Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti o‘zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti

g
tovushiga qozoq tilidagi 
v (w)
tovushi muvofiq keladi: 
bog - bav (baw), 
tog - tau (taw)
: o‘zbek tilidagi 
t 
tovushiga ozarbayjon tilidagi 
d
tovushi muvofiq
keladi: 
temir-demir, til-dil;
Qardosh tillardagi tovushlarning bir-biriga muvofiq 
kelishi fonetik qonunga asoslangandir hamda qardosh tillardagi so‘zlarning 
ma’nolari va grammatik qurilishi bilan bog‘liq.
Demak, qardosh tillar oilasiga kiradigan tillarda ba’zi tovushlar bir-biridan 
ozmi-ko‘pmi farq qilsa ham, grammatik vositalar, so‘zlarning ma’nolari o‘zaro 
yaqin bo‘ladi.
Tilning boyligi irqning oq yoki sariq ekanligiga bog‘liq emas. Shunday qilib, 
geneologik tasnif qardosh tillarning tarixiy taraqqiyot jarayonida bir o‘zak tilidan 
tarqalganligini va ularning o‘zaro munosabatini, so‘z ma’nolari va grammatik 
shakllarini, nutq tovushlarining bir-biriga yaqinligini, o‘xshashligini nazarda tutib, 
tillarni guruhlarga ajratadi.
Hozirgi vaqtda tarixi o‘rganilib, bir-biri bilan qardosh ekanligi aniqlangan 
tillar oilasi quyidagilardan iborat.
1. 
Hind- yevropa tillari oilasi. 
2. 
Xom-som tillari oilasi.
3. 
Turk tillari oilasi. 
4. 
Ugor-fin tillari oilasi.
5. 
Kavkaz tillari oilasi. 
6. 
Xitoy-tibet tillari oilasi. 
7. 
Dravid tillari oilasi. 

---

63 
8. 
Indonez tillari oilasi kabilar. 
Savol va topshiriqlar: 
 
1. Til oilalari haqida ma’lumot bering. 
2. Qardosh tillarning xususiyatlarini ayting. 
3. Qardosh tillarning farqli jihatlarini misollar orqali tushuntiring.
4. Turkiy tillar oilasi haqida fikrlaringizni bering. 
5. Turkiy til oilasiga kiruvchi tillar haqida ma’lumot bering. 
6. Hozirda mavjud til oilalari haqidagi fikrlaringizni misollar bilan tushuntiring. 
Testlar 
1. 
oila, maktab, lug‘at, kitob
kabi so‘zlar o‘zbek tiliga qaysi tildan 
o‘zlashgan?
A) arab 
B) fors
S) rus
D) bu so‘zlar aslida o‘zbekcha
2.
samovar, mashina, stol, stul, choynak 
so‘zlari o‘zbek tiliga qaysi tildan 
o‘zlashgan? 
A) arab 
B) fors
S) rus
D) bu so‘zlar aslida o‘zbekcha
3. Turkiy tillar oilasiga qaysi tillar kiradi?
A) chuvash, boshqird, o‘zbek
B) yoqut, xazar, rus
S) ozarbayjon, qirg‘iz, tojik
D) tatar, rus, boshqird
4. Quyida keltirilgan qaysi tillar bir oilaga mansub?
A) rus, bulg‘or, chex, polyak 
B) tojik, turkman, qirg‘iz 
S) o‘zbek, ozarbayjon, tojik
D) chex, polyak, tatar
5. O‘zbek tilidagi 
g
tovushiga qozoq tilidagi qaysi tovushga muvofiq keladi? 

A) g tovushiga
B) h tovushiga
S) v(w) tovushiga 
D) y tovushiga 
6. O‘zbek tilidagi