Navoiy hayotda ko’rgan, kechirgan, yaxshi va yomon kunlari, mehru jafolarni ushbu misralarda aniq bayon eta olgan:
Gahe topdim falakdin notavonlig’,
Gahe ko’rdum zamondin komronlig’,
Base issig’-sovug’ ko’rdum zamonda,
Base achchig’-chuchuk tottim jahonda. («M.q.,», 11-bet)
Shoir hayotining xulosasi, donishmand insonning hayot, kishilar, ularning fe`latvorlari haqidagi qarashlarining xulosasi sifatida «Mahbub ul qulub» yaratildi.
Asarning qadimgi qo’lyozma nusxalari kam. Ilm-fanda ma`lum bo’lgan qo’lyozma nusxalardan uchtasi XVI asrga, qolganlari esa XVIII-XIX asrlarga mansubdir. «Mahbub ul qulub»ning 1565-66 yillarda ko’chirilgan nusxasi Parij Milliy kutubxonasida, XVI asrda ko’chirilgan deb taxmin qilingan mukammal bir nusxasi Sank-Peterburgda, 1595-96 yillarda ko’chirilgan nusxasi ham SankPeterburgda, Saltikov-Shchedrin nomidagi Davlat kutubxonasida saqlanadi. Buxoro, Istambul, 1939 yilda Toshkentda nashr etiladi.
Asarning qadimgi qo’lyozma nusxalari kam. Ilm-fanda ma`lum bo’lgan qo’lyozma nusxalardan uchtasi XVI asrga, qolganlari esa XVIII-XIX asrlarga mansubdir. «Mahbub ul qulub»ning 1565-66 yillarda ko’chirilgan nusxasi Parij Milliy kutubxonasida, XVI asrda ko’chirilgan deb taxmin qilingan mukammal bir nusxasi Sank-Peterburgda, 1595-96 yillarda ko’chirilgan nusxasi ham SankPeterburgda, Saltikov-Shchedrin nomidagi Davlat kutubxonasida saqlanadi. Buxoro, Istambul, 1939 yilda Toshkentda nashr etiladi.
«Mahbub ul qulub» falsafiy, axloqiy, ta`limiy asardir. Unda Navoiy XV asrdagi ijtimoiy tabaqa va guruhlarni tasnif va ta`rif qiladi. Asar Yusuf Xos Hojibning «Qutadg’u bilig», Nosir Xisravning «Saodatnoma», «Ro’shnoyinoma», Sa`diyning «Guliston» va «Bo’ston», Jomiyning «Bahoriston» asarlari kabi o’ziga xos nasihatnomadir.
Xazrat Alisher navoiyning «Mahbub ul qulub» asari ham an’anaviy mumtoz adabiyotiga xos bo‘lgan Ollohga va uning payg‘ambarlariga hamd aytish bilan boshlanadi. Asarning yozilish sabablari va boislari keltiriladi:
