-16 mevabargchalar qoshilishidan xosil bo’lgan
|
-Mevasi parakarp ko’sakcha
|
4-ilova
№
|
Tur
|
O’ziga xos belgilar
|
1
|
Papaver somniferum
Ko’knori
|
-bir yillik, bo’yi 1 metrgacha. Moy va opium olish uchun ekiladi.
|
-etilmagan ko’sakchasi tilinib sut shirasi olinadi, u xavoda qurib qorayadi (qoradori-afyun). Bu farmosevtika sanoatida qimmatli xom-ashyo xisoblanadi, unda 26ga yaqin alkaloidlar mavjud.
|
-urug‘idan qimmat baxo oziq ovqatda ishlatiladigan va texnik yog‘ olinadi (50%).
|
2
|
Glaucium elegans
Dog‘ gulli o’rmonqora
|
-bir yillik, ildizida sut shirasi mavjud, zaxarli
|
-tog‘ va tog‘oldi zonalarda tarqalgan. Barg va poyalari oqimtir g‘uborli, dorivor.
|
3
|
Roemeria retracta
Qizg‘aldoq
|
-bir yillik o’t, adir va voxalarda keng tarqalgan, efemer.
|
-barglari oddiy, qush patsimon . Mevasi qo’zoqsimon ko’sak, bo’yoqbop.
|
5-ilova
6-ilova
БЛИЦ- ЎЙИН
Oilaning oilachalarga bo’linishi.
№
|
Oilacha nomi
|
Turkum, tur
|
Maxalli nomi
|
Xayotiy shakli
|
Mevasi
|
Gul formulasi
|
1.
|
Tubulg‘idosh kabilar
|
|
|
Bo’ta
|
Barg meva
|
Ca5 Co5- A~G5
|
2.
|
Namatakdosh kabilar
|
|
|
O’t, bo’ta
|
Soxta meva
|
Ca5 Co5- A~G~
|
3.
|
Olmadosh kabilar
|
|
|
Bo’ta, daraxt
|
Olma
|
Ca(5) Co5 A~ G5-
|
4.
|
Olxo’ridosh kabilar
|
|
|
Bo’ta, daraxt
|
Danakli
|
Ca(5) Co5 A~ G1-
|
Tukli tubog‘i- Spiraea, Qoqond namatagi- Rosa kakanica, G‘oz panja- Potentilla recta,
Maymunjon- Rubus caesius, yovvoyi olma- Malus silvestris, Bexi –Cydonia oblonga,
Do’lana- Crataegus pontika, Gilos- Cerasus domestrika, O’rik- Armenica vulgaris,
Bodom-Amogdulis spinosisima.
GLOSSARIY
Afyun, Qoradori – ( gr. opion -ko’knora shirasi suvi)- pishmagan ko’knori ko’sagidan olinadigan alkaloidlarga boy quyuq shira.
2. Soxta meva – tugunchadan tashqari gulning boshqa bo’laklari(gulo’rin va guoqosacha) ishtirokida xosil bo’lgan meva.
3. Xaqiqiy meva - faqat urug‘chidan xosil bo’lgan meva
7-mavzu
|
Chinnigulkabilar ajdodchasi (Caryophyllidae).
|
7.1. Ta’lim berish texnologiyasining modeli
Mashg‘ulot vaqti-2 soat
|
Talabalar soni: 20 – 60 gacha
|
Mashg‘ulot shakli
|
Vizual ma’ruza
| |
Ma’ruza rejasi
|
1.Dukkaknamolar qabilasi burchoqdoshlar oilasining asosiy sistematik belgilari
2.Oilaning oilachalarga bo’linishi, ularning o’ziga xos belgilari, asosiy turkumlar va ularning tarqalishi.
3.Oilaning madaniy va yovvoyi xolda o’suvchi vakillariga ta’rif.
4.Ziradoshlar oilasining sistematik belgilari, asosiy vakillarining tarqalishi va ishlatilishi.
5.Sho’radoshlar oilasining o’ziga xos belgilari.
6. Oilaning madaniy xolda ekiladigan, va tabiiy xolda keng tarqalgan turkumlari.
|
O’quv mashg‘ulotining maqsadi: Burchoqdoshlar, ziradoshlar va sho’radoshlar oilasining sistematik belgilari bilan tanishish, keng tarqalgan turkum vakillarining tarqalishi va ishlatilishi xaqida ma’lumotlarga ega bo’lish.
|
Pedagogik vazifalar:
-Burchoqdoshlar oilasining sistematik belgilari, asosiy vakillarining tuzilishi, tarqalishi xaqida tushuncha beradi.
-Oilaning kenja oilachalarga bo’linishi ularning o’ziga xos belgilari, asosiy turkumlari bo’yicha axborot berish.
-Oilaning madaniy va yovvoyi xolda o’suvchi vakillari bo’yicha axborot berish.
-Ziradoshlar oilasining sistematik belgilari, asosiy vakillari xaqida tushuncha berish.
-Sho’radoshlar oilasining o’ziga xos sistematik belgilari xususida tushuncha berish.
-Oilaning madaniy xolda ekiladigan, va tabiiy xolda keng tarqalgan turkumlari, ishlatilishi xaqida ma’lumot beradi.
|
O’quv faoliyati natijalari:
Talaba:
-Dukkaknamolar qabilasi burchoqdoshlar oilasining asosiy sistematik belgilari bo’yicha o’z fikrini ifodalaydi.
-Oilaning oilachalarga bo’linishi, ularning o’ziga xos belgilari, asosiy turkumlar va ularning tarqalishi xaqida ma’lumotlar beradi.
-Oilaning madaniy va yovvoyi xolda o’suvchi vakillari xaqida ma’lumotlar beradi.
-Ziradoshlar oilasining sistematik belgilari, asosiy vakillarining tarqalishi va ishlatilishi xaqida jadval asosida o’z fikrini beradi.
-Sho’radoshlar oilasining o’ziga xos belgilari tug‘risida gapirib beradi.
- Oilaning madaniy xolda ekiladigan, va tabiiy xolda keng tarqalgan turkumlari xususida izoh beradi.
|
O’qitish uslubi va texnikasi
|
Ko’rgazmali ma’ruza, suhbat, bayon qilish, aqliy hujum, blis so’rov
|
O’qitish shakli
|
Ommaviy, jamoaviy
|
O’qitish vositalari
|
O’quv qo’llanma, proektor, grafik organayzerlar, doska
|
O’qitish shart-sharoiti
|
Hamkorlikda ishlash va taqdimotlarni amalga oshirish imkoniga ega bo’lgan auditoriya.
|
Monitoring va baholash
|
Og‘zaki nazorat: savol-javob
|
“Chinnigulkabilar ajdodchasi (Caryophyllidae)” ma’ruza mashg‘ulotining texnologik kartasi.
Ish bosqichla-ri va vaqti
|
Faoliyat mazmuni
|
Ta’lim beruvchi
|
Ta’lim oluvchilar
| |
Tayyorgar
lik bosqichi
|
1. Mavzu bo’yicha o’quv materiallarni, ya’ni taqdimot va tarqatma materiallarni tayyorlash.
2. Talabalarni jonlantirish uchun mavzu doirasida savollarni, ko’rgazmali sxemalarni yaratish.
3. Talabalar o’quv faoliyatini baholash mezonlarini ishlab chiqish.
4. O’quv kursini o’rganishda foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxatini tartiblashtirish.
|
|
1-bosqich.
Mavzuga kirish
(10 daqiqa)
|
1.1. Mavzuning nomini ekranga chiqaradi va mazkur mavzuni yoritishdan kutilayotgan asosiy natijalar to’g‘risida axborot beradi.
1.2. Talabalar e’tiborini jalb etish va bilim darajalarini aniqlash uchun blis-so’rov o’tkaziladi. (1 ilova)
1.3. Mavzuni yoritish bo’yicha tuzilgan reja savollarini namoyishga uzatadi (2-ilova).
1.4. Bugun o’tilishi kutilayotgan dars mashg‘uloti vizual m’ruza tarzida bo’lishi ta’kidlanadi.
|
Tinglaydilar va yozib oladilar.
Eshitadi. Navbat bilan savollarga javob beradi.
Ko’chirib oladilar.
Tinglaydilar va muhokama qiladilar
| |
2. Asosiy bosqich
(60 daqiqa)
|
2.1. Rower Point dasturi asosida ko’rgazmali materiallar bo’yicha ma’ruza o’qiydi.
Ma’ruza davomida asosiy tushunchalarni qayd etish lozimligini uqtiradi. Talabalarning yozib olishlarini ta’kidlaydi.
2.2. Bilimlarni yanada aniqlashtirish maqsadida “Burchoqdoshlar oilasi” bedgilari yozib olinadi. (3-ilova-jadval)
2.3. Muammoli savollar tashlaydi va ularni birgalikda o’qib muxokama qiladi.
1. Burchoqdoshlar oilasi, qanday oilasi, qanday sistematik belgilari ega?
2.Oila qanday oilachalarga bo’linadi, ularning sistematik farqi nimada?
3. Kapalakguldoshlarkabilar oilasining asosiy turkum vakillariga ta’rif?
2.4. Muammolarni xalq qilish uchun quyilgan savollarga aniqlik kiritiladi.
1.Ziradoshlar oilasining sistematik belgilari asosiy turkum vakillariga ta’rif beradi.(Blis-o’yin. 4-ilova)
2.5 Sho’radoshlar oilasining sistematik belgilari xaqidagi ma’lumotlarni o’qishga chorlaydi va birgalikda muxokama qiladi.
Muammoli savollarni xal qilish uchun oilaning madaniy va yovvoyi xolda usuvchi vakillarining o’ziga xos belgilariga xaqida ma’lumot beriladi.
1.Burchoqdolar, ziradoshlar va sho’rdoshlar oilasi vakillari xalq xujaligida qanday axamiyatga ega?
2.Oilalarning tarqalishi va ekologiyasi xaqida aniqlik kiriting.
|
2.1.Tinglaydilar, yozadilar.
2.2.Fikrlarini to’plab blis o’yin jadvalini daftarga chizib olinadi, tuldiriladi.
2.3.Yozib oladilar va o’z bilimlari bilan taqqoslaydilar
2.4.Muammoli yuzasidan o’z echimlarini taklif qiladilar munozara qilib javob beradilar. Ilova qilingan Blis-o’yin yozib olinadi va tulg‘aziladi.
Talabalar berilgan savollarga javob beradilar.
Jadval bilan tanishib daftarga chizib oladilar.
|
3. Yakuniy bosqich
(10 daqiqa)
|
3.1. Mavzuni umumlashtiradi va umumiy xulosalar yasaydi. Talabalar diqqatini mavzuning asosiy tomonlariga qaratadi. Faol ishtirok etgan talabalrni rag‘batlantiradi.
3.2. Mustaqil ish uchun vazifa: “Sho’radoshlar oilasi vakillarining cho’l zonasidagi o’simliklar qoplamidagi roli ”mavzusi bo’yicha referat tayorlash.
|
Tinglaydilar.
Vazifani yozib oladilar, va materiallar to’playdi.
|
Dostları ilə paylaş: |
