Anar İsayev Ramil Rəhimov

Polşa 
 
 
Danimarka 
İsveç
 
 
İngiltərə
 
 
 
Orta əsrlər dövründə Roma papasının vassalı olan dövlətlər 
 
 
 
III İnnoketi və vassalları 
 
 
 
19 dekabr, 1521-ci il tarixinə aid  
indulgensiya alınması barədə şəhadətnamə 
 
 

 
121 
 
 
Kilsənin bidətçilərə qarşı mübarizəsi 
Katolik  kilsəsinin  güclü  olmasına  baxmayaraq  şəhərlilər  və  kəndlilər  arasında  kilsənin  təliminə  qarşı  çıxanlar  var 
idi.  Kilsə  təliminə  qarşı  çıxanları  ruhanilər  tərəfindən  bidətçi  (dinindən  dönən,  dönük) adlandırırdılar.  Bidətçilər papaya 
qarşı  çıxır,  adamları  kilsəyə,  Roma  papasına  vergi  verməməyə  çağırırdılar.  XI-XIII  əsrlərdə  bidətçilər  kilsədən 
aşağıdakıları tələb edirdi: 
 
Kilsə mərasimlərini və  1/10 vergisini ləğv etməyi. 
 
Ruhanilərin öz torpaq mülklərindən və var-dövlətlərindən əl çəkmələrini. 
Lakin kilsə bu tələbləri nəinki yerinə yetirmədi, əksinə bidətçilərə qarşı aşağıdakı tədbirləri həyata keçirdi: 
 
Bidətçilərin çox olduğu vilayətlərə hərbi yürüşlər təşkil etdi. 
 
Onları kafir elan edərək kilsə məhkəməsi (inkvizisiya) qurdurdu. 
İnkvizisiya məhkəməsi bidətçiləri çox halda tonqalda yandırma cəzasına məhkum edirdi. 
 
 
 
           İnkvizisiya (Kilsə məhkəməsi)                                       Autodofe (tonqalda yandırma) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Katolik kilsəsi  
Orta əsrlər 
dövründə 
 
Qərbi Avropada ən  
böyük torpaq sahibi 
idi 
 
III İnnokentinin 
dövründə daha da 
qüvvətlənmişdi 
 
 
Kilsə  təliminə 
qarşı çıxanları 
bidətçi adlandırırdı 
 
Xaç yürüşləri 
zamanı  mühüm rol 
oynayırdı 
İnkvizsiya 
məhkəməsi 
yaratmışdı 
 
Krallar və 
imperatorlarla 
mübarizə  aparırdı 
 
 
İndulgensiyalar 
(cənnət qəbzləri) 
satırdı 
 
Əhalidən onda 
 bir vergisi  
alırdı 
 

 
122 
 
 
Səlibçilərin Şərqə işğalçı yürüşləri
 
 
Klermon Kilsə Məclisinin çağırılması (1095) 
Xaç yürüşləri orta əsrlər tarixində mühüm yer tutan Səlib yürüşlərində 
katolik  kilsəsinin  böyük  rolu  olmuşdu.   
1095-ci  ildə  Fransanın  Klermo 
şəhəri  yaxınlığında  xalq  yığıncağında  Roma  papası  II  Urban  nitq  söylədi. 
Qurultayda    çıxışında  Roma  papası  II  Urban  xristianları  Şərq  ölkələrinə 
yürüş edib, səlcuqların hakimiyyəti altında olan “İsanın qəbrini kafirlərdən 
xilas  etməyə”  çağırdı.  Xristian  rəvayətinə  görə,  İsa  peyğəmbər  Fələstində 
Qüds  şəhərində  (Yerusəlimdə)  dəfn  olunmuşdu.  Çoxları  elə  oradaca 
«
müqəddəs  torpağı
»
  azad  etməyə  hazır  olduqlarını  bildirdilər  və  bunu 
nümayiş etdirmək  üçün paltarlarına  qırmızı parçadan xaç tikdilər. Beləliklə, 
Şərqə  yürüşlərin iştirakçılarını  xaçlılar (səlibçilər), yürüşləri isə  Xaç (Səlib) 
yürüşləri adlandırmağa başladılar. 
 
Səlib yürüşlərinin səbəbləri 
Xaç yürüşlərində iştirak edən avropalıların hər bininin  öz məqsədi var 
idi:  
 
Roma Papası - Şərq ölkələrini xristianlaşdırmaq istəyirdi. 
 
Feodallar - yeni torpaq mülkləri ələ keçirmək, Şərqin zəngin 
şəhərlərini qarət etmək istəyirdilər. 
 
Kəndlilər - ağalarından yaxa qurtarmaq, dolanışıqlarını 
yaxşılaşdırmaq istəyirdilər. 
Beləliklə  avropalıların  Şərqə  yürüşlərinin  -  Səlib  müharibələrinin 
səbəblərini aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək olar: 
 
Feodalların yeni torpaqlar və asılı kəndlilər ələ keçirmək istəyi. 
 
Kəndlilərin öz ağalarının əlindən qurtarmaq istəyi. 
 
Roma  papasının  Şərq  ölkələrini  asılı  hala  salmaq  və  yeni 
torpaqlar ələ keçirmək istəyi. 
Avropada  feodallar  və  ruhanilər  belə  güman  edirdilər  ki,  Səlcuq 
imperiyası ayrı-ayrı hissələrə parçalandığı üçün Şərq ölkələrini ələ keçirmək 
çox asan olacaqdır. Odur ki, onlar səlib yürüşlərinə başladılar. 
 
Birinci səlib yürüşü (1096) 
XI-XIII  əsrlərdə  səlibçilər  Şərqdə  -    türk-müsəlman  ölkələrində 
kütləvi  qırğınlara  və  dağıntılara  yol  açan  səkkiz  yürüş  etdilər. 
Birinci  səlib 
yürüşünə  1096-ilin  yazında  ilk  olaraq  kəndlilər  başladılar.  Lakin  Səlcuqlar 
səlibçiləri darmadağın etdilər.
 
1096-cı ilin payızında isə Fransa, Almaniya 
və  İtaliya  cəngavərləri  Şərqə  doğru  hərəkət  etdilər.  Birinci  səlib  yürüşü 
nəticəsində Avropa səlibçiləri: 
 
Səlibçilər 
səlcuqları  məğlub  edərək 
Qüdsdə  müsəlman  əhalisinə 
qarşı kütləvi qırğınlar törətdilər. 
 
Suriya  və  Fələstinin  Aralıq  dənizi  sahillərində  səlibçilər 
tərəfindən Qüds krallığı (1099-1187) adlı dövlət yaradıldı.
 
 
 
 
 
 
 
Feodallar 
 
Kəndlilər 
 
Birinci səlib yürüşünün  iştirakçıları 
 
 
II Urban 
 
 
Klermon Kilsə Məclisi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Xaç yürüşləri nəticəsində yaranmış 
dövlətlərin xəritəsi. Qüds krallığı
 

 
123 
 
 
İkinci səlib yürüşü (1147) 
Qərb feodalları 1147-ci ildə ikinci səlib yürüşünə başladılar. 
 
Lakin, 
ikinci  Səlib  yürüşü  uğursuz  oldu.  Belə  ki,  ikinci  səlib  yürüşü  nəticəsində  
Misir  hökmdarı  Səlahəddin  Əyyubi  səlibçi  qoşunlarını  məğlub  edərək 
onları Qüdsdən qovdu. 
 
 
Üçüncü səlib yürüşü (1190) 
1190-cı  ildə  Qərb  feodalları  üçüncu  səlib  yürüşünə  başladılar. 
Üçüncü səlib  yürüşündə  məqsəd 
«
müqəddəs şəhəri
»
  -  Qüds  şəhərini  geri 
qaytarmaq  idi.  Üçüncü  səlib  yürüşünə  İngiltərə,  Fransa  və  Almaniya 
kralları  başçılıq  edirdi.  Lakin  üçüncü  xaç  yürüşü  də  ikinci  yürüş  kimi 
uğursuzluqla nəticələndi. 
 
  
   
Birinci səlib yürüşündə iştirak edən dövlətlər 
 
Üçüncü səlib yürüşündə iştirak edən dövlətlər 
 
 
Dördüncü səlib yürüşü (1199-1204) 
XII əsrin sonlarında  səlibçilər dördüncü  səlib  yürüşünə başladılar. 
Dördüncü  səlib  yürüşünü  ona  başçılıq  edən  Roma  Papası  III  İnnokenti 
təşkil etmişdi. Digər səlib yürüşlərindən fərqli olaraq bu yürüşdə səlibçilər 
quru yolları ilə hərəkət etmək çətin olduğundan Fələstinə gəmi vasitəsilə 
dəniz  yolu  ilə  yürüş  etdilər. 
Bu  məqsədlə  səlibçilər  o  dövrdə  «dəniz 
kraliçası»  hesab  olunan  Venesiyadan  kirayəyə  gəmilər  aldılar.  Bu  dövrdə 
Şərq  ölkələri  ilə  ticarətdə  vasitəçilik  etmək  üçün  Venesiya  ilə  Bizans 
arasında  mübarizə  gedirdi.  Odur  ki,  venesiyalılar  Bizansa  zərbə  vurmaq 
üçün  səlibçilərə  kömək  edərək  onları  bura  yönəltdilər. 
Dördüncü  Səlib 
yürüşü nəticəsində səlibçilər:
 
 
1204-cü ildə Konstantinopolu tutaraq dağıtdılar. 
 
Müqəddəs Sofiya kilsəsi qarət olundu. 
Bu  hadisədən  sonra  Bizans  ticarətdə  Venesiya  və  Genuya  ilə  rəqabət 
apara  bilmədi.  Səlibçilər  Bizansın  paytaxtı  olan  Konstantinopoldan  yalnız 
57  il  sonra,  1261-ci  ildə  qovuldular.  Səlibçilərin  qarətçilik  və  işğalçılıq 
məqsədləri dördüncü səlib yürüşündə özünü daha aydın göstərdi. 
XIII əsrin sonlarında,  səkkizinci səlib yürüşü nəticəsində səlibçilər 
müsəlman  ölkələrində  işğal  etdikləri  topraqlardan  tamamilə  qovulub 
çıxarıldılar və burada işğal etdiyi bütün torpaqları itirdilər. 
 
Səlib yürüşlərinin nəticələri 
XI  əsrin  sonlarından  –  XIII  əsrin  sonlarına  qədər  səlibçilərin 
Şərqdə  apadığı  qədbkarlıq  müharibəsi  –  səlib  yürüşləri  onların 
məğlubiyyəti  ilə  başa  çatdı.  Qərb  feodalları  Şərq  ölkələrini  işğal  etmək 
məqsədlərinə çata bilmədilər. Bununla belə Səlib yürüşlərinin avropalılar 
ünün 
bir sıra nəticələri oldu
: 
 
Aralıq dənizində ticarətdə birincilik Bizansdan Genuya və Venesiya şəhərlərinə keçdi. 
 
Bizans ticarətdə Venesiya və Genuya ilə rəqabət apara bilmədi. 
 
İtaliya tacirlərinin Şərq ölkələrində 
( Suriya, Fələstin, Krım və Qafqazda) 
ticarət məskənləri yarandı. 
 
O dövrki katolik kilsəsinin iç üzünü açıb göstərdi və Papa hakimiyyətinin nüfuzu sarsıldı. 
İtaliya 
 
İngiltərə 
 
Fransa
 
Almaniya 
 
 
 
Xaçlıların Qüds şəhərinə  
hücumu (qədim minüatür) 
 
 
 
Səlahəddin Əyyubi xaçlılarla  
döyüşdən sonra
 
 
 
 
 
Xaçlıların dəniz yolu ilə hücumunu 
təsvir edən qədim  miniatür
 
 
 
 
 
1204-cü ildə xaçlı ordusunun  
Konstantinopola hücumu 
 
 
 
 
 

 
124 
 
Bunlardan başqa səlib yürüşləri zamamı avropalılar Şərqdən aşağıdakılar öyrəndilər: 
 
Avropalılar kağız, barıt və kompasla tanış oldular. 
 
Yeni kənd təsərrüfatı bitkilərini əkib becərməyi öyrəndilər 
 
Avropada çəltik, qarabaşaq, limon, ərik, qarpız becərilməsinə başlanıldı. 
 
Yel dəyirmanından istifadə etməyi öyrəndilər. 
 
İpək parçalar toxumağı, güzgü istehsal etməyi öyrəndilər.. 
 
Onların qida məhsulları sırasına şəkər də daxil oldu. 
Xaç yürüşlərinin  Şərq üçün isə aşağıdakı nəticələri oldu: 
 
Şərq  böyük dağıntılara  məruz qaldı, inkişaf etmiş şəhərlər dağıdıldı. 
 
Xaç yürüşlərinə məruz qalmış ölkələrdə mədəniyyət  tənəzzül etdi. 
 
Minlərlə türk-müsəlman əhali kütləvi surətdə qırılıb məhv edildi. 
 
Bir çox Şərq ölkələri bundan sonra uzun müddət özünə gələ bilmədi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yürüşlər 
Nəticəsi 
 
Birinci səlib yürüşü 
(1096-1099) 
 
 
Səlibçilər Kiçik Asiyada səlcuqları məğlub edərək Qüdsdə müsəlman 
qırğını törətdilər və Qüds  krallığını yaratdılar. 
 
İkinci səlib yürüşü 
(1147) 
 
 
Səlibçilər Misir hökmdarı Səlahəddin Əyyubi tərəfindən məğlub edilərək 
Qüdsdən qovuldular. 
 
Üçüncü səlib yürüşü 
(1190) 
 
Müqəddəs şəhri geri qaytarmaq uğursuzluqla nəticələndi. 
 
Dördüncü səlib yürüşü 
       (1199-1204) 
 
 
Bizansın paytaxtı Konstantinopol tutuldu və Müqəddəs Sofiya kilsəsi qarət 
olundu. 
 
Səkkizinci səlib yürüşü 
     (XIII əsrin sonları) 
 
 
Səlibçilər müsəlman ölkələrində işğal etdikləri topraqlardan tamamilə 
qovuldular. 
 
Dəbdəbəli 
yaşamağı 
öyrəndilər 
Yeni təsərrüfat 
bitkilərini becərməyi 
öyrəndilər 
 
Kağız, barıt və 
kompasla tanış 
oldular 
 
İpək 
parçalar
 
toxumağı 
öyrəndilər 
Yel dəyirmanından 
istifadə etməyi 
öyrəndilər 
 
Təsərrüfatında baş vermiş dəyişikliklər
 
Qərb feodallarının Şərq 
ölkələrini işğal etmək 
cəhdləri baş tutmadı
 
 
 
Səlib yürüşlərinin 
siyasi və iqtisadi 
nəticələri 
 
İtaliya tacirlərinin 
Şərqdə ticarət 
mərkəzləri yarandı 
 
Şərqlə ticarətdə 
birincilik Şimali İtaliya 
şəhərlərinin əlinə keçdi 
 
Aralıq dənizində  
ticarət daha da  
canlandı 
 
Venesiya və Genuya  
Şərqlə ticarətdə Bizansı 
geridə qoydu 
 

 
125 
 
İspaniya 
 
İspaniya Klassik feodalizmə keçid dövründə 
VIII 
əsrdə  ərəblər  qalibiyyətli  yürüşlər 
nəticəsində  Pireney  yarımadasını  tutaraq  burada 
Kordova ərəb xilafətini yaratdılar.  
Ərəb  İspaniyasında  keçmiş  Roma  əyalətlərinin 
sakinlərinin  nəsilləri,  vesqolar,  ərəblər,  bərbərlər  və 
yəhudilər 
birgə 
yaşayırdılar.  Müsəlmanlar  ərəb 
İspaniyasını 
Əndəlus 
adlandırırdılar. 
Klassik 
feodalizmə  keçid  dövründə  müsəlman  İspaniyası 
Avropanın  çiçəklənən  hissəsi  idi.  XI-XV  əsrlərdə 
müsəlman İspaniyasına (Əndəlusa) aiddir: 
 
İspaniyanın cənubunda tarixi vilayət idi. 
 
Əkinçilik, sənətkarlıq inkişaf etmişdi. 
 
Ərəblər buraya xurma, çəltik, şəkər qamışı, nar, tut və s. gətirmişdilər. 
 
Ərəblər vətənlərində olduğu kimi, burada da uzunyunlu qoyun cinsləri yetişdirirdilər. 
 
İqtisadi inkişafında  filiz çıxarılması, ipək, mahud, kağız silah və şüşə istehsalı mühüm rol oynayırdı. 
 
Paytaxt şəhəri olan Kordova  mədəniyyət və elm mərkəzi idi. 
 
Güclü ticarət donanması sayəsində Afrika, Abbasilər xilafəti, İtaliya və Bizansla ticarət əlaqələri saxlayırdı. 
 
Ərəb tacirləri tərəfindən burada istehsal edilən sənətkarlıq mallarını Hindistana və Mərkəzi Asiyaya aparırdı. 
 
Mədəniyyət  yüksək  inkişaf  etmişdi.  Seviliyada  Əlkəsar  saray-qalası  (XII  əsr)  və    Qranada  hakimlərinin 
Əlhambra  sarayı  -  Qırmızı  saray  (XIII-XV  əsrlər)  kimi    müsəlman  memarlığının  ən  gözəl  nümunələri 
yaradılmışdı. 
 
 
 
 
UNESCO-nun Ümumdünya irsi  - Əlhambra sarayı 
 
 
Bilmək maraqlıdı... 
 
VIII  əsrin  əvvəllərində  (711-ci  ildə)  Əməvi  xəlifəsi  I  Vəlidin  dövründə 
sərkərdə Tariq bin Ziyadın başçılıq etdiyi İslam ordusu dörd gəmi ilə daha sonralar öz 
adı  ilə  adlanan  Cəbəllütariq    boğazını  keçərək  Əndəlusa daxil  oldu.  Tariq  bin  Ziyad 
cəmi  7000  mücahid  ilə  yola  çıxmışdı.  O,    İspaniya  sahillərinə  çıxar-çıxmaz  gəldikləri 
gəmiləri  yandırmaq  əmri  verir  və  bu  tarixi  sözlərini  söyləyir:  “Ey  Mücahid 
qardaşlarım!  Görürsünüz  ki,  arxanızda  düşmən  kimi  dəniz,  önünüzdə  isə  dəniz  kimi 
düşmən  var.  Hara  qaçacaqsınız?  Sizin  üçün  yalnız  sədaqət  və  səbr  qalmışdır.  Geriyə 
dönüş yoxdur. Düşmənin silahı, təchizatı və ərzağı boldur. Sizin isə silah olaraq ancaq 
qılınclarınız, ərzaq olaraq isə düşmənin əlindən alıb sahib olabiləcəkləriniz vardır”. 
Bu  sözlərdən  sonra  heç  bir  çıxış  yolunun  qalmadığını    başa  düşən  ərəb 
döyüşçüləri  qəhrəmanlıqları  və  şücaəti  sayəsində  onlardan  xeyli  çox  olan  ispan 
ordusunu  məğlub  etdi  və  İspaniyanı  fəth  edib  Avropanın  cənubunda  İslam  xilafəti  - 
Kordova xilafətinin əsasını qoydular. 
 
 
 
 
 
 
 

 
126 
 
Xristian kilsəsinin Avropada müsəlmanlara qarşı Xaç yürüşü  
Əndəlusda  müsəlman  xilafətinin  zəifləməsindən  istifadə  edən  xristian  kilsəsi  onlara  qarşı  rekonkista    hərəkatını 
genişləndirdi. Əndəlusun müsəlman əhalisinin Pireney yarımadasından zorla sıxışdırılması  rekonkista adlanırdı. Roma 
papası  Əndəlüsdəki  müsəlmanlara  qarşı  səlib  müharibəsi  elan  etmişdi.  Odur  ki  Rekonkista  hərəkatında  Pireneyin  yerli 
xristian əhalisi ilə yanaşı, fransızlar və italyanlar da iştirak edirdilər. Rekonkista gedişində: 
 
Xristian kilsəsi Pireney yarımadasının bütün xristian əhalisini müsəlmanlara qarşı qaldırdı. 
 
Kordova xilafəti bir neçə müstəqil əmiriliyə parçalandı. 
 
Səlibçilər daxili müharibələrdə zəifləmiş müsəlman əmirləri üzərində asanlıqla qələbə çaldılar. 
 
Səlibçilər Şərqdə olduğu kimi, burada da dinc müsəlman əhaliyə qarşı kütləvi qırğınlar həyata keçirdilər. 
 
Pireney yarımadasının  simalında Kastiliya, Araqon, Navarra və qərbində Portuqaliya krallıqları yarandı. 
 
XIV əsrdə İspaniyada müsəlmanların əlində yalnız İspaniyanın ən varlı vilayəti olan Qranada əmirliyi qaldı. 
 
Rekonkista  gedişində  Pireney  yarımadasında  yaranmış  krallıqlar 
 
 
 
İspaniya dövlətinin yaranması (1479) 
1479-cu  ildə  Kastiliya  və  Araqon  krallıqlarının  vahid  İspaniya  dövlətində  birləşdirilməsi  ilə  mərkəzləşmiş 
İspaniya dövləti yarandı. Pireney yarımadasının   simalında  yerrləşən Navarra krallığı isə İspaniya və Fransa arasında 
bölüşdürüldü.  
XIV  əsrdə  Pireney  yarımadasında  müsəlmanların  əlində  yalnız  Qranada  əmirliyi  qalmışdı.  Mərkəzləşdirilmiş 
dövlətin  yaradılması  xristianlara  müsəlmanlar  üzərinə  qəti  hücuma  keçmək  üçün  imkan  yaratdı.  1492-ci  ildə  İspaniya 
ordusunun  Qranadanı  işğal  etməsi  ilə  Qranada  müsəlman  əmirliyi  süqut  etdi.  Qranada  əmirliyinin  süqutu  ilə 
Portuqaliyadan başqa, bütün Pireney yarımadası İspaniyanın əlinə keçdi. 
 
 
Kral Ferdinand və  kraliça İzabella 
 
1479-cu ildə Araqon kralı II Ferdinandın Kastiliya kraliçası İzabella ilə evlənməsi 
nəticəsində  Kastiliya  ilə  Araqon  krallığı  birləşdirildi.  Beləliklə  vahid  İspaniya 
dövləti yarandı. Bundan sonra onlar dövləti birlikdə idarə etməyə başladılar. 
 
 
 
 
Kastiliya və Araqon 
krallıqlarının birləşməsi 
nəticəsində yaranmışdı 
 
İspaniya krallığı 
XIV-XV əsrlərdə
 
 
Fransa və İngiltərə kimi silki 
monarxiya idi 
 
 Portuqaliyadan başqa bütün 
Piriney yarımadasını ələ 
keçirmişdi 
 
1479-cu ildə yaradılmışdı, 
mərkəzləşmiş dövlət idi 
 
Navarra krallığını Fransa ilə  
bölüşdürmüşdü 
 
Qranada əmirliyini işğal edərək 
onun varlığına son qoymuşdu 
 
 
Araqon 
Navarra 
Kastiliya 

 
127 
 
İtaliya 
 
 
İtaliyada ilk şəhər respublikaların yaranması 
Fransa  və  İngiltərədən  fərqli  olaraq  klassik 
feodalizm  dövründə  İtaliyanın  birləşdirilməsi  başa 
çatmadı. 
İtaliyada  mərkəzləşmiş  dövlət  olmadığı  üçün 
şəhərlərin  bütün  iqtisadi  və  siyasi  həyatı  senyorların 
nəzarəti  altında  idi. 
X-XI  əsrlərdə  İtaliya  şəhərləri 
senyorlara  qarşı  mübarizə  aparırdılar.  Senyorlara  qarşı 
mübarizə  nəticəsində  İtaliyanın  Milan,  Boloniya,  Piza 
kimi 
varlı şəhərləri 
güclənərək 
tədricən ətraf əraziləri də 
öz tərkiblərinə daxil edərək müstəqil 
şəhər dövlətlərinə və 
ya respublikalara çevrildilər.  
XV  əsrdə  İtaliyanın  Florensiya,  Milan,  Bolonya 
şəhərlərində  də  ayrı-ayrı  varlı  ailələr  hakimiyyəti  ələ 
keçirdilər.
 
 
 
  X-XI əsrlərdə İtaliyada özünüidarə hüququ əldə etmiş şəhərlər 
 
XV əsrdə İtaliyada varlıların tiranlıq idarə üsulu yaratmış şəhərlər 
 
 
Florensiya şəhər respublikası 
Klassik feodalizm dövründə İtaliyanın ən böyük və varlı şəhərlərindən biri Florensiya idi. Bu şəhərdə XIV əsrin 
30-cu  illərində  çoxlu  sayda  ilkin  kapitalist  müəssisəsi  olan  mahud  emalatxanaları  var  idi. 
Bu  emalatxanalarda  muzdlu 
əmək də tətbiq edilirdi. 
XV əsrdə İtaliyanın Milan, Bolonya şəhərlərində olduğu kimi 
Florensiyada  da, də ayrı-ayrı  varlı ailələr  hakimiyyəti ələ  keçirdilər. 
Bu  dövrdə 
Florensiyada  hakimiyyət  varlı  ticarətçi  və  bankir  olan  
Mediçilər  ailəsinin  əlində  idi.  Mediçilər  Florensiyada  hakimiyyətdə 
olduğu dövrdə:
 
 
Yoxsullara kiçik miqdarda pul yardımı etdilər. 
 
Şəhərin geniş təbəqələrinin vergi yükünü yüngülləşdirdilər. 
 
Şəhərdə çoxlu tikinti işləri arararaq çoxsaylı sənətkarların 
orada işləmələrinə şərait yaratdılar.