Boshqaruv mehnatining vertikal taqsimlanishi – tashkilotda boshqaruv
darajalarini ajratishga asoslangan taqsimlash. Uning asosida xodimlar yoki
bo‘linmalar faoliyatini muvofiqlashtirish yotadi.
Boshqaruv mehnatining gorizontal taqsimlanishi – mehnatni ishlarning
turlari, vazifalar bo‘yicha taqsimlanishi. U mutaxassislarni ajratilishi, tashkilotda
vazifaviy xizmatlar va bo‘linmalarni tashkil qilinishida namoyon bo‘ladi.
Boshqaruv mehnatini ilmiy tashkil qilish – bu boshqaruv xodimlar
mehnatini shunday tashkil qilishki, u fan yutuklari va ilg‘or tajriba, xo‘jalik
yuritishning ilg‘or shakllaridan foydalanish, texnik vositalarini qo‘llashga
asoslanadi va xizmatchilarni bir birlari va ishchilar bilan o‘zaro hamkorlikni
yaxshiroq tarzda o‘rnatishga imkon beradi, hamda boshqaruv vazifalarini amalga
oshirish, va ishlab chiqarish (tijorat)ni muxandislik- texnik va iqtisodiy ta‘minlash
jarayonida texnik vositalaridan foydalanishga asoslanadi.
Boshqaruv ob‟ekti – bu boshqaruv sub‘ekti tomonidan boshqaruvchi
ta‘sirlarni qabul qiluvchi idora. U impulslar (boshqaruv buyuruqlari)ni oladi ularga
muvofiq harakat qiladi Xodim, mehnat jamoasi, tovarlar, resurslar, hujjatlar va h.k.
boshqaruv ob‘ekti sifatida bo‘ladilar.
Boshqaruv sub‟ekti – boshqaruv tizimining boshqaruv ob‘ektiga ta‘sir
ko‘rsatish manbai bo‘lgan bo‘g‘ini yoki qismi. Boshqaruv su‘ekti sifatida
firmaning bo‘limlari va xizmatlari majmuasini yoki alohida bo‘linma, yakka shaxs
va boshqalarni ko‘rib chiqish mumkin. Boshqaruv su‘ektini ajratish
boshqariladigan ijtimoiy-iktisodiy tizimning ko‘lamlari va undagi boshqaruv
tizimini ta‘riflovchi aloqalar bilan cheklangandir.
Boshqaruv tamoyillari – boshqaruv sub‘ektlari aniq ob‘ektlarni boshqarish
jarayonida amal qilishlari kerak bo‘lgan ob‘ektiv qonunlardan kelib chiquvchi
asosiy qoidalar.
