A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin
Yüklə 3,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anafaza I
- Jinsiy hujayralarning hosil bo ‘ lishi (Meyoz). 48- rasm. 91
- Telofaza II
|
kon’yugatsiya
deyiladi. Keyinchalik bunday xromosomalar o‘rtasida o‘xshash qismlari, genlari bilan almashinadi. Bu hodisa esa krossingover deb ataladi. Profaza oxirida gomologik xromosomalar bir-biridan ajra- la boshlaydi. Bu jarayonlar bilan bir vaqtda yadro qobig‘i parchalanib, yadrochalar yo‘qolib ketadi. 90 ORGANIZMLARNING KO‘PAYISHI VA INDIVIDUAL RIVOJLANISHI IV BO‘LIM Metafaza I da — xromosomalarning spirallanish darajasi eng yuqori ko‘r sat kichga ega bo‘ladi. Kon’yugatsiyalashgan xromosomalar juft-juft holat da ekvator tekisligi bo‘ylab joylashadi. Sentromeraga bo‘linish ur- chug‘i birikadi. Anafaza I da — gomologik xromosomalarning yelkalari bir-biridan aniq ajraladi. Lekin xromatidlarga ajralmay qutblarga tomon harakatlana boshlaydi. Telofaza I da — xromosomalar soni ikki hissa kamaygan hujayralar hosil bo‘ladi. Qisqa vaqt ichida yadro qobig‘i hosil bo‘ladi. Interkinez davrida DNK reduplikatsiyalanmaydi. Birinchi bo‘linish natijasida hosil bo‘lgan hujayralar bir-biridan ota va ona xromosoma genlar yig‘indisi ji- hatidan farq qiladi. Telofaza II Anafaza I Profaza II Metafaza I Dastlabki jinsiy hujayralar Metafaza II Metafaza I Telofaza II Anafaza II Profaza I Boshlang‘ich Profaza I Jinsiy hujayralarning hosil bo ‘ lishi (Meyoz). 48- rasm. 91 ORGANIZMLARNING KO‘PAYISHI VA INDIVIDUAL RIVOJLANISHI IV BO‘LIM 1. 2. 3. 4. Meyoz bilan mitozning qanday farqlari mavjud? Meyoz bosqichlari va ularda kechadigan jarayonlarni aytib bering. Meyozning biologik ahamiyati nimadan iborat? Nima uchun meyoz natijasida hosil bo‘ladigan gametalar irsiy jihatdan xilma-xil bo‘ladi? Misol uchun odamda barcha hujayralarda, shu jumladan birlamchi jinsiy hujayralarda ham 46 ta xromosoma bo‘ladi. Bulardan 23 tasi ota, 23 tasi ona organizmga taalluqlidir. Meyozning birinchi bo‘linishidan so‘ng spermatotsit va ovotsitlarga 23 tadan xromosoma o‘tadi. Xromo- somalarning tarqalishi anafaza I da turli xil variantlarda amalga oshadi. Misol uchun: ulardan bittasida 3 ta ota organizm xromosomasi va 20 ta ona organizm xromosomasi bo‘lishi mumkin, boshqasida 10 ta otalik va 13 ta onalik yoki boshqacha holatlarda xromosomalar tarqalishi mumkin. Bunday holatlar soni juda ko‘p bo‘ladi. Agar meyoz I bo‘linishda xromo- somalardagi krossingoverni hisobga olinsa, har bir hosil bo‘lgan jinsiy hu- jayra genetik jihatdan yagona bo‘lib, o‘ziga xos takrorlanmaydigan genlar yig‘indisiga ega bo‘ladi. Meyozning ikkinchi bo‘linishidagi profaza II va metafaza II da xud- di mitozdagidek jarayonlar kuzatiladi, mitozdan farqi shundan iboratki, bo‘lina yot gan hujayra gaploid to‘plamga ega bo‘ladi. Anafaza II da sen- tromera bilan birikkan xromatidlar bir-biridan ajraladi, shu vaqtdan bosh- lab xuddi mitozdagidek xromatidlar mustaqil xromosoma bo‘ladi. Telofaza II da xromosomalari gaploid to‘plamga ega bo‘lgan ikkita hujayra hosil bo‘ladi. Shunday qilib, meyoz natijasida har bir diploid to‘plamli bosh- lang‘ich jinsiy hujayraning ikki marta ketma-ket bo‘linishi oqibatida 4 ta gaploid to‘plamli yetuk jinsiy hujayralar — gametalar hosil bo‘ladi. Yüklə 3,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|