Amaliy ish №1. Ko‘prik va sun’iy inshootlarni ekspluatatsiya qilish davrida nosozliklar

Yoriqlarni bartaraf etish ushbu usullarda bajarilishi mumkin:
- himoya qavati hosil qilish (bo‘yash, gidrofobizatsiya, plenkasimon materiallar yoki sement asosidagi suyuq qorishmalar);
- shpaklevkalash yoki xamirsimon qorishmalar surtish:
- suyuq ta’mirlash qorishmalarining o‘zi oqib tushish usuli;
- ta’mirlash qorishmalarini bosim ostida yuborish (in’eksiyalash).
Temirbeton konstruksiyalar ish muddatini oshirishning effektiv profilaktik tadbirlariga yuzalarni gidrofobizatsiya qilish kiritilgan. Oraliq qurilmalarning fasad yuzalarini besh yilda bir marta gidrofobizatsiya qilish maqsadga muvofiq. Gidrofobizatsiya jarayoni ushbudan iborat: tayyorlangan beton yuzasiga KE-30-04 yoki GKJ-94 emulsiyalar asosida tayyorlangan 5-10% li gidrofobizatsiya tarkibi changlashtirib purkash usulida surtiladi. Beton yuzasini tayyorlash davrida yuza iflosliklar, yog‘ dog‘lari, mastika va boshqalardan tozalanadi va siqilgan havo yordamida changsizlantiriladi.
Qoplama holatini baholash antikorrozion ishlarni olib borish uchun texnik yechimlarni tanlash asosi bo‘lib xizmat qiladi. Himoyalash xususiyati qoplamaning tashqi ko‘rinishi bo‘yicha baholanadi. Qoplamaning metallni korrozion yemirilishdan saqlash imkoniyatini yo‘qotishi ballarda jadval 1 bo‘yicha aniqlanadi



Amaliy ish №7. Ko‘prik bo‘ylab harakat xavfsizligini tashkil qilish va me’yoridan yuqori yuklarni ko‘prik bo‘ylab o‘tkazib yuborish tartibi
Me’yoridan ortiq og‘ir yuklarni tashish murakkab va uzoq davom etadigan jarayon bo‘lganligi sababli bir necha bosqichlardan iborat:
- talablarga javob beruvchi transport yoki logistik firmani tanlash;
- yukning barcha xususiyatlarini e’tiborga olgan holda maxsus transport vositasini tanlash;
- optimal marshrut yo‘nalishini tanlash;
- kerakli ruxsatnomalarni rasmiylashtirish;
- yukni kuzatib borishni tashkil qilish.
Yirik gabaritli va og‘ir vaznli yuklarni tashishda tyagach sifatida ushbu vositalardan foydalanishga ruxsat etilmaydi: xalqaro va davlat ahamiyatga molik yo‘llarda g‘ildirakli traktorlar, va mukammallashtirilgan qoplamali barcha turdagi avtomobil yo‘llarida - gusenitsali.
Pritseplar bilan ishlaydigan tortuvchi avtomobillar, shunday moslama bilan jihozlanishi zarurki, tyagach va pritsep (yarim pritsep) orasidagi magistral bog‘lovlar uzilgan holda avtomobil ishchi yoki avariya tormozi yordamida to‘xtash imkoni bo‘lishi lozim. Pritseplar (yarim pritseplar) to‘xtab turish tormoz moslamasi bilan jihozlanishi kerak. Bu moslamalar barcha g‘ildiraklarga ta’sir etishi va yuklangan pritsep (yarim pritsep) avtomobildan ajratilgan holda 16% li qiyalikda ushlab turilishini, tortuvchi avtomobil bilan magistral bog‘lovlari uzilganda avtomatik ravishda to‘xtashni ta’minlashi zarur.
Og‘ir vaznli yuklarni tashish davrida avtopoezdning har bir bo‘g‘ini uchun kamida ikkita siljishga qarshi tayanchiqlar bo‘lishi ta’minlanishi kerak. Bu tayanchiqlar qiyalikda majburan to‘xtab qolganda g‘ildiraklarni siljishga qarshi qo‘shimcha moslama sifatida ishlatiladi.
Avtomobil yo‘llarida kichik yuk ko‘tarish qobiliyatiga ega (odatda, bu ko‘priklar eskirgan loyihalash me’yorlari bo‘yicha qurilgan), avtomobil oqimi ichida esa umumiy og‘irligi, ko‘prik uchun qabul qilingan hisobiy yukdan, kattaroq bo‘lgan vositalar ham bo‘lishi mumkin, bunday hollarda o‘tayotgan transport vositalarining og‘irligini cheklash bo‘yicha tadbirlar bajarilishi kerak. Ikki tomon yo‘nalishi bo‘ylab ko‘prik oldida, transport vositasining umumiy og‘irligini, kerak bo‘lganda esa o‘qqa tushuvchi bosimni, cheklovchi yo‘l belgilari qo‘yiladi. Haydovchiga cheklovlar to‘g‘risida xabar berish uchun, ko‘prik joylashgan yo‘l qismiga kirish joyida, mos ravishda transparant o‘rnatish maqsadga muvofiq.
Barcha turdagi og‘ir transport vositalari, jumladan me’yoridan ortiq og‘ir yuklarga mos keluvchi (yoki mos kelishi taxmin qilinadigan) yirik gabaritli avtopoezdlarning harakati, ushbu yo‘l kimning qaramog‘ida bo‘lsa shu tashkilotning ruxsati bilan bajariladi.Buning uchun og‘ir vaznli yuklarni tashuvchi tashkilotlar, oldindan “O‘zbekiston avtomobil yo‘llari Davlat Qo‘mitasi”ning tegishli bo‘limlariga xat-buyurtma yuborishlari lozim. Buyurtmada ushbular ko‘rsatiladi: taxmin qilinayotgan marshrut yo‘nalishi va yuk harakati vaqti, treylerlar, tyagachlar va avtopoezdning umumiy o‘lchamlari (gabaritlari), o‘qlar va g‘ildiraklar soni va harakat vaqtida ularning o‘zaro joylashuvi, shuningdek avtopoezdning umumiy og‘irligi va o‘qlar bo‘yicha og‘irlikning taqsimlanish xususiyati.
Og‘ir transport vositalariga ruxsatnoma berilishi uchun, ularning ko‘rsatkichlari yakka yuklarning normativ ko‘rsatkichlaridan oshmasligi va sun’iy inshoot soz holatda, ya’ni inshootlarning (ko‘prik yoki quvurlarning) ko‘tarish qobiliyatini kamaytiruvchi nuqsonlari bo‘lmasligi kerak. Shu bilan birga, og‘ir transport vositalari ko‘priklardan yakka holatda o‘tishini ta’minlash lozim.
Og‘ir vaznli transport vositalari ko‘prikda bitta bo‘lganda, konstruksiyalarda xavfli deformatsiyalar paydo bo‘lmaydi, ko‘prikda ya’na boshqa yuklar ham bo‘lsa, katta deformatsiyalar va hatto jiddiy shikastlar ham ro‘y berishi mumkin. Og‘ir vaznli transport vositalari ko‘prik o‘qi bo‘ylab o‘tkazilishi maqsadga muvofiq, bunda kuchlanishlar oraliq qurilmalarning barcha bosh to‘sinlari (fermalari) bo‘yicha teng taqsimlanishiga imkon yaratiladi.
Transport infratuzilmasi ish sifatini saqlab qolish uchun doimo muhim rol o‘ynadi odamlar va butun dunyo mamlakatlari iqtisodiyoti. O‘tmishda foydalanuvchilar xavfsiz va xavfsiz bo‘lishini kutishdi tashish. Internet va havo transporti kabi texnologiyalarning oxirgi yutuqlari boshlandi tezkor globallashuv va transport infratuzilmamizning ahamiyati ortib borishi. Bu ham bor transport foydalanuvchilari va manfaatdor tomonlarning talablarini o‘zgartirdi. Uzluksiz mobillik va xavfsizlik va xavfsizlikdan tashqari, hozirgi vaqtda raqobatbardosh ustunlikni saqlab qolishi kutilmoqda.
Ko‘priklar transport infratuzilmasining ajralmas qismidir va ularning hayot aylanish jarayonining barcha jihatlari manfaatdor tomonlarning kutganlarini saqlab qolish uchun juda muhim, ammo ular bilan cheklanmagan, xavfsizlik, xavfsizlik, mobillik va ishonchlilik. Shu bilan birga, so‘nggi o‘n yil davomida bir nechta xodimlar bor edi moliyaviy resurslar cheklovlari. Shunday qilib, infratuzilmani samarali saqlab turish kerak zaruriy xavfsizlik, maqbul narxlarda.
Ko‘priklarning xavfsizligi va uzoq muddatliligini ta’minlashda ko‘prik boshqaruvining ajralmas qismi hisoblanadi iqtisodiy jihatdan samaralidir. Ushbu texnikani ta’mirlash ko‘priklarni belgilangan tartibda saqlab turish uchun belgilangan ko‘priklarni ishga solib, infratuzilmani boshqarishda muhim rol o‘ynaydi manfaatdor tomonlarning talablari. Kerakli parvarishlash ko‘prik xizmat muddatini samarali tarzda oshiradi keraksiz yoki vaqtincha reabilitatsiya qilishdan yoki tuzilmani yoki uning tarkibiy qismlarini almashtirishdan qochish. An Samarali parvarishlash dasturida faoliyatning turi va ko‘lami, faoliyatni rejalashtirish va faoliyat bilan bog‘liq xarajatlarni aniqlash kabi bir necha jihatlar mavjud. Bularning barchasi o‘zgargan So‘nggi to‘rt yil ichida juda faol va juda faol bo‘lgan tabiatda. Ushbu bo‘lim qisqacha Ko‘prikning hayot aylanish davrida parvarishning ahamiyatini, faoliyat turlarini va yangi rivojlanish jarayonlarini muhokama qiladi ko‘priklarni samarali boshqarish yo‘nalishlari.