Агрономия факультети талабалари учун Узумчилик фанидан

10-rasm. Tokzor maydonini tashkil qilish sxemasi. 
1-kartalar; 2-himoya daraxtlari; 3-
kartalar orasidagi yo‘l; 4-magistral yo‘l; 
Ko„chat o„tqazish chuqurligi maydonning tuproq sharoitiga uning namlanish 
darajasi va joyning iqlim sharoitiga bog„liq. Kuchli sovuq bo„ladigan joylarda 
(Xorazmda, Qoraqalpog„istonda), Shuningdek, Yozda tuprog„i qizib ketib, chuqur 

---

60 
qatlamlari ham qurib qoladigan janubiy xududlarda ko„chatlar 60-70 sm 
chuqurlikka o„tqazilishi lozim. Bu ko„chat tayyorlash vaqtida hisobga olinadi. 
Engil qumoq tuproqli yerlarga ham ko„chatlar shunday chuqurlikda ekiladi. 
Og„ir soz tuproqli yerlarda tok 30-35 sm chuqurlikda o„tkaziladi, aks holda havo 
etishmasligidan pastki ildizlar nobud bo„ladi, asosiy ildizlar esa yuqori qismida 
rivojlanadi. Sug„oriladigan bo„z tuproqli yerlarda tok o„tqazish chuqurligi 40-45 
sm bo„ladi, shartli sug„oriladigan yerlarda esa 45-50 sm ga, bahorikor yerlarda 55-
60 sm ga etkaziladi.
O„zbekiston sharoitida tok ekini sug„orilib yoki sug„orilmay o„stiriladi. Jami 
tokzorlarni asosiy qismi, ya‟ni 70% sug„orilib o„stiriladi. Sug„oriladigan 
hududlarda tok uchastkaning maydoni 3-5 gektardan har qaysi kvartal maydoni 25-
50 gektardan kam bo„lmasligi kerak. Maydonning tekisligiga qarab uchastkaning 
uzunligi 100-150 m dan ortik bo„lmasligi kerak. 
Tok ekini ishlab chiqarishda asosan yertok va vertikal simbag„azlarda 
o„stiriladi. Yertok holida o„stirilganda qatorlab yoki qo„sh qatorlab ekiladi, vertikal 
simbag„azlarda asosan qatorlab ekiladi. Tokning o„sish kuchiga qarab tok qator 
oralari va qatordagi tup oralari har xil bo„ladi. 
6-jadval 
1 ga tokzor uchun kerak bo„ladigan tok ko„chati sonini hisoblash 
 
Qatorlar 
orasidagi 
masofa, m 
Qatordagi tup