7-bob. Zilzilabardosh zaminlar va ularni loyihalash tayanch iboralar

_s - suvning zichligi;
h_z(z,t)- qatlam thuqurligi (z) va vaqt (t) bo‘vicha o‘zganivchi dinamik bosim;
_w- gruntning ichki ishqalanish burchagi;
C_w (t )-vaqt davomida o‘zgaruvchi grunt zarralari orasidagi bog‘lanish kuchi.
Yuqorida keltirilgan (7.11) ifoda zarralari bog‘lanmagan (sochiluvchan) gruntlar uchun quyidagi ko‘rinishni oladi:
(7.12)



7.8-rasm. Zaminlarning yuk ko‘tarish koeffitsiyentlari
Hulosa qilib aytganda, siljituvchi seysmik zo‘riqishlar ta’sirida bo‘lgan gruntlarning mustahkamligini aniqlashda, ma’lum sharoitlarda, grunt zarralari orasidagi boglanish kuchi, grunt og‘irligi va inshootdan tushayotgan bosimning kamayish xususiyatlarini inobatga olish lozim.
7.5 Suvga to‘yingan gruntlarning zilzila ta’sirida quyqalanishi
Aytib o‘tilganidek, to‘la namlangan gruntlarning zilzila jarayonida quyqalanishi, asosan aks bosim _c h_z tasirida yuz berib, bu ko‘pincha sochiluvchan (qum, tosh, shag‘al va b.) gruntlarda yaqqol namoyon bo‘ladi.
Yuqoridagi (7.12) ifodaga qaytamiz. Unga asoslanib zilzila ta’sirida gruntning ichki ishqalanish burchagi o‘zgarmas miqdor deb qabul qilinsa, u holda _s ning qiymati aks bosim ta’sirida kamayishi kuzatiladi va nihoyat
_c h_z= _s, holda S_s=0 bo‘lib gruntni to‘la quyqalanish holatini ifodalaydi. Qolgan barcha hollarda, ya’ni _c h_z ning 0 dan yuqori miqdorlarida grunt o‘zining muvozanat holatidagi siljish qarshiligiga nisbatan kamroq qiymatga ega boladi.
Demak, zilzila jarayonida sochiluvchan grunt mustahkamligini aniqlashda dinamik bosim miqdorini izlash katta ahamiyatga ega ekan.
Qumli gruntlarning zilzilaga nisbatan mustahkamligi va dinamik bosim qiymatini aniqlash yuzasidan I. V. Yarapolskiv A. Kazargrande, V.A. Florin, N.N.Maslov, P. L. Ivanov, M. N. Goldshteyn, H.Z.Rasulov. B.Sid., O. A. Savinov, Olson va ko‘plab boshqa olimlar izlanishlar olib borganlar. Dinamik bosimni auiqlashga oid turli ifodalar taklif etilgan.
Ular orasida N. N. Muslovning “O‘ta namlangan qumli gruntlarning dinamik mustahkamligi” deb nomlanuvchi suv sizishi nazariyasida keltirilgan ifoda o‘zining ixchamligi va aniqligi bilan diqqatga sazovor.
, (7.13)
bunda k_s - gruntning suv sizdirish koeffitsiyenti;