A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

o‘simliklarda urug‘lanish
. Yopiq urug‘li o‘simlik (gulli o‘simlik)lar-
da urug‘lanish va urug‘ning rivojlanishini ko‘rib chiqamiz (49- rasm). 
Yopiq urug‘li o‘simliklarda erkak gametalari chang donachasida yetiladi. 
Chang donachasi ikkita hujayradan tuzilgan. Ana shu hujayralarning yi-
rigi vegetativ hujayra, maydasi esa generativ hujayra deyiladi. Vegetativ 
hujayra o‘sib uzun, ingichka naychani vujudga keltiradi. Generativ hu-
jayra vegetativ naycha ichida ikkiga bo‘linib, ikkita spermiy hosil qiladi. 
Chang naychalari tez o‘sib, urug‘chidagi tumshuqcha hamda ustuncha 
ichiga kiradi va tuguncha tomon yo‘naladi. Chang naychalari turli tez-
likda o‘sadi. Lekin shulardan faqat bittasi boshqalaridan o‘zib ketib, tu-
guncha ichidagi urug‘kurtakka yetib boradi va uning ichiga kiradi. Sper-
miyning biri tuxum hujayra bilan qo‘shilib, diploid zigota hosil qiladi, 
undan murtak rivojlanadi. Ikkinchi spermiy markaziy diploid hujayra
bilan qo‘shiladi va natijada yad rosi
triploid, ya’ni uchta gaploid xromo-
soma to‘plamiga ega bo‘lgan yadro li yangi hujayra bunyodga keladi. 
Undan endosperm rivojlanadi.
Gulli o‘simliklardagi qo‘sh urug‘lanish hodi sasini 1898- yilda akademik

---

93
ORGANIZMLARNING KO‘PAYISHI VA INDIVIDUAL RIVOJLANISHI
IV BO‘LIM
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Urug‘lanish deb nimaga aytiladi?
Hayvonlarda urug‘lanish qanday amalga oshadi?
o‘simliklarda qo‘sh urug‘lanish qanday amalga oshadi?
Qo‘sh urug‘lanishni qachon va kim kashf etgan?
Qo‘sh urug‘lanish qaysi o‘simliklar uchun xos?
e
ndospermning triploid tabiati qaysi olim tomonidan ochilgan?
49- rasm.
1 
2
3
4