A. M. Vəliyev Elmi redaktorlar: R. A. Səlimov, S. A. Sadıqova, T.Ə. Paşayev
Yüklə 17,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- EV TƏSƏRRÜFATLARININ FAKTĐKĐ SON ĐSTEHLAKI
- EV TƏSƏRRÜFATLARININ ĐSTEHLAK XƏRCLƏRĐ
- EV TƏSƏRRÜFATLARININ QƏNAƏT EDƏRƏK YIĞDIĞI PUL
- EV TƏSƏRRÜFATLARININ SON ĐS- TEHLAK XƏRCLƏRĐ
- EVDƏ ĐŞLƏYƏN ĐŞÇĐLƏR – (I)
- EVDƏ ĐŞLƏYƏNLƏRĐN SAYI
- EVƏ ÇATDIRMADAN, MALI NAĞD PULA SATAN MAĞAZA (və ya
- EVLĐLĐK
- EVRĐSTĐK PROQNOZLAŞDIRMA ME- TODLARI
- EYLER METODU
- EYNĐ ÇƏKĐLĐ (MÜTƏNASĐB) SEÇMƏ
|
EV TƏSƏRRÜFATLARINA XĐDMƏT GÖSTƏRƏN QEYRĐ-KOMMERSĐYA TƏŞKĐLATLARININ (ETXQKT) SON ĐSTEHLAK XƏRCLƏRĐ – üzvlük haqlarından, ianələrdən və ya mülkiyyətdən gəlirlər hesabına maliyyələşdirilən müxtəlif istehlak əmtəə və xidmətlərinə
çəkilən xərclərdir. Bu xərclərin təsnifləşdirilməsi dövlət idarələrinin son istehlakına xərclərin təsnifləşdirilməsi ilə oxşardır. ETXQKT-lərin istehlak xərcləri yalnız fərdi xidmətlərin göstərilməsinə çəkilən xərclərə aid edilə bilər. 170
EV TƏSƏRRÜFATLARINA XĐDMƏT GÖSTƏRƏN QEYRĐ-KOMMERSĐYA TƏŞKĐLATLARI (ETXQKT) BÖLMƏSĐ (SEKTORU) – öz üzvlərinə və ya digər ev təsərrüfatlarına əmtəə və xidmətləri pulsuz və ya iqtisadi cəhətdən əhəmiyyət kəsb etməyən qiymətlərlə təqdim edən
qeyri-kommersiya təşkilatlarının məcmusudur. Qeyri-kommersiya təşkilatları – əmtəə və xidmətlərin istehsalı üçün yaradılmış və onları yaradan, maliyyələşdirən və ya onlara nəzarət edən vahidlər üçün gəlir və ya digər maliyyə mənfəəti mənbəyi ola bilməyən hüquqi şəxslər və ya sosial subyektlərdir. QKT-lər digər institusional vahidlər üçün gəlir mənbəyi olmadığına baxmayaraq, onların bir hissəsini, təqdim etdikləri xidmətlərə görə təyin olunan qiymətlər həmin xidmətlərin istehsal və istehlakının həcminə təsir edə biləcək səviyyədə olduqda bazar istehsalçılarına aid edilə bilər. Bu cür
QKT-lər, dövlət
idarəetmə orqanları tərəfindən yaradılan və maliyyələşdirilənlər istisna olunmaqla, müəssisə və təşkilatlara xidmət göstərən bütün QKT-ləri əhatə edir. Lakin, QKT-lərin çox hissəsi əsasən qeyri-bazar əmtəə və xidmətlərin istehsalçılarıdır. Qeyri-bazar QKT-lərini dövlət idarəetmə orqanları tərəfindən nəzarət olunan
və maliyyələşdirilən QKT-lərə və digərlərinə bölmək olar. Sonuncu kateqoriya “Ev təsərrüfatlarına xidmət göstərən QKT-lər” kimi xarakterizə edilir. ETXQKT-lər bölməsi ETXQKT-lərin iki əsas növünü özündə birləşdirir: a) həmkarlar ittifaqları, peşə və ya elmi cəmiyyətlər, istehlakçılar assosiasiyaları, siyasi partiyalar, dini icmalar, ictimai klublar, idman cəmiyyətləri, istirahət və mədəniyyət evləri; b) xeyriyyə təşkilatları, digər institusional vahidlərin pul və ya natura şəklində transferləri hesabına maliyyələşdirilən zərərçəkmişlərə kömək və iqtisadi kömək göstərən təşkilatlar (məsələn, Qızıl Aypara və Qırmızı Xaç cəmiyyətləri) daxildir. Belə qeyri-kommersiya təşkilatları ictimaiyyətdən, şirkətlərdən, hökumətdən və ya digər ölkələrdəki oxşar qeyri-kommersiya təşkilatlarından daxil olan nağd və ya natura dotasiyaları hesabına həyata keçirilir. EV TƏSƏRRÜFATLARINA XĐDMƏT GÖSTƏRƏN QEYRĐ-KOMMERSĐYA TƏŞKĐLATLARI BÖLMƏSĐ - ev
təsərrüfatlarına qeyri-bazar mal və ya xidmətləri göstərən, əsasən dövlət tərəfindən nəzarət edilən və maliyyələşdirilən rezidentlər istisna olmaqla, bütün
qeyri-kommersiya təşkilatlarını - rezidentləri əhatə edir. EV TƏSƏRRÜFATLARINDA ƏRZAĞIN DƏYƏRĐ - ev təsərrüfatlarında istehlak üçün ərzaq məhsullarının alınmasına və evdən kənarda qidalanmaya çəkilən pul xərclərindən, eləcə də natura şəklində daxil olmuş ərzaq məhsullarının dəyərindən ibarətdir.
müəyyən
dövrə (ay,
rüb, il)
görə ev təsərrüfatlarının faktiki gəlir və xərc balansıdır. Ev təsərrüfatları büdcəsinin gəlir hissəsində aşağıdakı mənbələr üzrə onun üzvlərinin bütün gəlirləri əks olunur: əmək haqqı, sahibkarlıq və digər fəaliyyətdən əldə edilən gəlirlər; pensiya, təqaüd, maddi yardım, dividentlər, faizlər, mülkiyyətdən gələn gəlirlər, icarə, şəxsi yardımçı təsərrüfatdan və s. gələn gəlirlər. Büdcənin xərc hissəsində təyinatlarına görə ev təsərrüfatlarının aşağıdakı xərcləri göstərilir: ərzaq və qeyri-ərzaq mallarının alınması, mənzil və kommunal xidmətlərinin və mədəni-məişət təyinatlı xidmətlərin, nəqliyyat xərclərinin ödənişi, şəxsi yardımçı təsərrüfatı aparmaq üçün çəkilən xərclər, vergilər və s. Büdcənin gəlir və xərc hissələri, mövcud pul
məbləğinin dəyişməsi, bank hesablarındakı əmanətlərin artımı və s. şəklində ev təsərrüfatının pul yığımı nəzərə alınmaqla balanslaşdırılır. Ev təsərrüfatları büdcəsi məlumatlarının mənbəyi ev təsərrüfatlarının seçmə statistik müayinəsi hesab edilir.
SON ĐSTEHLAKI – son istehlaka ev təsərrüfatlarının xərcləri hesabına və ya ümumi dövlət
idarələri və
ya qeyri-kommersiya təşkilatlarından natura şəklində sosial transferlər vasitəsilə alınan əmtəə və xidmətlərin istehlakıdır.
– tələbatın ödənilməsi üçün ərzaq və qeyri-ərzaq məhsullarının, alkoqollu içkilərin alınmasına, xidmətlərin ödənilməsinə çəkilən xərcləri əhatə edir. Ev təsərrüfatlarının vergi, rüsum, ödəmə, borc, aliment, qohumlara yardım, cərimə, kreditlərin ödənilməsi və s. xərcləri istehlak xərclərinə aid edilmir. EV TƏSƏRRÜFATLARININ ĐSTEHLA- KI – milli hesablar sistemində, öz tələbatlarını ödəmək üçün ev təsərrüfatları tərəfindən istifadə olunan mal və xidmətlərin dəyərlərinə yanaşmada bu termindən istifadə edilir. Malları (ərzaq və qeyri-ərzaq) və
xidmətləri, həmçinin öz istehlakları üçün istehsal olunmuş malları özündə birləşdirir. 171
EV TƏSƏRRÜFATLARININ QƏNAƏT EDƏRƏK YIĞDIĞI PUL – son istehlaka xərclər çıxıldıqdan sonra sərəncamda qalan gəlirin bir hissəsidir (və ya faktiki son istehlak çıxıldıqdan sonra sərəncamda qalan gəlirin təshih edilmiş hissəsidir). Qənaət edilmiş yığım özündə ev təsərrüfatlarının sərəncamda qalan gəlirlərinin istifadə olunması və təshih edilmiş sərəncamda qalan
gəlirlər hesablarında balanslaşdırıcı maddəni əks etdirir. Ev təsərrüfatlarının qənaət edilmiş yığımı iqtisadiyyata investisiyanın maliyyələşdirilməsində əsas mənbə hesab edilir. Qənaət edilmiş yığımın sərəncamda qalan gəlirə nisbəti qənaət edilmiş yığımın norması hesab edilir.
əmək
gəlirləri, pensiyalar, müavinətlər, təqaüdlər və digər sosial transferlər, kənd təsərrüfatı məhsullarının satışından əldə olunan gəlirlər, mülkiyyətdən əldə olunan gəlirlər, qiymətli kağızların faizləri, dividentlər, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərin gəlirləri, xarici valyutaların satışından əldə olunan gəlirlər və ailə üzvlərinin digər gəlirlərindən ibarətdir. Natura şəklində daxil olmuş ərzaq məhsullarının, yardım və güzəştlərin pulla ifadəsi də pul gəlirlərinə aid edilir.
təsərrüfatı üzvlərinin cəmi xərclərini özündə əks etdirir. Đnvestisiyalar, xarici valyuta və qiymətli kağızların alınmasına çəkilən xərclər və banklara qoyulan vəsaitlər pul xərclərinin tərkibinə daxil edilmir. EV TƏSƏRRÜFATLARININ SƏRƏNCA- MINDA QALAN GƏLĐRLƏRĐ – ev təsərrüfatında xərcləri təmin etmək və əmanətlər üçün pul vəsaitlərinin, eləcə də natura şəklində daxil olmuş ərzaq məhsullarının, yardım və güzəştlərin dəyərinin cəmindən ibarətdir. Ssuda və kreditlərin, əvvəl yığılmış pul kütləsinin və ev təsərrüfatlarının ümumi gəlirinin cəmi kimi hesablanır (tədqiqat müddətində ev təsərrüfatının təmin olunmuş xərcləri ölçüsündə).
TEHLAK XƏRCLƏRĐ
– öz şəxsi
istehlaklarını ödəmək üçün istifadə etdikləri əmtəə və
xidmətlərin alınmasına rezident ev təsərrüfatlarının çəkdikləri xərclərdir. Bu xərclərə ev və mənzil şəklində əsas fondların və qiymətlilərin alınması xərcləri daxil edilmir. Bu əmtəə və xidmətlər bazardan satın alına və ya transfer şəklində daxil ola bilər. Beləliklə, ev təsərrüfatlarının göstərilən xərcləri, onlara dövlət idarəetmə orqanları və ev təsərrüfatlarına xidmət göstərən qeyri-kommersiya təşkilatları tərəfindən natura şəklində təqdim edilən sosial transferlərin həcmi
qədər ev
təsərrüfatlarının faktiki
istehlakından fərqlənir. Ev təsərrüfatlarında qeyri-korporativ müəssisə olduqda, verilən göstəricinin müəyyən olunması, bu müəssisənin istehlak xərclərindən məhsul və xidmətlərin istehsalına çəkdikləri xərclərin çıxılması yolu ilə həyata keçirilir. Barter
əmtəə və ya xidmətlər ev təsərrüfatlarının xərclərinə şərti
hesablanmış dəyərlə
daxil edilirlər.
Muzdlu işçilərin natura şəklində aldıqları əmək haqqı mükafatları da ev təsərrüfatlarının son istehlak xərclərinə daxil edilir. Qeyri- korporativ müəssisələrin istehsal etdikləri və onların mənsub olduqları ev təsərrüfatlarının istehlak etdikləri əmtəə və xidmətlərin dəyəri şərti olaraq hesablanır. Ev təsərrüfatlarının özləri tərəfindən istehsal və istehlak edilən əmtəə və xidmətlərin dəyəri də oxşar qaydada müəyyən edilir.
– (I) - müəssisədə muzdla işləyən və peşə fəaliyyətini öz evində həyata keçirən şəxslərdir. Bu kateqoriyaya yalnız müşahidə vahidinin siyahı tərkibində olan şəxslər daxildir.
sövdələşmə və ya müqavilə əsasında ayrı bir müəssisə üçün işləməyə və ya ayrı bir müəssisəni müəyyən miqdarda əmtəə və ya xidmətlə təmin etməyə razılaşan, lakin iş yeri bu müəssisənin aid olduğu hər hansı bir idarənin daxilində olmayan şəxsdir.
- müşahidə edilən vahidin muzdlu işçilərinin evdə işləyən altqrupudur. Evdə işləyən şəxslərin altqrupuna yalnız müşahidə edilən vahidin ödəmə cədvəlində iştirak edənlər daxil edilir.
PULA SATAN MAĞAZA (və ya özünəxidmət topdansatış) – topdansatış ticarətçi kimi, özünəxidmət üsulunu tətbiq edən və satışda malların geniş çeşidini (əsasən qida məhsullarını və istehlak mallarını) təklif edən yerli vahiddir. Alıcı malı seçərək, onların yığılması və daşınması xərclərini öz üzərinə götürməklə, onlara görə nağd pulu ödədikdən sonra malı dərhal apara bilər.
172
EVLĐ – nikahda olan fərddir; nikah vəziyyətinin kateqoriyalarından biridir.
bu
kateqoriyanın sayı
nikahın müəyyən
edilməsindən (ifadəsindən) asılıdır: rəsmi qeydə alınmış nikahda olanlar, həm də bundan asılı olmayanlar.
– nəsil
təşkil edən
insanlar məcmusunda və ya əhali təşkil edən nəsillər məcmusunda evli
cütlüklərin yaranması prosesidir. Evlənmə
– sosial-demoqrafik prosesdir, sosial-mədəni normalarla müəyyənləşdirilir və tənzimlənir. Nikahın əsas kəmiyyət xarakteristikaları aşağıdakılar hesab edilir: hər nəsildən olan şəxslərin nə vaxtsa nikahda olanlarının və ya nikahda olmayanlarının sayı (nikahsızlıq dərəcəsinin ölçüsü); birinci nikaha daxil olma yaşı; boşanma və ya dul
payı; boşanma (dul qalma) və təkrar nikah arasındakı fasilə. Bundan başqa, bütün əhali (ümumi nikah əmsalı) və ayrı-ayrı əhali qrupları (xüsusi nikah əmsalı) üzrə nikaha daxilolma tezliyini ölçən evliliyin nikah əmsalı hesablanır. Nikah əmsalı bütün əhali arasında il ərzində bağlanmış nikahın və ya hər hansı qrup əhali arasında bağlanmış nikahın əhalinin (və ya qrupların) orta illik sayına nisbəti əsasında hesablanır. Real və ya gələcək nəslin nikahının hərtərəfli təhlili nikah cədvəli vasitəsilə aparılır. Əhalinin siyahıyaalınmasının məlumatları üzrə ayrı-ayrı cins-yaş qruplarının evlilik strukturunun xarakteristikası evliliyin vacib ölçülərindəndir. Evliliyin əksər göstəriciləri kişi və qadınlar üçün ayrılıqda hesablanır. Əhalinin siyahıyaalınması, demoqrafik müayinələr və ədliyyə orqanlarında qeydə alınan nikahlar haqqında məlumatlar evlilik haqqında statistik məlumatların əsas mənbəyidir. Bu mənbələrdən hər biri özünün xüsusiyyətlərinə malikdir: siyahıyaalma və statistik müayinə zamanı nikah vəziyyəti və nikahın bağlanma və pozulması faktlarının hüquqi
rəsmiləşdirilməsindən asılı
olmayaraq, özü
təyinetmə prinsipi üzrə, demoqrafik hadisələrin cari uçotu zamanı isə yalnız rəsmiləşdirilən nikahlar qeydə alınır. Müxtəlif mənbələrdən alınan məlumatların müqayisə səviyyəsi qeydə alınmayan nikahların yayılmasından asılıdır.
TODLARI – proqnozlaşdırmanı həyata keçirən mütəxəssisin təcrübə və intuisiyasından irəli gələn hesablama üsullarına və qaydalarına əsaslanan proqnozlaşdırma metodlarıdır. Bu modeldən proqnozların əsasında yerləşən şərtlər proqnozlaşdırılan proses və obyektin hərəkətinin real xüsusiyyətinə uyğun gəlmədiyindən, dəqiq riyazi modellərin tətbiqi proqnozun nəticələrinin dəqiqliyini təmin etmədiyi hallarda istifadə edilir.
METODU (ölüm cədvəllərinin qurulması üçün) – ölənlərin yaş tərkibi haqda məlumatlardan və keçən dövr üçün əhalinin təbii artım əmsalından (r) istifadəyə əsaslanır. Eyler metodu, nəsil kəsilsə, getmə ardıcıllığı dəyişməz olan və sayı həndəsi qaydada artma ilə bağlı əhalinin (miqrasiyasız) ölüm səviyyəsini adekvat qiymətləndirməyə imkan verir. XVIII əsrin ortalarında L.Eyler tərəfindən işlənmişdir. Ölüm siyahıları metodundan fərqli olaraq, bu metod illik doğuşların sayının həndəsi qaydada artmasını nəzərdə tutur. Bu isə demoqrafik proseslərin real gedişinə müvafiqdir. Eyler
metodu ilə
hesablamaların aparılması zamanı ölənlərin rəqəmlər sırası d x çıxış göstəricidir. Əhalidə yaşlar üzrə ölənlərin sayı (M
) haqda irəli sürülmüş fərziyyələrdə d
kəmiyyəti kimi əlaqələndirilir. burada x – yaş, e – natural loqarifmlərin əsasıdır və
rx x x rx x x e M e M d ∑ = /
Müasir demoqrafiyada natamam demoqrafiya statistikası olan ölkələr üçün nümunəvi ölüm cədvəlləri ilə birlikdə, həmçinin tarixi-demoqrafik tədqiqatlarda istifadə olunur.
hər bir vahidin seçməyə düşmək üçün eyni sıfır olmayan şansa bərabər olduğu seçmədir (sadə təsadüfi seçmə eyni çəkili seçmənin oxşarı hesab edilir). Çoxpilləli seçmələrdən istifadə edərkən eyni çəkili seçməni almaq olar, əgər pillələrdən birində vahidin seçilməsi onların ölçüsünə mütənasib şəkildə ehtimalla, digərində isə mütənasibliyin əksinə ehtimalla həyata keçirilirsə. Eyni çəkili seçmədə seçmə qiymətləri məlumatları çəkilmədən almaq olar, sonra isə onların nəticələrini (zəruri olduqda) daimi çoxaldıcıların köməyi ilə bütün məcmuya yaymaq (şamil etmək) olar.
173
173
-Ə- Ədəd formatı .............................................. 176 Ədliyyə nazirliyinin qeydiyyat şöbələri ..... 176 Əhali ........................................................... 176 Əhali kateqoriyaları.................................... 176 Əhali müayinələri ....................................... 176 Əhali registri .............................................. 177 Əhali statistikasının obyekti ....................... 177 Əhali tərəfindən əsas qida məhsullarının istehlakı ...................................................... 177 Əhali təsərrüfatları ..................................... 177 Əhalinin adambaşına düşən orta pul gəlirlərinin ölçüsünə görə bölgüsü ............. 178 Əhalinin artım əmsalları............................. 178 Əhalinin artım sürəti .................................. 178 Əhalinin artımı ........................................... 178 Əhalinin beynəlxalq miqrasiyası ................ 178 Əhalinin bərk yanacaqdan istifadə edən hissəsi ......................................................... 179 Əhalinin cinsi strukturu .............................. 179 Əhalinin cins-yaş tərkibi ............................ 179 Əhalinin etnik tərkibi ................................. 179 Əhalinin ev telefonu aparatlar ilə təmin olunması ..................................................... 179 Əhalinin ərazi üzrə seçməsi ....................... 179 Əhalinin gəlirlərinin diferensiasiyası ......... 179 Əhalinin gəlirlərinin seçmə müayinəsi ...... 180 Əhalinin hərəkət əmsalı ............................. 180 Əhalinin həyat səviyyəsi statistikası .......... 180 Əhalinin istehlak etdiyi maddi nemət və xidmətlərin ümumi həcmi .......................... 181 Əhalinin istehlak xərcləri ........................... 181 Əhalinin kasib hissəsi................................. 181 Əhalinin qida kalorisi minimum səviyyədən aşağı olan hissəsi ........................................ 181 Əhalinin mənzillə təmin olunması ............. 182 Əhalinin mərkəzləşdirilmiş su təchizatı ilə təmin olunması ........................................... 182 Əhalinin məşğulluğu üzrə dövlət xidməti .. 182 Əhalinin miqrasiya artımı .......................... 182 Əhalinin miqrasiya əmsalları ..................... 182 Əhalinin miqrasiya strukturu ..................... 182 Əhalinin milli tərkibi .................................. 182 Əhalinin mülkiyyətdən əldə etdiyi gəlirlər ........................................................ 182 Əhalinin mülkiyyətində olan qiymətli kağızlar ....................................................... 183 Əhalinin naqilli radio verilişləri ilə əhatə olunması ..................................................... 183 Əhalinin nikah tərkibi ................................ 183 Əhalinin perspektiv hesabanması ............... 183 Əhalinin profilaktik tibbi müayinəsi .......... 183 Əhalinin pul gəlirləri .................................. 183 Əhalinin pul gəlirləri və xərcləri balansı ... 183 Əhalinin pul xərcləri .................................. 185 Əhalinin pul yığımı .................................... 185 Əhalinin real gəlirləri ................................. 185 Əhalinin sağlamlığı statistikası .................. 185 Əhalinin sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə etdiyi gəlirlər .............................................. 185 Əhalinin say və tərkibinin cari hesablamaları ............................................. 185 Əhalinin sayının qiymətləndirilməsi .......... 185 Əhalinin sərəncamında qalan real gəlirlər . 185 Əhalinin sıxlığı .......................................... 185 Əhalinin siyahıyaalınması ......................... 185 Əhalinin siyahiyaalınması (müayinəsi) metodları .................................................... 186 Əhalinin siyahiyaalınması (müayinəsi) proqramı ..................................................... 186 Əhalinin siyahıyaalınmasi materiallarının işlənməsi proqramı ..................................... 186 Əhalinin siyahıyaalmasının kritik anı ........ 186 Əhalinin sosial müdafiəsi .......................... 187 Əhalinin şəxsi gəlirləri ............................... 187 Əhalinin şəxsi sərəncamında qalan gəliri .. 187 Əhalinin şəxsi yardımçı təsərrüfatlarından əldə etdiyi gəlirlər ...................................... 187 Əhalinin televiziya verilişləri ilə əhatə olunması ..................................................... 187 Əhalinin təbii artım əmsalı ........................ 187 Əhalinin təbii artımı ................................... 187 Əhalinin təbii hərəkəti ............................... 187 Əhalinin təkrar istehsalı ............................. 187 Əhalinin təkrar istehsalı əmsalları ............. 187 Əhalinin təkrar istehsalı rejimi .................. 188 Əhalinin təkrar istehsalının brutto-əmsalı . 188 Əhalinin təkrar istehsalının kobud əmsalı . 188 Əhalinin təkrar istehsalının netto əmsalı ... 188 Əhalinin tərkibi .......................................... 188 Əhalinin vaxt büdcəsi ................................ 188 Əhalinin yaşayış yerlərinin yaxınlığında yerləşən xidmətlər ...................................... 188 Əhalinin yerləşdirilməsi ............................. 188 Əhaliyə göstərilən pullu xidmətin həcm indeksi ........................................................ 189 Əhaliyə xidmət bazarı ................................ 189 Əhaliyə xidmət təsnifatı ............................. 189 Əhaliyə pullu xidmətlər və onların strukturu ..................................................... 189 Əhəmiyyətlilik ........................................... 189 Əhəmiyyətlilik (kəmiyyət) səviyyəsi ......... 189 Əxlaq (davranış) faktoru ............................ 190
174
Əkin sahələri .............................................. 190 Əkin yerləri ................................................ 190 Əqli mülkiyyət ........................................... 190 Əlaqə (nəqliyyatla) növləri ........................ 191 Əlaqə kanalı ............................................... 191 Əlaqə kanalları və məlumatların ötürülməsi................................................... 191 Əlaltı hesablar ............................................ 191 Əlamət əlaqələrinin statistik öyrənilməsi ... 191 Əlavə (ikinci) məşğulluq ............................ 192 Əlavə dəyər ................................................ 192 Əlavə dəyər vergisi .................................... 192 Əlavə dəyərdə işçi qüvvəsinə çəkilən xərclərin payı.............................................. 193 Əlavə kod ................................................... 193 Əlavə məhsul.............................................. 193 Əlavə pensiya sığortası və təminatı ........... 193 Əlavə vahidlər ............................................ 194 Əlavə, ikinci dərəcəli ................................. 194 Əlillik ......................................................... 194 Əlverişsiz əmək şəraitində məşğulluq ........ 194 Əmanət bankı ............................................. 194 Əmanət funksiyası...................................... 194 Əmanətlər və kapital transferləri nəticəsində xüsusi kapitalın xalis dəyərinin dəyişməsi . 194 Əmanətlərin qalığı...................................... 194 Əmək .......................................................... 194 Əmək bazarı ............................................... 194 Əmək bazarı statistikası ............................. 195 Əmək ehtiyatları ......................................... 195 Əmək ehtiyatları balansı ............................ 195 Əmək əşyalarına (və ya məhsul və xidmətlərə) birbaşa sərf əmsalları .............. 195 Əmək əşyalarına (və ya məhsul və xidmətlərə) tam xərc əmsalları ................... 195 Əmək əşyalarının birbaşa məsrəfləri .......... 196 Əmək əşyalarının tam məsrəfi ................... 196 Əmək haqqı ................................................ 196 Əmək haqqı fondu ...................................... 196 Əmək haqqı sistemi .................................... 197 Əmək haqqına sərf olunan ödəmələr ......... 197 Əmək haqqının alıcılıq qabiliyyəti ............. 197 Əmək haqqının formaları ........................... 197 Əmək haqqının minimum məbləği ............ 197 Əmək haqqının ümumi məbləği ................. 198 Əmək qabiliyyətli yaş ................................ 198 Əmək qabiliyyətli yaşda olan əhalinin məşğulluq səviyyəsi ................................... 198 Əmək qabiliyyətli yaşda olan əmək qabiliyyətli əhali ......................................... 198 Əmək məhsuldarlığı ................................... 198 Əmək məhsuldarlığı əmsalına nisbət üzrə əmək haqqı ................................................. 198 Əmək miqrasiyası ...................................... 198 Əmək miqrasiyası kvotası.......................... 198 Əmək mübahisəsi ....................................... 199 Əmək sərfinin sahələrarası balansı ............ 199 Əmək statistikası haqqında 1985-ci il konvensiyası .............................................. 199 Əməliyyat .................................................. 199 Əməliyyat (sövdələşmə) ............................ 199 Əməliyyat borcları ..................................... 199 Əməliyyat debitor borcları ......................... 199 Əməliyyat lizinqi ....................................... 199 Əməliyyat sistemi ...................................... 199 Əməliyyat subsidiyaları ............................. 199 Əməliyyatların (sövdələşmələrin) xarakteri ..................................................... 200 Əməyin elektrik enerjisi ilə təchiz edilməsi ...................................................... 200 Əməyin enerji təchizatı .............................. 200 Əməyin fondla təchizatı ............................. 200 Əməyin tam sərfi əmsalları ........................ 200 Əməyin texnika ilə təchiz edilmə (silahlanma) əmsalı ......................................................... 200 Əmlak ........................................................ 200 Əmlak cinayəti ........................................... 200 Əmlak sığortası .......................................... 201 Əmlakın bazar dəyəri ................................. 201 Əmlakın bərpa dəyəri ................................ 201 Əmtəə ......................................................... 201 Əmtəə çeşidi .............................................. 201 Əmtəə dövriyyəsi ....................................... 201 Əmtəə dövriyyəsinin fiziki həcm indeksi .. 201 Əmtəə dövriyyəsinin sürəti ........................ 202 Əmtəə ehtiyatı ............................................ 202 Əmtəə krediti ............................................. 202 Əmtəə nişanı (xidmət nişanı) ..................... 202 Əmtəə nomenklaturası ............................... 202 Əmtəə vahidi .............................................. 202 Əmtəələr bazarı .......................................... 202 Əmtəələrin emal edilmədən alınıb satılması ..................................................... 202 Əmtəələrin idxal-ixrac balansı ................... 203 Əmtəələrin ixracı ....................................... 203 Əmtəələrin satışından mənfəət .................. 203 Əmtəələrin tədarükünün ahəngdarlığı ....... 203 Əmtəənin artikulu ...................................... 203 Əmtəənin dövriyyə qabiliyyəti .................. 203 Əmtəənin hərəkəti ...................................... 203 Əmtəənin hərəkəti hissəsi (anbar) ............. 203 Əmtəə hərəkətinin hissəsi (kommersiya və ya hesablanmış) .............................................. 203
175
Əmtəənin həyat dövrü ................................ 203 Əmtəənin kəmiyyəti ................................... 203 Ən kiçik kvadratlar üsulu ........................... 203 Ərazi qruplaşmaları .................................... 203 Ərazinin meşəliliyi ..................................... 204 Ərzaq məhsulları balansları ....................... 204 Əsas fəaliyyət növü .................................... 204 Əsas aktivlər ............................................... 204 Əsas mal göndərən ..................................... 204 Əsas yol ...................................................... 204 Əsas ərzaq məhsulları dəstinin dəyəri ........ 204 Əsas fəaliyyət ............................................. 205 Əsas fəaliyyət heyəti .................................. 205 Əsas fəaliyyət növü .................................... 205 Əsas fondlar ............................................... 205 Əsas fondlar balansı ................................... 205 Əsas fondların (əsas kapitalın) əldə olunması ..................................................... 205 Əsas fondların aşinma çıxılmaqla bərpa dəyəri .......................................................... 206 Əsas fondların bərpa dəyəri ....................... 206 Əsas fondların cari təmiri ........................... 206 Əsas fondların çıxma (və ya ləğvi) əmsalı . 206 Əsas fondların daxil olması........................ 206 Əsas fondların əsaslı təmiri ........................ 206 Əsas fondların faydalı iş əmsalı ................. 206 Əsas fondların fiziki həcm indeksi............. 206 Əsas fondların fiziki köhnəlməsi ............... 207 Əsas fondların xidmət müddəti .................. 207 Əsas fondların ilkin dəyəri ......................... 207 Əsas fondların istifadəyə verilməsi ............ 207 Əsas fondların köhnəlməsi ......................... 207 Əsas fondların qalıq dəyəri ........................ 208 Əsas fondların qiymətləndirilməsi ............. 208 Əsas fondların ləğvi ................................... 208 Əsas fondların mənəvi (texniki, funksional) köhnəlməsi ................................................. 208 Əsas fondların mövcudluğu ....................... 208 Əsas fondların növləri ................................ 208 Əsas fondların orta illik dəyəri................... 208 Əsas fondların sahələrarası balansı ............ 209 Əsas fondların sıradan çıxması .................. 209 Əsas fondların tam bərpa dəyəri ................ 209 Əsas fondların təmiri .................................. 209 Əsas fondların yararlılıq əmsalı ................. 209 Əsas fondların yaş xarakteristikaları .......... 209 Əsas fondların yaşı ..................................... 209 Əsas fondların yeniləşmə əmsalı ................ 209 Əsas istehsal fondları ................................. 209 Əsas iş ........................................................ 209 Əsas kapital ................................................ 210 Əsas kapital (əsas fondlar) ......................... 210 Əsas kapitala investisiyalar........................ 210 Əsas kapitalda digər mənbələrin payı ........ 210 Əsas kapitalın istehlakı .............................. 210 Əsas kapitalın satılması ............................. 210 Əsas kapitalın ümumi yiğimi ..................... 210 Əsas qeyri-istehsal fondları ....................... 211 Əsas qiymət ............................................... 211 Əsas qiymətlərlə əlavə dəyər ..................... 211 Əsas qiymətlərlə ümumi əlavə dəyər ......... 211 Əsas maddi vasitələr şəklində kapitallaşdırılmış məhsul ........................... 211 Əsas massiv metodu .................................. 212 Əsas məhsul ............................................... 212 Əsas məhsulların təsnifatı .......................... 212 Əsas seçmə ................................................. 212 Əsas sistem ................................................ 212 Əsas telefon aparatları ............................... 212 Əsas vəsaitlərin hərəkəti ............................ 212 Əsasən ərzaq mallarının satışı ................... 212 Əsaslı qiymətləndirmə ............................... 212 Əsaslı təmir ................................................ 212 Əsaslı tikinti statistikası ............................. 213 Əsaslı tikintidə hesabat .............................. 213 Əsaslı tikintinin maliyyələşdirilməsi ......... 213 Əsaslı tikintinin podrat üsulu ..................... 213 Əsaslı tikintiyə podrat müqaviləsi ............. 213 Əsassız veksel ............................................ 213 Ətraf mühit ................................................. 213 Ətraf mühitin çirklənməsi ilə mübarizə və xüsusi çirkləndirmə əleyhinə aparatlar üçün nəzərdə tutulmuş avadanlıqlar və qurğulara investisiyalar .............................................. 213 Ətraf mühitin çirklənməsinə nəzarət üçün avadanlıq və qurğulara və çirklənməyə qarşı xüsusi aparatlara investisiyalar .................. 214 Ətraf mühitin çirklənməsinin texnoloji cəhətdən azaldılması üçün istifadə olunan avadanlıq və qurğulara invesıtisiyalar ....... 214 Ətraf mühitin mühafizəsinə çəkilən cari xərclər ........................................................ 215 Ətraf mühitin mühafizəsinə xərclər ........... 215 Ətraf mühitin vəziyyətinə nəzarət üzrə xidmətlər .................................................... 215 Ətraf təbii mühitin qorunması xərcləri ...... 215 Əvəzçilər .................................................... 216 Əvəzçilik .................................................... 216 Əvəzedici əmtəə ......................................... 216
|