Eti̇ka və gender: Sosi̇al-əxlaqi̇ davranişin təhli̇li̇
101
narkən yazır ki, belə bir şəraitdə sosial təhlükəsizlik özü-
nün son həddinə çatır. Milyonlarla kasıb adamın - kişi və
qadınların vəziyyəti daha da ağırlaşır, onlar özlərinin əsas
həyati tələbatlarını ödəməkdən məhrum olurlar.
1920-ci illərdə ingilis filosofu və riyaziyyatçısı Bertran
Rassel boşanma haqqında yeni mülahizələr irəli sürdü. O,
təklif edirdi ki, mövcud ənənələr və mövcud qanunlar bo-
şanmaya “öz prizmasından” yanaşmalıdır. Belə ki, qanun
boşanmaya
icazə verməli, ənənə isə qadağa qoymalıdır.
Özlüyündə maraqlı görünən bu ideyanın tətbiqi o qədər də
asan deyildir. Ailənin möhkəm əsaslar üzərində dayanma-
sında maariflənmə işi daha səmərəli nəticələr verir. Daha
dəqiq desək, ailə quran tərəflərin səviyyəsi çox şeyi həll
edir. Yuri Rürikovun belə bir fikri ilə razılaşmalı
oluruq
ki, mədəniyyət - ailədə uğurlu nəticə üçün ən yaxşı yoldur.
Ona görə də ailə problemlərinin həlli üçün ən yaxşı yolları
axtarıb tapmaq lazımdır (236 : 232).
Adi məişət ənənələrində və bir çox tədqiqat əsərlərində
adətən qadınların sosial statusu arxa plana çəkilir, əvəzin-
də onun fiziki-anatomik keyfiyyətləri qabardılır. Bu cəhətə
diqqət yetirən Z.Freyd vaxtilə “qadının biloloji faciəsi”
anlayışını işlətməli olmuşdur. Əsl mahiyyətdə isə, kişi və
qadın “başlanğıcı” arasındakı fərqin bünövrəsini patriarxal
mühitdə əsrlər boyu yaranıb formalaşmış baxışlar təşkil
edir. Məhz patriarxal mühit “maskulinləşmiş”
kişiyə qa-
dınlara nisbətən daha böyük azadlıq verir. Mədəniyyətin
bu tipi (patriarxal tip) iki cins arasında münasibətləri əv-
vəlcədən müəyyənləşdirir. Məhz həmin tip prinsipial bölgü
aparır. Rus filosofu T.A.Klimenkovanın dediyi kimi, bu tip
mədəniyyət kişiyə, məsələn adam öldürməyi, zorakılıq et-
məyi, cinayət törətməyi və s. rəva bilir (200: 137).