Anguage and literature
Foydalanilgan adabiyotlar
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kalit so‘zlar: folklor, she’r, mo - tiv, ballada, turkum, an’ana, uslub, ruhiyat. Аннотация.
- Ключивые слова: стихот- ворение,мотив,баллада,серия, традиция,метод,духовность. Annotation.
|
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Гегель. Энциклопедия философских наук, Т. 1. Наука логики. – Москва: Мысль, 1974. C. 452. 2. Shavkat Rahmon. Abadiyat oralab: she’rlar. – Toshkent: Movarounnahr, 2012. 384-bet. Laylo SHARIPOVA, Buxoro davlat universiteti dotsenti, filologiya fanlari nomzodi FOLKLOR VA USLUB (Usmon Azim ijodi misolida) Annotatsiya. Maqolada Usmon Azim she’riyatiga folklorning ta’siri masalasi yoritilgan. Kalit so‘zlar: folklor, she’r, mo - tiv, ballada, turkum, an’ana, uslub, ruhiyat. Аннотация. Вданнейстатье освещена проблема влияния фольклора на поэзию Усмона Азима. Ключивые слова: стихот- ворение,мотив,баллада,серия, традиция,метод,духовность. Annotation. The article reveals the problems of the impact of folk - lore on the poetry by Usmon Azim. Key words: folklore, poetry, motive,ballad,series,tradition,me- thod, spirituality. 32 e-mail: til_adabiyot@umail.uz Tadqiqotlar “... Butun o‘zbek yozg‘uchilarining ifodalari o‘zbek - cha bo‘lg‘ani holda har birining o‘ziga xos maxsus bir uslubi bordir. Biroq uslubdagi bu hol tuban, kuchsiz adib-yozg‘uchiningasarlaridao‘ziniochiqko‘rsataolmay- dir.Kuchsizyozg‘uchilarninguslublaribir-birigao‘xshab qoladir. Ular oddiy uslubda, umumiy til uslubida yozadir. Shoir-yozg‘uchi san’atkorlikda ko‘tarila borg‘an sayi(n) o‘ziga maxsus bir uslub yarata boshlaydir. Shoirning xayol, o‘y, tushunish shakllari tugal, komil bo‘lg‘ach, o‘zi - ga yarasha bir uslub borliqqa chiqqan bo‘ladir. Uslubning adabiyotdagi o‘rni juda katta, juda muhim- dir. Bir asardagi fikrlar, ma’lumotlarning eski, boshqa shoirlar tomonidan aytilgan bo‘lishi mumkundir. Ularning eskiligini bizga sezdirmasdan, bildirmasdan ifoda qilib, uni bizga o‘quta olg‘an kuch uslubdadir” 1 . Abdurauf Fitratning bu fikrlariga tayangan holda shoirlar uslubi- ning shakllanishida folklor alohida o‘rin tutishini ta’kidlash lozim. Folklordan ta’sirlanmaydigan, undan foydalanmay- digan shoir bo‘lishi mumkin emas. Ammo folklordan ko‘p bor, atroflicha foydalanadigan shoirlar uslubida bu holat bo‘rtib turadi. Usmon Azim shunday shoirlardan biridir. Ijodkor ruhiyatidagi kuchli toshqinni zilollantirib, she’riyatiga ko‘chirib turgan kuch, avvalo, folklor. Shoir uslubida folklordan ta’sirlanish yaqqol sezilib turadi. Usmon Azim – folklorga xos motiv, obraz, ifoda usu- lidan foydalana bilgan shoir. U xalq og‘zaki ijodi ta’siri- da baxshiyonalar yaratgan edi. Ayni damda, uning “Balladalar” nomi ostidagi voqeaband she’rlari xalq og‘zaki ijodidan oziqlanib, yuzaga kelgan. She’rlar bal- lada janrida yozilmagan. Ammo balladachilik jangoh va u bilan bog‘liq voqealarni aks ettirishga asoslan- gani sabab Usmon Azimning bu asarlarini dramatik she’rlar deyish maqsadga muvofiq, bizningcha. Ularda sujet kichik bir voqea asosida yuzaga kelgan. Har bir “ballada” (shoir “ballada” degan, ammo ballada janri- da yozilmagani uchun qo‘shtirnoqqa olishni ma’qul bil- dik) alohida sujetga egaligi bois “O‘n besh ballada” o‘n besh dramatik she’rdir. Bu she’rlar bir obraz, bir maq- sad atrofida birlasha olgani sabab ularni turkum deyish mumkin. Folklorga xos motiv va obrazlar ishtirokida il- gari surilgan g‘oya – erkinlikni qo‘msash tuyg‘usi dra- matik she’rlarni birlashtirib turibdi. Dastlabki uch dramatik she’rda, shuningdek, “sakkizinchi ballada”, “o‘ninchi ballada” deb nomlan- gan she’rlarda ham Kenja botir obrazi yetakchi qahra- mon sifatida shoir g‘oyalarini tashishga xizmat qilgan. “Birinchi ballada” ikki qismdan iborat bo‘lib, To‘ng‘ich va O‘rtancha botir bilan Kenja botir dialogi asosida yaratilgan. Xalq ertaklaridagi To‘ng‘ich va O‘rtancha botirlar Kenja botirdan omadsizroq, aqlsizroq, kuch- sizroq bo‘lsalar-da, o‘zlari buni u qadar tan olmaydilar. Ammo olg‘a intilgan Kenja botirni oshkora yo‘ldan ur- maydilar. Ba’zi xalq ertaklarida akalar ham botir, ammo Kenja botir favqulodda xususiyatlarga egaligi bilan ular- dan ustun. Dramatik she’rda esa shoir ikki aka orqali to‘xtab qolgan jamiyat illatlarini fosh qilib, Kenja orqali yosh avlodga yuksaklikka intilish, olg‘a yurish lozimli- gini uqtiradi. Dramatik she’rdagi To‘ng‘ich va O‘rtancha botirlarda salbiylik ertaklardagidan kuchli. Yuksaklikka intilgan Kenja botirni To‘ng‘ich botir: Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|