9-ma’ruza. Axborotni masofaga uzatish tizimlari. Reja

71– rasm.
 S
iljish kоmpеnsаtsiyali pnеvmаtik o’zgаrtkich 
sхеmаsi 
.
 
 

---

Asbob vazifasi turlicha ikki blok: elektr-mexanik o‘zgartkich (magnitoelektrik 
mexanizm va richaglar tizim majmuasi) va pnevmatik kuchaytirgichdan tuzilgan.
Elektr kirish signali (
I
= 0-5mA) elektromagnit 5 ning g‘altaklari 6 ga beriladi. Bunda 
magnit o‘tkazgichida yakor 4 ning siljishiga olib keladigan magnit oqimi paydo bo‘ladi. 
Yakordagi kuch tok miqdoriga to‘g‘ri mutanosib. Shu kuch ta’sirida richag 2 ning siljishi 
soplo 1 aloqasida bosim o‘zgarishiga olib keladi. Bu bosim pnevmatik kuchaytirgich 7 bilan 
kuchaytiriladi va pnevmoaloqalar bo‘ylab o‘zgartkich chiqishiga va teskari aloqa silfoni 3 
ga beriladi. Chiqish bosimi ta’sirida silfonda paydo bo‘ladigan kuch yakorda kirish 
signalidan hosil bo‘lgan kuch bilan kuch richagi orqali muvozanatlashtiriladi. Aniqlik sinfi 
0,5; 1,0. 
Pnevmo-yelektr o‘zgartkich 20-100 kPa qiymatdagi uzluksiz pnevmatik signalni 0-5 
mA o‘zgarmas tokning bir xillashtirilgan elektr signaliga o‘zgartirish uchun mo‘ljallangan. 
Uzluksiz kirish va chiqish signallari uchun pnevmo-yelektr o‘zgartkichlar ham to‘g‘ri 
ta’sir etuvchi o‘zgartkich, ham qo‘shimcha energiya manbaidan foydalanadigan 
kompensatsion turdagi o‘zgartkich tarzida chiqarilishi mumkin. 
To‘g‘ri ta’sirli pnevmo-yelektr o‘zgartkich (73-rasm) pnevmatik kirish signalini qabul 
qiluvchi o‘lchash bloki 1 dan va differensial-transformatorda uzatuvchi o‘zgartkichdan 
tashkil topgan. Bosim ta’sirida silfon 2 ning qo‘zg‘aluvchan tubi va u bilan bog‘langan, 
birlamchi 3 va ikkilamchi 5 chulg‘amga ega bo‘lgan o‘zak 4 siljiydi. Aks ta’sir etuvchi kuch 
prujina 6 yordamida yaratiladi. O‘zakning maksimal siljishi tufayli paydo bo‘ladigan asosiy
xatolik ± 1 % dan oshmaydi. 
Kompensatsion pnevmo-yelektr o‘zgartkichlarda kuchlarni kompensatsiyalash 
prinsipidan foydalaniladi. To‘g‘ri ta’sirli o‘zgartkichlar kompensatsion turdagi 
o‘zgartkichlarga qaraganda kamroq aniqlikka ega. Ammo kompensatsion turdagi 
o‘zgartkichlar to‘g‘ri ta’sirli o‘zgartkichlarga nisbatan qimmat turadi.