4-semestr O‘quv-uslubiy majmua toshkent – 2014

3-ilova
Ko’knordoshlar oilasining asosiy sistematik belgilari.

№	Oila	Sistematik belgilar
1	Ko’knordoshlar	-Bir yilik va ko’p yilik o’t o’simligi
		-Poya va bargi “sut” shirasiga boy
		-Gullari yakka yoki shingilsimon tupgul
		-Gulli aktinomorf, ikkita gul kosacha bargi ochilishdan oldin to’kiladi
		-Gultoj barglari 4-6 erkin
		-Changchilar ko’p, tuguncha 2-16 mevabargchalar qoshilishidan xosil bo’lgan
		-Mevasi parakarp ko’sakcha

4-ilova

№	Tur	O’ziga xos belgilar
1	Papaver somniferum Ko’knori	-bir yillik, bo’yi 1 metrgacha. Moy va opium olish uchun ekiladi.
		-etilmagan ko’sakchasi tilinib sut shirasi olinadi, u xavoda qurib qorayadi (qoradori-afyun). Bu farmosevtika sanoatida qimmatli xom-ashyo xisoblanadi, unda 26ga yaqin alkaloidlar mavjud.
		-urug‘idan qimmat baxo oziq ovqatda ishlatiladigan va texnik yog‘ olinadi (50%).
2	Glaucium elegans Dog‘ gulli o’rmonqora	-bir yillik, ildizida sut shirasi mavjud, zaxarli
		-tog‘ va tog‘oldi zonalarda tarqalgan. Barg va poyalari oqimtir g‘uborli, dorivor.
3	Roemeria retracta Qizg‘aldoq	-bir yillik o’t, adir va voxalarda keng tarqalgan, efemer.
		-barglari oddiy, qush patsimon . Mevasi qo’zoqsimon ko’sak, bo’yoqbop.

5-ilova


6-ilova

БЛИЦ- ЎЙИН

Oilaning oilachalarga bo’linishi.

№	Oilacha nomi	Turkum, tur	Maxalli nomi	Xayotiy shakli	Mevasi	Gul formulasi
1.	Tubulg‘idosh kabilar			Bo’ta	Barg meva	Ca5 Co5- A~G5
2.	Namatakdosh kabilar			O’t, bo’ta	Soxta meva	Ca5 Co5- A~G~
3.	Olmadosh kabilar			Bo’ta, daraxt	Olma	Ca(5) Co5 A~ G5^-
4.	Olxo’ridosh kabilar			Bo’ta, daraxt	Danakli	Ca(5) Co5 A~ G1^-

Tukli tubog‘i- Spiraea, Qoqond namatagi- Rosa kakanica, G‘oz panja- Potentilla recta,

Maymunjon- Rubus caesius, yovvoyi olma- Malus silvestris, Bexi –Cydonia oblonga,
Do’lana- Crataegus pontika, Gilos- Cerasus domestrika, O’rik- Armenica vulgaris,
Bodom-Amogdulis spinosisima.


GLOSSARIY

1. 
   Afyun, Qoradori – ( gr. opion -ko’knora shirasi suvi)- pishmagan ko’knori ko’sagidan olinadigan alkaloidlarga boy quyuq shira.
   

2. Soxta meva – tugunchadan tashqari gulning boshqa bo’laklari(gulo’rin va guoqosacha) ishtirokida xosil bo’lgan meva.
3. Xaqiqiy meva - faqat urug‘chidan xosil bo’lgan meva

11-mavzu

Qo’ng`irpo’stkabilar ajdodchasi (Cornidae)

11.1. Ta’lim berish texnologiyasining modeli

Mashg‘ulot vaqti-2 soat	Talabalar soni: 20 – 60 gacha
Mashg‘ulot shakli	Vizual ma’ruza
Ma’ruza rejasi	1. Qo’ng`irpo’stkabilar ajdodchasining asosiy belgilari,tasnifi,tarqalishi. 2. Qo’ng`irpo’stnamolar, ziranamolar, to’ng`iztaroqnamolar qabilalarining umumiy xususiyatlari, asosiy vakillari, tarqalishi, ahamiyati.
O’quv mashg‘ulotining maqsadi: Qo’ng`irpo’stkabi-lar ajdodchasining asosiy belgilari,tasnifi,tarqalishi. Qo’ng`irpo’stnamolar, ziranamolar, to’ng`iztaroqnamolar qabilalarining umumiy xususiyatlari, asosiy vakillari. tarqalishi ҳaqidagi ma’lumotlar berish.
Pedagogik vazifalar: - Qo’ng`irpo’stkabi-lar ajdodchasining asosiy belgilari, tasnifi, tarqalishi bilan anishtiradi. - Qo’ng`irpo’stnamolar, ziranamolar, to’ng`iztaroqnamolar qabilalarining umumiy xususiyatlari, asosiy vakillari, tarqalishi, ahamiyatini tushuntiradi.		O’quv faoliyati natijalari: Talaba: - Qo’ng`irpo’stkabi-lar ajdodchasining asosiy belgilari, tasnifi, tarqalishi haqida ma’lumot oladi. - Qo’ng`irpo’stnamolar, ziranamolar, to’ng`iztaroqnamolar qabilalarining umumiy xususiyatlari, asosiy vakillari, tarqalishi, ahamiyatini tushunib oladi.
O’qitish uslubi va texnikasi		Ko’rgazmali ma’ruza, suhbat, bayon qilish, aqliy hujum, blis so’rov
O’qitish shakli		Ommaviy, jamoaviy
O’qitish vositalari		O’quv qo’llanma, proektor, grafik organayzerlar, doska
O’qitish shart-sharoiti		Hamkorlikda ishlash va taqdimotlarni amalga oshirish imkoniga ega bo’lgan auditoriya.
Monitoring va baholash		Og‘zaki nazorat: savol-javob

12.2. Qo’ng`irpo’stkabi-lar ajdodchasi (Cornidae) ma’ruza mashg‘ulotining texnologik kartasi.

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat mazmuni
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchilar
Tayyorgar lik bosqichi	1. Mavzu bo’yicha o’quv materiallarni, ya’ni taqdimot va tarqatma materiallarni tayyorlash. 2. Talabalarni jonlantirish uchun mavzu doirasida savollarni, ko’rgazmali sxemalarni yaratish. 3. Talabalar o’quv faoliyatini baholash mezonlarini ishlab chiqish. 4. O’quv kursini o’rganishda foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxatini tartiblashtirish.
1-bosqich. Mavzuga kirish (10 daqiqa)	1.1. Mavzuning nomini ekranga chiqaradi va mazkur mavzuni yoritishdan kutilayotgan asosiy natijalar to’g‘risida axborot beradi. 1.2. Talabalar e’tiborini jalb etish va bilim darajalarini aniqlash uchun blis-so’rov o’tkaziladi. (1 ilova) 1.3. Mavzuni yoritish bo’yicha tuzilgan reja savollarini namoyishga uzatadi (2-ilova). 1.4. Bugun o’tilishi kutilayotgan dars mashg‘uloti vizual m’ruza tarzida bo’lishi ta’kidlanadi.	Tinglaydilar va yozib oladilar. Eshitadi. Navbat bilan savollarga javob beradi. Ko’chirib oladilar. Tinglaydilar va muhokama qiladilar
2. Asosiy bosqich (60 daqiqa)	2.1. Rower Point dasturi asosida ko’rgazmali materiallar bo’yicha ma’ruza o’qiydi. Ma’ruza davomida asosiy tushunchalarni qayd etish lozimligini uqtiradi. Talabalarning yozib olishlarini ta’kidlaydi. 2.2. Bilimlarni yanada aniqlashtirish maqsadida “B.B.B ” jadvalini daftarga chizish taklif etadi. (3-ilova)doskaga chiqaziladi. 2.3. Muammoli savollar tashlaydi va ularni birgalikda o’qib muxokama qiladi. 1. Ziradoshlar oilasi qanday sistematik belgilarga ega? 2.Oila vakillarining ishlab chiqarishdagi axamiyati, tarqalishi? 3. To’ng`iztaroqdoshlar oilasining sistematik belgilari? 4.Gul tuzilishiga asosan guruxlariga bo’linishi? 5. Oilaning oilachalarga bo’linishi, asosiy vakillari? Bu savollarga javob berish uchun xar bir oilaning o’ziga xos sistematik belgilari asosiy turkum vakillari xaqida ma’lumotlar etkazilishi lozim.topish.( 4-ilova)	2.1.Tinglaydilar, yozadilar. 2.2.Fikrlarini to’plab blis o’yin jadvalini daftarga chizib olinadi, tuldiriladi. 2.3.Yozib oladilar va o’z bilimlari bilan taqqoslaydilar 2.4.Muammoli yuzasidan o’z echimlarini taklif qiladilar munozara qilib javob beradilar. Ilova qilingan jadval yozib olinadi. Talabalar berilgan savollarga javob beradilar.
3. Yakuniy bosqich (10 daqiqa)	3.1. Mavzuni umumlashtiradi va umumiy xulosalar yasaydi. Talabalar diqqatini mavzuning asosiy tomonlariga qaratadi. Faol ishtirok etgan talabalrni rag‘batlantiradi. 3.2. Mustaqil ish uchun vazifa: “Ziradoshlar oilasi vakillarining oziq ovqat va parfyumeriya sanoatidagi axamiyati bo’yicha” esse tayyorlash.	Tinglaydilar. Vazifani yozib oladilar va javob yoziladi.