A. X. Mamirov − JizPI, "qm va K" kafedrasi katta o’qituvchisi

Nazorat savollari 
1.
Portlandsement turlarini gapirib bering.
2.
Putssolanli va shlakli sementlar nima?
 

---

67 
Ma’ruza. № VI/14 
Mavzu: Bog‘lovchi moddalar ishlab chiqarishda ishlab chiqarish sanitariyasi, texnika 
xavfsizligi, ekologik xavfsizlik. 
 
Reja: 
1.
Bog’lovchi moddalarning ishlab chiqarish usullari
2.
Sanitar texnik talablar 
 “
Mehnat sharoitini har tomonlama sog‘lomlashtirish va engillashtirish – xalq farovonligini 
oshirishning muhim vazifalaridan biridir. Barcha korxonalarda xavfsizlik texnikasining 
zamonaviy vositalari joriy qilinadi va ishlab chiqarish travmatizimi hamda kasbiy kasalliklarni 
bartaraf qiluvchi sanitariya –gigiena sharoitlari ta’minlanadi” 
Bugungi kunda mamlakatimizda minglab korxona va qurilishlar borki, bu erlarda mehnat 
sharoitlari qonunda belgilangan norma talablariga to‘liq javob beradi yoki bu normalarga 
yaqinlashtirilgan, travmatizm va kasbiy kasallanish allaqachonlar tugatilgan.O‘zbekistonning 
ko‘pgina qurilish materiallarini ishlab chiqarish korxonalari va qurilish ob’ektlarida mehnatni 
yuqori darajada tashkil etish bilan bir qatorda, ishchilarga maishiy xizmat ko‘rsatish, umumiy 
ovqatlanish, yaxshi yo‘lga qo‘yilgan, moddiy va ma’naviy rag‘batlantirishdan to‘g‘ri
foydalanilmoqda, ishlab chiqarishga joriy qilinayotgan yangi texnika va texnalogiyaning tejamli 
bo‘lishi bilan birga, xavfsizlik va sog‘lom mehnat sharoitlari ham yaratilmoqda. “Mehnat 
muxofazasi va yong‘inning oldini olish tadbirlari” kursida quruvchilar mehnatini muxofaza 
qilishga oid qonunchilikning asosiy qoidalari, qurilishlarda va qurilish industuriyasi 
korxonalarida mehnat sharoitlarini va travmatizm sabablaini analiz qilish, qurilishdagi ishlab 
chiqarish sanitariyasi va gigenasi, yong‘inning oldini olish tadbirlari ko‘rib chiqiladi. Ishlab
chiqarishda sog‘lom va xavfsiz mehnat sharoitlari yaratish ish vaqtini kam yo‘qotishga va 
mehnat unumdorligini oshirishga imkon beradi. 
Mehnat unumdorligini oshirishning muhim sharti – ishlab chiqarish travmatizimi va
kasallanishlarning oldini olishdir. 
Bog‘lovchi moddalarni ishlab chiqarish korxonalarida mehnat sharoitlarini yaxshilash va
xavfsizlikni ta’minlash maqsadida xavfsizlik texnikasi xizmati ko‘zda tutilgan. Xavfsizlik 
texnikasi xizmatining asosiy vazifalari qurilish materiallarini ishlab chiqarish korxonalarida 
ishlab chiqarish travmatizmi sabablarini bartaraf etish ishlarini bajarish, mehnat
sharoitlarini yaxshilash, xavfsizlik texnikasi va himoya vositalarini yaxshilash, xavfsizlik 
texnikasi va himoya vositalarini takomillashtirish, ishlab chiqarish madaniyatini ko‘tarish, 
tashkiliy – texnik va sanitariya – gigena tadbirlarini ishlab chiqarish va amalga oshirish 
bo‘yicha ishlab chiqarish va texnik xizmatlarning ishini kontrol qilishdan iborat. Xavfsizlik 
texnikasi xizmati o‘z ish faoliyatida kasaba sayuz organlari va ularning mehnat muxofazasi 
bo‘yicha komissiyalari bilan doimiy aloqada bo‘ladi. 
Qurilish materiallarini ishlab chiqarish tashkilotlarida xavfsizlik texnikasi va ishlab 
chiqarish sanitariyasining umumiy holatiga javobgarlik “Qurilishda xavfsizlik texnikasi”ga oid 
qurilish normalari qoidalari ga binoan bosh muxandis va boshliqqa hamda birinchi (bosh) 
rahbarga yuklanadi. Ishlab chiqarish sanitariyasi sanoat korxonalarini asrash qoidalari, 
texnalogik protsesslarni tashkil etish va jixozlarni o‘rnatish qoidalarini ishlab chiqadi; tashqi
muhit fizik faktorlarining va ish xonalari havosi tarkibidagi ximyaviy moddalarining ruxsat 
etilgan parametrlarini belgilaydi. 

---

68 

---

69 

---

70 

---

71 

---

72 

---

73 

---

74 

---

75 

---

76 

---

77 
Fanning ishchi o’quv dasuri O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim 
vazirligi 2021 yil _______dagi «__» sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan, “Bog’lovchi moddalar” 
fani dasturi asosida tayyorlangan. 
Fanning ishchi o’quv dasturi Jizzax politexnika instituti Ilmiy-uslubiy Kengashining
2021 yil «___» _________ __ sonli bayoni bilan bilan tasdiqlangan.