Агрономия факультети талабалари учун Узумчилик фанидан

 
7.2. Yosh tokzorlarda qator oralaridan foydalanish 
Qator oralariga 3-4 martagacha ishlov beriladi, agarda qator oralariga boshqa 
ekinlar ekiladigan bo„lsa, uning agrotexnikasi tok agrotexnikasiga mos kelishi kerak. 
Umuman olganda qator oralariga tokka raqobat bo„lgan ekinlar ekilmaydi. 
Shunday qilib, tok ko„chatlari ekilgandan so„ng 3 yil davomida o„tqaziladigan 
barcha agrotexnika tadbirlari tok ko„chatini tutqazishga va tok tupini tashkil qilishga 
qaratilgan bo„ladi. 
Muhokama uchun savollar: 
1. Yosh tokzor barpo qilish rejasi qachon tuziladi? 
2. Yosh tokzor barpo qilishda tuproq - iqlim sharoitiga qarab navlarini joylashtirish?
 
3. Tokzorga tok ko„chatlari ekish muddatlari va usullari?
 
4. Ekish usuli va ko„chat qalinligiga qarab bir gektar tokzorga qancha tok ko„chati 
joylashtirish mumkin?
 
5. Yosh tok ko„chatlari ekilgandan so„ng birinchi o„tkaziladigan agrotadbirlar? 

---

5-jadval. Sug„oriladigan yerlarga tok o„tqazish va uni birinchi yili parvarishlashda qo„llaniladigan namunaviy 
texnologik xarita, Yer maydoni – ga, ekish sxemasi 3x2,5m. 
№ 
Agrotexnologi
k tadbirlar 
nomi 
Agregat tarkibi 
Bajariladigan ish xajmi 
Umumiy ish 
xajmiga 
nisbatan kishi 
kunlari 
Ish toifasi 
Toifalar qiymati, 
so„m 
Ish haqi, so„m 
Agrotexnik 
tadbirlarni 
bajarish 
muddati 
YOnilg„i 
sarfi, litr 
tr
aktor
r
us
umi
mas
hina
r
us
um
i 
yoki
is
h
vos
it
as
i 
o„
lchov
bir
li
g
i 
jami
mi
qdor
i 
kunli
k
me‟
yor
tr
aktor
chil
ar
is
hc
hil
ar
tr
aktor
chi
is
hc
hi
tr
aktor
chi
is
hc
hi
tr
aktor
chini
ki
is
hc
hini
ki
bir
bir
- 
li
kda
jami
xa
jm
iga
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
16 
17 
18 
1 
Joriy tekislash 
VT-100D 
PA-3 
ga 
10 
8,4 
1,2 
V 
21298.85 
25356 
X 
13.3 
133 
2 
Sug„orish 
egatlarini olish 
7 marta 18-20 
sm
VT-100D 
KSL-
5A-1 
ga 
70 
6,0 
11,7 
13, 2 
IV 
IV 
19441,4 
226816 
X 
11,2 
784 
3 
O„q ariiqlar 
olish 4 marta 8 
km 
VT-100D 
KZU-
0,3D 
km 
8 
16,1 
0,5 
V 
21298,85 
10583 
XI-III-V 
4.4 
35 
4 
Haydash 
oldidan 
sug„orish,
1500 m kub/ga 
qo„l kuchi 
ga 
10 
0,8 
12,5 
V 
19812 
247715 
X 
5 
Oganik 
o„g„itlarni 
ortish 
TTZ-
60.10 
PK-0,5 
t 
300 
60,5 
5,0 
IV 
9441,4 
97207 
XI-XII 
0,6 
180 
6 
Oganik 
o„g„itlarni 
tashib keltirish 
va sochish 
TTZ-
80.10 
RTP-5 
ROU-5 
t 
300 
20,0 
15,0 
IV 
19441,4 
291621 
XI-XII 
1,7 
510 
7 
Mineral 
o„g„itlarni 
TTZ-
60.10 
PK-0,5 
t 
4 
60,0 
0,1 
IV 
19441,4 
1296 
XI-XII 
0,6 
2 

---

54 
ortish. 
Fosfor-3 tn, 
Kaliy -1 tn 
8 
Mineral 
o„g„itlarni 
tashib keltirish 
TTZ-
80.10 
RMU-
0.5 
ga 
10 
17,7 
0,6 
IV 
19441,4 
10984 
XI-XII 
1,55 
16 
9 
Chuqur 
haydash, 40 sm 
VT-
150D,,T4
A-0,1 
PPN-40 
ga 
10 
1,4 
7,1 
IV 
23238,87 
165992 
XI-XII 
35 
350 
10 
Tuproqni dis-
kalash, 8-10 
sm 
VT-100D 
BDT-2,5 
ga 
10 
12,7 
0,8 
IV 
19441,4 
15308 
III-IV 
6,7 
67 
11 
Tuproqni 
molalash 
VT-100D 
MV-6A 
ga 
10 
22,0 
0,5 
IV 
19441,4 
8837 
III-IV 
4,3 
43 
12 
Qoziqcha va 
ash‟yolarni 
yuklab tashib 
keltirish. 15600 
dona 
TTZ-
80.10 
2PTS-4-
793A/qo
„l kuchi 
ming 
dona 
15,6 
32,0/16,
7 
0,5 
0,9 
II 
III 
16068,49 16448,4
9 
7833 
III-IV 
1,6 
25 
13 
Ko„chatlarni 
ekishga 
tayyorlash 
qo„l kuchi 
tup 
13330 
600,0 
22,2 
III 
16448,4
9 
365431 
III-IV 
14 
Ko„chatlarni 
yuklash, 
tashish va 
tushirish 5 km 
TTZ-
80.10 
2PTS-4-
793A/qo
„l kuchi 
T 
2 
7,6/2,5 
0,3 
0,8 
II
IV
16068,49 
18088,9
5 
4229 
14471 
III-IV 
5,1 
10 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
16 
17 
18 
15 
Ko„chat o„rnini 
rejalash 
qo„lda 
ga 
10 
2,0 
5,0 
IV 
III 
16448,4
9 
82242 
III-IV 
16 
Rejalangan 
maydonga 
nazorat qozig„i 
qo„lda 
ga 
10 
3,0 
3,3 
III 
16448,4
9 
54828 
III-IV 

---

55 
urnaish 
17 
Shatmoq tay-
yorlash va 
ko„chatlar 
ildizlarini 
shatmoqqa 
botirish 
qo„lda 
ming 
dona 
13,33 
15,0 
0,9 
III 
16448,4
9 
14617 
III-IV 
18 
Ko„chatlarga 
chuqur qazish, 
50x5C°m 
TTZ-
80.11 
KYAU-
100 
ming 
dona 
13.33 
5.5 
2.4 
IV 
19441.4 
47119 
III-IV 
20 
267 
19 
Ko„chatlarni 
o„tqazish 
qo„l kuchi 
tup 
13330 
220.1 
60.6 
III 
16448.4
9 
996176 
III-IV 
20 
Ko„chat 
o„tqazishdan 
keyingi su-
g„orish, 3000 
m
3
qo„l kuchi 
ga 
10 
0.8 
12.5 
VI 
21622,2
5 
270278 
III-IV 
21 
Kuzda ekilgan 
ko„chatlarni 
ko„mish 
qo„l kuchi 
ga 
10 
0.5 
20.0 
299014 
III-IV 
22 
Ekishdan oldin 
tuproqni 
chizellash 
(chuqurlign 14-
16 sm) 2 marta 
qo„l kuchi 
ga 
10 
1.0 
10.0 
II 
14950,6
8 
149507 
III-IV 
23 
Qator oralarini 
kultivatsiya 
qilish,
(9 marta), 
10-12 sm 
VT-100D 
MPV-
1A 
ga 
90 
5.0 
15.0 
IV 
19441.4 
291621 
IV-VIII 
11.2 
1008 
24 
Sug„orish (9 
marta ) 27000-
36000m
3
qo„l kuchi 
ga 
90 
1.5 
60.0 
VI 
21622.25 
1297335 
IV-VIII 

---

56 
25 
O„q ariqlarni 
tekislash 
(4 marta) 
VT-100D 
KZU-
0.3D 
km 
3 
16.1 
0.5 
V 
21298.85 
10583 
XI-III-V 
4.4 
35 
26 
Xomtok qilish
ko„l kuchi 
tup 
13330 
500.0 
26.7 
II 
14950.68 
398585 
V-VI 
27 
YAngi chiqqan 
novdalarni 
bog„lash 
ko„l kuchi 
ga 
8 
0.15 
53.3 
II 
14950.68 
797370 
V-VII 
28 
Ko„chatlarni 
aprobatsiyalash 
ko„l kuchi 
ga 
10 
0.9 
11.1 
II 
14950.68 
166119 
VIII 
29 
Tuplarni 
butash va shakl 
berish 
ko„l kuchi 
tup 
13330 
400.0 
33.3 
V 
19817.2 
660408 
IX-X 
30 
Ko„chatlarni 
xatosiga 
to„ldirish, 
10%
ko„l kuchi 
tup 
1333 
100 
13,3 
IV 
18088,95 
241126 
IX-X 
31 
Tuplarni 
ko„mish 
ko„l kuchi 
tup 
13,33
0 
190,0 
70,2 
II 
14950,6
8 
1048908 
X-XI 
32 
Qator oralarini 
yumshatish 
80%
VT-100D 
MPV-1A 
ga 
8 
6,3 
1,3 
V 
21298,85 
27046 
X-XI 
16,0 
128 
HAMMASI: 
62,3 
416,7 
1242432 
7119495 
3593 
Kuzda tutilmagan xarajatlar (!5%) 
9,3 
62,5 
186365 
1067924 
JAMI 
71,7 
479,2 
1428796 
8187419 
Umumiy ishlab chiqarish xarajatlari (5%) 
24,0 
Hamma mehnat xarajatlyari 
71,7 
503,1 
1 s. mahsulotga ketgan mehnat xarajatlari, kishi/soat 
Joriy mukofotlash (20%) 
285759 
1637484 
Sinflikka qo„shimcha hak to„lash - (10%) traktorchi va usta suvchi 
142880 
156761 

---

57 
Stajga qo„shimcha haq to„lash (10%) 
142880 
Tarifga nisbatan 10% umumishlab chiqarish xarajatlari 
818742 
JAMI: 
2000315 
10800406 
15% ustama qo„shilgan 
300047 
1620061 
HAMMASI: 
2300362 
12420467 
Jami mexanizatsiya va qo„l kuchida bajarilgan ishlarga ish haki 
14720830 
1 gektar eknn maydoni uchun yonilg„i sarfi, l/ga 
413 
Izoh: Texnologik xaritalarga qishloq xo„jaligi mahsulotlari etishtiruvchi korxonalarning tabiiy-iqlim sharoigi, geografik joylashuvi (relefi), agrotexnik tadbirlarni bajarilish 
jarayonlari va texnologiyalari, ularning ish hajmlari, zamonaviy texnikalardan foydalanish imkoniyatlari va qishloq xo„jalik texnikalari hamda mashinalarining rusumlarini 
o„zgarishidan kelib chiqqan holda tegishli tartibda o„zgartirishlar kiritiladi. Har bir qishloq xo„jaligi mahsulotlarini etishtiruvchi korxonalar ushbu namunaviy texnologik xaritadan 
foydalangan holda o„zlarining tabaqalashgan amaliy texnologik xaritalarini ekin maydonlari konturlarining konfiguratsiyasi, tynpoqning mexanik tarkibi, sug„orish egatlarining 
uzunligi, sug„orish usullari va ularning ta‟minlanganlik darajasi (nasos yordamida chiqariladigan yoki oqim suvlari), toshloqlik va qiyalik darajalari (adirliklar, qirlar va bir 
tomonlama ishlov beriladigan maydonlar), yer osti sizot suvlarining yaqinligi, har xil noqurilmalar (sim yog„och, podstansiya, suv o„tkazish tarmoqlari, kanalizatsiya, sanoat 
quvurlari pa shunga o„xshash boshqa) bilan bandligini e‟tiborga olgan holda ishlab chiqadilar. Tabaqalashgan amaliy texnologik xaritalarni ishlab chiqishda Qoraqalpog„iston 
Respublikasi va viloyatlar "Meyorlash-tadqiqot" markazlari bilan hamkorlik qilish tavsiya etiladi.Ushbu texnologax xaritalardagi tarif razryadlarining baholari 2015 yil 1 
sentyabrdan boshlab eng kam ish haqining 130240 so„mdan kelib chiqib belgilangan yagona tarif setkasiga asosan hisoblangan. 

---