A. A. Ibragimov, V. U. Xo’jayev, O. M. Nazarov bioorganik kimyo

 
ergosterin( provitamin D)
D
 
2
 
ergokaltsiferol

---

213 
E vitamin
i(

-tokoferol) 1936 yili
 Evans
tomonidan bug’doydan 
ajratib olingan. Tuzilishini 1937 yili, sintezini 1938 yili 
Karrer
bajargan. E guruh vitaminlar aromatik halqadagi metil guruhlar soni 
bilan farqlanadi. Faqat o’simliklarda sintezlanadi: bug’doy, guruchda; 
kungaboqar, makka, soya yog’laridan, ko’katlarda. Hayvonlarda 
yetishmovchilik naslsizlikka keltiradi. Odam organizmining talabi, 
bolalarga 5mg/sutka, kattalarga 10-25 mg /sutka to’g’ri ovqatlanishda 
oson qoplanadi.
CH
2
-(CH
2
- C -CH
2
)
3
H
H
3
C
O
CH
3
CH
3
H
CH
3
HO
 
H vitamin
i (biotin) tuxum sarig’idan 1935 yiil 
Kyogl
tomonidan 
ajratib 
olingan. 
Nemischa haut(teri) so’zidan nomlangan. 
Yetishmovchiligi 
terining 
depigmentatsiyasiga, 
ekzema 
dermatitlariga, o’sishni to’xtashiga, asab kasalliklariga keltirishi 
mumkin. Insonning talabi 0,1-0,3 mg/sutka biosintez hisobidan to’liq 
qoplanadi.
 
K vitamin
lari koagulyatsiya vitaminlari hisoblanadi. 1929 yili 
nemis olimi 
Damm
tomonidan o’rganilgan. Izopren soniga ko’ra 
guruhning bir necha a’zolari mavjud. Ular katta miqdorda 
o’simliklarda uchraydi. Oshqozonda biosintezlanadi. Antibiotiklar 
istemoli natijasida yetishmovchilik hosil bo’lishi mumkin.
 
H vitamini 
H
O
RN
NH
S
H
(CH
2
)
4
COOH
H

---

214 
CH
3
H
O
O
n
K
2(20)
, n=4
K
2(30)
, n=6
K
2(35)
, n=7
K
2(40)
, n=8
K
2(45)
, n=9
K vitaminlari 
H vitamin
i(lipoy kislotasi) ko’p o’simlik va hayvon a’zolarida 
mavjud. Lipid almashinuvini yaxshilash uchun hamda sirroz, Botkin, 
diabet, ateroskleroz xastaliklarini davolashda qo’llaniladi. 
CH
3
OH
H
O
O
n
S
S
(CH
2
)
4
- COOH
OH
HO
OH
O
H
OR
R=H katexin
H
3
CO
H
3
CO
ubixinon
vitamin N
P vitamin
lari bir qator flavonoid tuzilishli birikmalarni 
birlashtiradi Ular qisman C avitaminozini davolaydi: kapillyar 
tomirlarni mo’rtligini pasaytiradi. Tuzilishini 
Sent-Derdi
1936 yili 
aniqlagan. Katexinning glikozidi rutin (P=disaxarid) P vitaminlar 
sarasiga kiradi. Ko’p o’simliklar tarkibida mavjud.
Q vitamin
lari izoprenoid birligini soniga ko’ra(ubixinon 
formulasida n=6-10) ko’ra turli bo’ladi. Ular o’simlik, hayvon va 
mikroorganizmlarda aniqlangan. Nafas olish faoliyatini meyorlaydilar. 
Sog’lom organizmda yetarli miqdorda sintezlanadi.