85 ORGANIZMLARNING KO‘PAYISHI VA INDIVIDUAL RIVOJLANISHI IV BO‘LIM 1. 2. 3. Qaysi organizmlarda jinssiz ko‘payish kuzatiladi?
Jinssiz ko‘payishning qanday xillarini bilasiz?
Nima uchun jinssiz ko‘payish natijasida olingan organizmlar bir-biriga
va ota-ona organizmga genetik jihatdan o‘xshash bo‘ladi?
1. 2. 3. Qanday hollarda jinssiz ko‘payish natijasida hosil bo‘lgan individlar
ota-ona organizmidan farq qiladi?
Jinssiz ko‘payishning biologik ahamiyati nimadan iborat?
Nima uchun partenogenez usulidagi ko‘payishni jinssiz ko‘payishning
natijasi deb bo‘lmaydi?
37- §. Jinsiy ko‘payish Jinsiy hujayralar va ularning tuzilishi jinsiy hujayralar o‘lchami va shakli jihatidan bir-biridan jiddiy farq
qiladi. Spermatozoidlar tuxum hujayradan ancha kichik, biroq juda hara-
kat
chan bo‘ladi.
Sut emizuvchilar
spermatozoidining tuzilishi bilan tanishamiz (86- bet-
dagi 43- rasmga qarang). U uzun ip shaklida bo‘lib, uch qismdan: bosh,
bo‘yin, dumdan iborat. Bosh qismida yadro joylashadi, boshchasining
oldingi qismida sitoplazmaning zichlashgan qismi mavjud, shu qismi
yordamida spermato zoid tuxum hujayraga kiradi. Bo‘yin qismida hujay-
ra markazi va mitoxondriyalar bo‘ladi. Bo‘yin bevosita dumga o‘tadi.
Dum tuzilishiga ko‘ra kiprikka yoki xivchinga o‘xshaydi va spermatozoid-
ning harakatla nish organoidi hisoblanadi.
asosida jinssiz yo‘l bilan ko‘paygan organizmlar genotipi bir xil bo‘lish sa-
bablarini tushuntirish mumkin. Foydali mutatsiyalar bun day organizmlarda
tashqi muhit sharoitining o‘zgarishi natijasidagina kamdan-kam hollarda
paydo bo‘ladi.
Jinsiy ko‘payish biologik jihatdan g‘oyat katta ahamiyatga ega. Uning
jins siz ko‘payishdan afzalligi shundaki, u ota va ona irsiy belgilarining bir-
lashishiga imkon beradi. Shu munosabat bilan avlod ota-onaga nisbatan
yashovchan, o‘zgargan muhit sharoitiga moslanuvchan bo‘ladi. organizm
evolutsiyasida jinsiy ko‘payish juda muhim rol o‘ynaydi.
