Mamlakatimizda notiqlik sanatining rivojlanishi Orta Osiyo madaniyati tarixi bilan bogliq bolib, nutq madaniyati hamisha oziga xos mavqega ega bolib kelgan. Orta Osiyoda notiqlik sanatining xususiyatlari shundan iborat ediki, u eng avval osha davr tuzumining manfaatlariga xizmat qilar edi. Bu davrda notiqlik sanati ustalarini nadimlar, qissagoylar, masalgoylar, badihagoylar, qiroatxonlar, muammogoylar, voizlar, namoyandalar, maddohlar, qasidaxonlar deb yuritilishi ham ana shundan dalolat beradi. Movarounnahrda notiqlik sanati voizlik deb atalgan. Voizlik, yani vaozxonlik «quron»ni targib qilish bilan mush-tarak holda sozning ahamiyati, manosini anglatgan. «Vaz» sozi arab tilidan pand- nasihat manosini beradi. Vaz aytuvchi, nutq sozlovchi shaxs Voiz deb atalgan. Voizlik sanati tinglovchining, jamoaning ongiga, his tuygusiga tasir etish mahorati bolib, qadimgi SHarqda hukmdorlar ushbu sanat namoyondalari xizmatini yuksak darajada qadrlaganlar. IX asrdan boshlab, davlat hukmdorlari notiqlik bilan bogliq barcha tadbirlarni maxsus tayyorgarlikka ega soz utsalariga yuklab, ular-ni "voizlar" deb ataganlar.
Markaziy Osiyoda XII asrdan boshlab voizlik sanati nazariyasi va amaliyotini targib qiluvchi koplab ilmiy va uslubiy risolalar yozilgan. Jumladan, allomalar Abu Nasr Forobiy "Fozil odamlar shahri", Unsurul Maoliy Kayqovus "qobusnoma", YUsuf Xos Hojib "qutadgu bilig", Alisher Navoiy "Majolis un-nafois", "Nazmul-javohir", Husayn Voiz Koshifiy "Dah majlis", "Mahzan ul-insho", Ali YAzdiy "Zafarnoma", Xondamir "Makorim ul-axloq", Voiz Samarqandiy "Ravozat ul-voizin", Muhammad Rafiq Voiz "Avbob ul-jinon", quraysh Saidiy "Anis ul-voizin" kabi ozlarining asarlari bilan "voiz"lik sanati xazinasiga munosib hissa qoshganlar.
Markaziy Osiyoda XII asrdan boshlab voizlik sanati nazariyasi va amaliyotini targib qiluvchi koplab ilmiy va uslubiy risolalar yozilgan. Jumladan, allomalar Abu Nasr Forobiy "Fozil odamlar shahri", Unsurul Maoliy Kayqovus "qobusnoma", YUsuf Xos Hojib "qutadgu bilig", Alisher Navoiy "Majolis un-nafois", "Nazmul-javohir", Husayn Voiz Koshifiy "Dah majlis", "Mahzan ul-insho", Ali YAzdiy "Zafarnoma", Xondamir "Makorim ul-axloq", Voiz Samarqandiy "Ravozat ul-voizin", Muhammad Rafiq Voiz "Avbob ul-jinon", quraysh Saidiy "Anis ul-voizin" kabi ozlarining asarlari bilan "voiz"lik sanati xazinasiga munosib hissa qoshganlar.
Voizlik sanati namoyondalari tinglovchilarning ijtimoiy va siyosiy mavqei hamda lavozimlarini hisobga olgan holda uch yonalish boyicha faoliyat korsatishgan. Birinchisi, sultoniyot, yani hukmdorlar hamda yuqori tabaqali ayonlar uchun moijallangan vaozxonlik bolib, unda hamdu sanolar aytilgan, ularning obro etibori, martabasi, faoliyatlari uluglanib maqtalgan. qckinchisi, jihodiya, yani vatan himoyachilariga moljallangan vaozxonlik bolib,_unda vatanparvarlik, jangovarlik, botirlik, qahramonlik, fidoyilik uluglangan, dushmanga nisbatan shafqatsiz bolish ifodalangan. Uchinchisi, garibona deb atalib, asosan mamlakatning oddiy fuqarolariga moljallangan vazxonlikdir, unda barcha fuqarolar asosan itoatkorlikka, mehnatsevarlikka chaqirilgan.
