Агрономия факультети талабалари учун Узумчилик фанидан
Yüklə 5,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4 KIRISH Bugungi kunda dunyo bo„yicha tokzorlarning umumiy maydoni 7 mln. 546 ming gektarni, yalpi uzum hosili 62 mln. tonnani tashkil etmoqda. Yetishtiriladigan uzum hosilining asosiy qismi – 83% vino tayyorlash, 12% yangiligicha iste‟mol qilish va 5% quritish (mayiz) uchun ishlatiladi. Dunyo bo„yicha yyetishtirilgan uzumning 31 mln tonnasi Yevropaga, 12,5 mln. tonnasi AQSHga, 13,5 mln. tonnasi Osiyoga, 3,1 mln. tonnasi Afrikaga va 3,1 mln. tonnasi Avstraliya va Yangi Zelandiya mamalakatlari ulushiga to„g„ri kelib, uzum hosildorligi o„rtacha 82,2 s/ga ni tashkil etmoqda. Xozirgi kunga kelib O„zbekistonda yalpi uzum hosili 1,6 ming tonnaga yetdi. Hozirgi vaqtda, dunyoning uzum yetishtiruvchi mamlakatlarida uzum hosildorligini oshirishda yangi navlarni yaratish va eng maqbul agrotexnik tadbirlarini ishlab chiqish muhim ahamiyat kasb etadi. Pishgan uzum sarxilligida yeyiladi. Undan mayiz, qiyom, shinni, sharbat, kompot tayyorlanadi. Sharbatidan vino va konyak olinadi. Olimlar 1 litr uzum sharbati kaloriyasi bo„yicha 1,7 litr sigir sutiga, 650 gramm mol go„shtiga, 1 kg baliqqa, 300 gramm pishloqqa, 500 gramm nonga, 3–5 dona tuxumga, 1,2 kg kartoshkaga, 3,5 kg pomidorga, 1,5 kg olma, nok yoki shaftoliga ekvivalent ekanligini isbotlashgan. Demak, tomorqasida uzum yetishtirayotgan oila go„sht, sut, non va boshqa oziq - oqvat mahsulotlarini kamroq sotib oladi, kamroq pul sarflaydi. Uzum nafaqat ovqat, balki yurak-tomir, asab, oshqozon-ichak, kam qonlik, sil va boshqa bir qator kasalliklarni davolashda ishlatiladigan nodir meva hisoblanadi. Bugungi kunda dunyo bo„yicha mayiz ishlab chiqarish hajmi 1,220 mln. tonnani tashkil etmoqda. Bu borada Turkiya (353,167 ming tonna), AQSH (332,760 ming tonna), Eron (122,595 ming tonna), Gretsiya (72,861 ming tonna), CHili (51,128 ming tonna), Janubiy Afrika (37,049 ming tonna) kabi davlatlar etakchilik qilmoqda. Yalpi mayiz ishlab chiqarish bo„yicha O„zbekiston jahonda yettinchi o„rinni egallab (32,893 ming tonna) kelmoqda va unda germiyonning ulushi 8-10 ming tonnani tashkil etmoqda. Mamlakatimizda germiyon mayizini ishlab chiqarish hajmini oshirish tashqi bozorda raqobatbardosh bo„lgan mahsulot eksporti hajmini oshirishga imkon beradi. Respublikamizda so„nggi yillarda oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi, ularning assortimenti va eksport salohiyatini tubdan oshirishga alohida e‟tibor berilmoqda. O„zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo„yicha Harakatlar strategiyasining Qishloq xo„jaligini modyernizatsiya qilish va jadal rivojlantirishga bag„ishlangan 3.3-bandida ham « ...mamlakat oziq-ovqat 5 xavfsizligini yanada mustahkamlash, ekologik toza mahsulotlar ishlab chiqarishni kengaytirish, agrar sektorning eksport salohiyatini sezilarli darajada oshirish» masalalari alohida belgilab qo„yilgan. O„zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 11 dekabrdagi PQ-4549- son « Meva-sabzavotchilik va uzumchilik tarmog„ini yanada rivojlantirish, sohada qo„shilgan qiymat zanjirini yaratishga doir qo„shimcha chora-tadbirlar to„g„risida » gi, 2018 yil 29 martdagi PF-5388-son « O„zbekiston Respublikasida meva-sabzavotchilikni jadal rivojlantirishga doir qo„shimcha chora-tadbirlar to„g„risida » gi, 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947-son « O„zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo„yicha harakatlar strategiyasi to„g„risida » gi, O„zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 5 fevraldagi PQ-4161-son « O„zbekiston Respublikasi Qishloq xo„jaligi vazirligi huzuridagi Uzumchilik va vinochilikni rivojlantirish agentligi faoliyatini tashkil etish to„g„risida » gi Farmon va Qarorlari uzumchilik sohasini rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Hozirgi vaqtda mamlakatimizda aholi jon boshiga yiliga 15 kg uzum ishlab chiqarilishi kerak. Mamlakatimiz tibbiyot olimlari respublika aholisining uzum iste‟mol qilish normasini 25 kg ga oshirishni tavsiya qiladi. Lekin, bugungi kunda aholi jon boshiga yil davomida 12 kg uzum ishlab chiqarilmoqda. |