A. X. Mamirov − JizPI, "qm va K" kafedrasi katta o’qituvchisi

 
Takrorlash uchun savollar: 
1.
Gips xom-ashyosi haqida nimalarni bilasiz? 
2.
Gips turlari haqida bayon etign? 
3.
Gips markalari haqida bayon etign? 
Ma’ruza. № V/4 
Mavzu: Gipsli bog‘lovchilar, me’yoriy xujjatlari, klassifikatsiyasi, xossalari.
 
 
Reja: 
1.
Gipsli bog’lovchilar haqida tushunchalar. 
2.
Gips bog’lovchi moddalar ishlab chiqarishda talab etiladigan me’yoriy xujjatlar. 
3.
Gips xossalari.
Tayanch so’z va iboralar:
gips, ishlab chiqarish, me’yoriy xujjatlar, Davlat andoza talablari, 
texnikaviy talablar, xossalari. 
Mazkur gips toshlaridan olinadigan mahsulot “qurilish gipsi” kukunlaridan qurilish 
ishlarida ta’mirlash-suvoqchilikda, quruq qurilish aralashmalari, shpaklevkalar, qurilish 
buyumlari, qoliplar olishda, qurilishdagi pardoz ishlarida qo‘llaniladigan, tabiiy gips yoki ikki 
molekulali kalsiy sulfat toshlarini termik ishlov berib, maydalash yo‘li bilan olinadi. 
Gips bog‘lovchi moddalar – bu kukunsimon mineral modda bo‘lib, u asosan 
ikki molekula suvli kalsiy sulfatni (СaSO
4
* 2H
2
O) degidratatsiyasidan hosil bo‘lgan polugidrat 
kalsiy sulfat (СaSO
4
* 0.5H
2
O) mahsulotidir. 
Davlat andoza talablari yani GOST 125-79 Texnikaviy shartlar asosida 12 markada gips 
bog‘lovchisi ishlab chiqariladi: G-2, G-3, G-4, G-5, G-6, G-7, G-10, G-13, G-16, G-19, G-22, G-
25. Bunda egilishdagi mustahkamlik chegarasi kamida har bir marka uchun mutanosiblikda 1,2 
dan 8 MPa gacha qiymatda mos bo‘lishi kerak. 
Gips qotishiga ko’ra quyuqlanish davrlari 3 guruhga bo‘linadi: 
Jadval -4.1 
Gips bog’lovchilarning qotish vaqtlariga ko’ra quyuqlanish darajalari indeksi 
Bog‘lovchini qotishiga
qarab turi 
Qotish muddatlariga
qarab indeksi 
Qotish muddatlari, 
minut 
Boshlanishi 
Tugashi 
Tez quyuqlanuchi 
Oʻrta quyuqlanuvchi 
Sekin quyuqlanuvchi 
A 
B 
V 
2 
6 
20 
15 
30 
me’yorlanmagan 

---

13 
Gips bog‘lovchilarining zichligi 2,6-2,75 gr/sm
3
, o‘rtacha to‘kma zichligi 800-1100 
kg/m
3 
va zichlangan holatda 1250-1450 kg/m
3
. Uning normal quyuqligi (suv-gips miqdori) 50-70 
% suv sarfi bilan ifodalanadi, maydalik darajasi aralashmalarning miqdoriga bog‘liq bo‘ladi.