Allahyar xocali
Yüklə 1,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
XOCALININ SON DÖYÜŞÜ
Əzizov Əli Əzim oğlu, 1951-ci il: — Son günlər camaat bir-birinə daha çox isinişmişdi. Qonum-qonşu sanki ölümün yaxınlaşdığını hiss edib bir yerə toplaşırdı. Bir dəfə atışma olarkən bizim qarajda çoxlu adam vardı. Onları yeznəmiz İldırım məktəbin zirzəmisinə apardı. Atam qoca və gözü görmədiyi üçün evdə qaldı. Mən posta getdim. Milli ordumuz yerləşən klub tərəfdən atəş səsləri daha möhkəm eşidilirdi. Qaladərəsi məhləsindəki türk evləri büsbütün yanırdı. Milli ordunun əsgəri Razmiklə kluba tərəf getdik. heç kəs yox idi. Ermənilər avtomatla klubun pəncərəsini atəşə tutub qışqırırdılar. İki nəfər qaraltı gördük. Onlar deyəsən, azərbaycanlı idi. Atışırdılar. Mənim silahım olmadığı üçün söyüd ağacının arxasına girmişdim. Razmik Məmmədov ermənilərə tərəf atəş açdı. Ermənilər atəş gələn səmti külləbaran etdilər. Razmik böyründən yaralandı. İsti-isti özü yeriyə bilirdi. Kömək edib İbrahimkilə gətirdik. Evdə öldü. Çınqıl postundan da Ələsgər müəllim, Şahin, Mirzə, Ziyadxan, Şahid, Hümbət, Elmin, Mətləb atışırdılar. BTR və BMP-lərdən atəşə tutulandan sonra postu buraxmaqdan başqa bir çarə olmadı. Çökək məhlənin adamları Yelmar Əbdülovun zirzəmisinə yığışmışdılar. Gəlib, onları da xəbərdar edərək Hilis çayı aşağı, beşmərtəbəyə gəldik. Ermənilər çaylağı da atəşə tutmuşdular. Baxış Şirinov, İbrahim Əzizov beşmərtəbəyə gəldilər. Milli ordunun komandiri Tofiq Hüseynovun içi patronla dolu «UAZ» maşını da [26-27] beşmərtəbənin qarşısında idi. Yanında adam yox idi. Əvvəl meşəyə tərəf getmək istədik. Ancaq benzindoldurma məntəqəsi, həm də fabrik tərəf ermənilərlə dolu idi. Qayıdıb qapını qıraraq beşmərtəbəyə girdik. Üç nəfər silahlı beşinci mərtəbəyə qalxdılar. «UAZ» maşınındakı patronların hamısını daşıyıb, beşinci mərtəbəyə yığdıq. Səhər saat 7-i olardı. Ermənilər evlərə soxulub qarət edirdilər. Uşaqların ürəyi buna tab gətirmədi, erməniləri atəşə tutdular. Elə bu zaman BMP-lər, BTR-lər hər tərəfdən atəşi beşmərtəbəyə yağdırdılar. Abışov Elşad Qiyas oğlu beşmərtəbənin üstündə həlak oldu. Vəzir Abışov isə yaralandı. Ətrafda taxtadan tikilmiş ikimərtəbəli şəhər Sovetinin binası, şofer Telmanın, Vidadi Cavadovun, Bəhmən kişinin evlərinin alovu ərşə qalxmışdı. Sonra əhənglə ağardılmış dörd BTR kənddən qəlib magistral asfalta çıxdı. Onlardan biri Əsgərana, üçü isə Stepanakertə tərəf getdi. Saat on radələrində Noraguğ tərəfdən dörd-beş «UAZ» markalı təcili yardım maşınları kəndin arası ilə hərlənir, ölmüş və yaralı erməniləri yığıb aparırdı. Döyüş yalnız beşmərtəbə ətrafında gedirdi. O biri tərəflərdə ermənilər evlərin əşyalarını yük maşınlarına yükləyirdilər. İsmətli qızlardan biri olan Qətibə Mirsiyab qızı Həsənovanı zorla İcra başçısının «Niva» maşınına basıb apardılar. Vahiməyə düşmüş qocalar, uşaqlar təslim olmağımızı təklif etdi. Xocalı milis şöbəsinin əməkdaşı Şahid Muradov bildirdi ki, təslim olmaq istəyəni özüm güllələyəcəm. Son damla qanımıza qədər vuruşacağıq. Mehman Əzizovun, Hümbət Cəfərovun, Şahid Muradovun, Mətləb Muradovun, Bəbir Abışovun, İlham Abışovun, Elmin Əzizovun, Ədalət Əzizovun, İbrahim Əzizovun və bir çox başqalarının mühasirədə olmaları heç veclərinə də deyildi. Ətrafda otuza yaxın erməni meyidi qaralırdı. Mehmanın vurduğu erməninin biri qarşıdakı evin balkonundan asılı qalmışdı. Birini toyuq tutarkən vurub aşırdılar. Tutulan Xocalı girovlarını Sevindik Paşayevin və Məhəddin Nəbiyevin evlərinə aparırdılar. Ermənilər o evləri qərargah etmişdilər. Çayçı Qarsalanı [27-28] qarşıdakı evdən çıxıb qaçanda vurub öldürdülər. Arvadını isə özündən əvvəl öldürmüşdülər. Artıq axşam düşürdü. Şəhərin Dərələgəz adlanan hissəsindəki köhnə dəmir yolu ilə 30-40 nəfər silahlı erməni gəldiyini görüb, Şahidə göstərdim. Patronumuz da tükənirdi. Şahid bir neçə avtomatlı ilə pəncərədən bayıra çıxıb ətrafı yoxladı. Bu həndəvərdə olan erməniləri təmizləmişdik. Sonra avtomatçıların əhatəsində camaatı «86-cı km» istiqamətinə apardıq. Əsgərana yaxın Mirzəcanın üst tərəfindən meşəyə keçdik. Artıq qaranlıq idi. Qar yağırdı. Xocalıda atəş səsi eşidilmirdi. Xocalı xocalılarsız qalmışdı. Biz meşədə olanda bir BTR asfaltı keçdiyimiz səmtdə dayanıb işığını meşəyə saldı. Sonra gedib, Əsgəran qalasının yanındakı erməni postunda dayandı. Biz Ağdama tərəf hərəkət etdik. Yolda atam Əzimin, Mədinə arvadın ürəyi dayandı. Adilə arvad, Seydi yerlərindən tərpənə bilmədilər. Naxçıvanikin yanında mühasirəyə düşdük. Ermənilər bizə təslim olmağı təklif etdilər. Biz təslim olmaq istəmirdik. Xocalı şəhər Sovetinin katibi Şöhrət Usubov qətlə yetirildi. Şöhrətin timsalında Xocalının canlı arxivini itirdik. Bu atışmadan sonra pərən-pərən düşdük. Mən azıb Əsgərana, ordan isə çay aşağı güllə yağışı |