5 mavzu. Davlat budjeti, soliqlar va davlat qarzi (2 soat) Reja: Davlat budjetining mohiyati va funksiyalari

9.3-rasm. O`zbekiston Respublikasida Davlat budjeti ko`rsatkichlarining 
bajarilish darajasi, YaIMga nisbatan foizda
7

Keyingi yillarda mazkur jarayonlarga ham jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi 

o`zining salbiy ta‘sirini ko`rsatishiga qaramasdan, budjet profitsitini saqlab qolishga 
erishilmoqda. 2016 yilda ham maqsadga muvofiq yo`naltirilgan chora-tadbirlar 
natijasida budjet daromadlari uning xarajatlaridan ortish hajmi YaIMning 0,1 foizi 
darajasida bo`lishiga erishildi. Umuman olganda, davlat budjeti sohasidagi bunday 
natijalarni qo`lga kiritishda mamlakatimiz iqtisodiyotini bosqichma-bosqich 
o`zgartirish va erkinlashtirish, ilgari davlat zimmasida bo`lgan bir qancha 
vazifalarning xususiy sektorga o`tkazish orqali davlat budjeti xarajatlarini 
optimallashtirish, yangi sanoat yo`nalishlarining rivojlantirilishi hamda xususiy 
sektor moliyaviy holatining mustahkamlanishi, shuningdek, uning mamlakat 
iqtisodiyotidagi roli va ulushining ortishi kabi omillar sezilarli ta‘sir ko`rsatdi.
Budjet taqchilligining kuchayishi muqarrar ravishda davlat qarzini keltirib 
chiqaradi. Ya‘ni, budjet taqchilligi asosan davlat qarzi hisobiga qoplanib, u ichki va 
tashqi qarzlardan iborat bo`ladi.
O`zbekistonda tashqi qarz masalasiga mustaqil taraqqiyotimizning dastlabki 
pallasidanoq har tomonlama chuqur o`ylangan va mulohaza qilingan holda 
yondoshildi.
7
O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi ma‘lumotlari

---

  
9.4-rasm. O`zbekiston Respublikasining tashqi qarz darajasi dinamikasi, 
YaIM ga nisbatan % da
8
.
O`zbekistonda tashqi qarz va kreditlarni olishda qat‘iy va muhim tamoyillar, 
jumladan, ularning uzoq muddatga va past foizlarda berilishi, qarz berishning hech 
qanday siyosiy yoki mafkuraviy talab va shartlar bilan bog`liq emasligi, ularning 
umumxalq manfaatlariga, asosan real iqtisodiyotni rivojlantirish hamda aholi 
farovonligini oshirishga yo`naltirilganligi kabilarga amal qilinganligi 2014 yil 
yakunlariga ko`ra, tashqi davlat qarzining yalpi ichki mahsulotga nisbatan 15 foizni 
tashkil etishiga imkon yaratdi.