Ashab-i kiram şeyhulislam ibn teymiyye yayınlayan

 
Yezid Hakkında Farklı Görüşler: 
 
Şeyhülislam -Allah rahmet etsin şöyle dedi: 
İnsanlar, Muaviye b. Ebi Süfyan'ın  oğlu Yezid hakkında ikisi aşırı, 
mutedil olmak üzere üç fırkaya ayrıldılar: 
Aşırılardan  birine  göre  o,  münafık  bir  kafir  îdi.  Rasulul-lah'a 
                                                             
120
[120]
 Tirmizi Memtkıb: 16, İbn Mace Mukaddime: 11. 
121
[121]
 İbn-i Teymiyye, Ashab,ı Kiram, Tevhid yayınları: 88-93. 

---

 
69 
 
(s.a.v.)  olan  kinine  su  serpmek,  ondan  intikam  almak  Bedir 
gazvesinde  ve  diğer  savaşlarda  Ali  b.  Ebi  Talib  ve  diğerlerinin  eli 
üzere  öldürülen  dedesi  Utbe.  dedesinin  kardeşi  Şeybe,  dayısı 
Utbe'nin  oğlu  el-Velid  ve  diğer  akrabalarının  öcünü  almak  için 
Rasulullah'm  torunlarını  öldürmeye  çalıştı.  Dediler  ki:  Bu  yaptığı. 
Bedir  savaşından  kalma  bir  kin  ve  cahiliye  damarıdır.  Onun  dili 
üzere de şöyle bir şiir söylerler: 
"  O  yüklü  develer  görüldüğünde  ve  o  başlar  Cirun  tepesinde 
yükseldiğinde, 
Karga  öttü.  İster  öt  ister  ötme  dedim.  Ben  Peygamber  den 
alacağımı aldım." 
Yine  İbn  ez-Ziba'ra'nın  Uhud  günü  söylediği  şu  şiirini  okuduğunu 
söylerler: 
"Keşke Bedir'deki büyüklerim göreydi 
Hazreclilerin atılan oklardan nasıl korktuklarını. 
Büyüklerinden bir çoğunu öldürdük 
Bedir'e karşılık olsun diye. tam da karşılık oldu." 
Ve buna benzer daha nice şeyler söylediler. 
Rafizİleriçin  böyle  sözler  söylemek  kolaydır.  O  Rafizi-ler  ki  Ebu 
Bekir, Ömer ve Osman gibilerini bile tekfir ederken elbette Yezidi' 
tekfir etmek onlar için çok daha kolaydır. 
Aşırı  fırkaları  ikincisi  ise,  Yezid'İ  salih  bir  kişi  ve  adil  bir  imam 
sanırlar/Onlara  göre  o,  Rasulullah  (s.a.v.)  döneminde  doğmuş 
"sahabe"dendir.  Rasulullah  onu  eline  almış  ve  ona  dua  etmiştir. 
Bazen onu Ebu Bekir ve Ömer'den üstün tutarlar. Aralarında onun 
bir  Peygamber  olduğunu  söyleyen  de  olmuştur.  Şeyh  Adiy  veya 
Hasan  el-MaktüTün  dilinden  yalan  uydurarak  şöyle  dediğini 
naklederler: 
"Yezid  hakkında  tereddüde  düştüklerinden  dolayı  yetmiş  velinin 
yüzü kıbleden alikonmuştur." 
Bu  gibi  sözleri  Adaviyye  tarikatının  aşırıları  ile  Kürtler  ve  benzeri 
sapıklar  söylerler.  Oysa  Şeyh  Adiy,  Ümeyyeoğul-lar'indan  salih, 
zahid ve fazıl bir kişiydi. O, ancak Şeyh Ebu'l-Ferec el-Makdisi ve 
benzerlerinin  davet  ettiği  tarikata  davet  ederdi.  Akidesi,  şeyhinin 
akidesine  uygundu.  Fakat  sonradan  tarikatlarına  mevzu  hadisler, 
batıl  teşbih.  Şeyh  Adiy  ve  Yezid  konusunda  aşırılıkla,  Rafizilere 
saldırı  hususunda  birtakım  aşırılıklar;  Rafizilerin  tevbesinin  kabul 
edilmeyeceği ve benzeri yalan ve sapıklıklar ilave ediJdi. 
Az  bir  aklı,  geçmişlerin  hal  ve  tavırları  konusunda  az  bir  bilgisi 
olan,  bu  iki  gömsün  de  batıl  olduğunu  bilir.  Bu  sebepledir  ki 
sünnete  bağlılık!arıyla  bilinen  ilim  ehlinden,  değerlendirme 
kabiliyeti  olan  akıl  erbabından  hiç  kimse  bu  iki  görüşe  de  ihtilaf 

---

 
70 
 
etmemiştir. 
Üçüncü  görüş  ise  şöyledir;  O.  müslüman  .sultanlardan  olup  hem 
iyilikleri,  hem  de  kötülükleri  vardır.  Osman'ın  (r.a.)  hilafeti 
döneminde  doğmuştur.  Kafir  değildir.  Ne  var  ki  kendisi  sebebiyle 
Hüseyin  (r.a.)  şehid  edilmiş  ve  Harre  baskını  vukubulmustur.  Ne 
sahabi.  ne  de  Allah  in  salih  kullanndandı.  Akıl,  ilim.  Sünnet  ve 
Cemaat ehlinin hepsinin görüşü budur.  
Sonra  Yezid  konusunda  üç  fırkaya  ayrılmışlar.  Bir  fırka  onu 
lanetlemiş;  bir  fırka  onu  sevmiş  ve  birisi  de  ona  ne  .sövmüş,  ne 
de  onu  sevmiştir.  İmam  Ahmed'den  ve  onun  ashabı  ile  diğer 
müslümanlardan mutedil olanların  hepsinden  nakledilen,  sonuncu 
görüştür. 
İmam Ahmed'in oğlu Salih şöyle diyor: 
"Babama  dedim  ki:  Bir  topluluk  Yezid'i  sevdiklerim  söylüyorlar. 
"Ey oğul dedi, Allah'a ve ahiret gününe inanan, Yezid'i sever mi?" 
"O  halde  niçin  onu  lanetlemiyorsun?"  dedim.  Ey  oğul  dedi. 
babanın bir kimseye lanet ettiğini hiç gördün mü? 
Mehna  şöyle  demektedir:  Yezid  b.  Muaviye  b.  Ebi  Süf-yan'ı 
Ahmed'e sordum. 
"O Öyle biridir ki, Medine'de yaptığını yaptı" dedi. 
"Ne yaptı?" dedim. 
"Rasulullah'in  (s.a.v.)  ashabından  bazısını  öldürdü  ve  bunun 
dışında birtakım şeyler yaptı" dedi. 
"Başka ne yaptı?" dedim. 
"Medine'yi yağmaladı" dedi. 
"Kendisinden hadis nakledilir mi?" dedim. 
"Hayır,  kendisinden  bir  hadis  bile  nakledilmez"  dedi.  Kadı  Ebu 
Ya'la ve başkaları da aynı şeyi zikrederler. 
Ebu Muhammed el-Makdisi'ye Yezid'in durumu sorul-duğunda: 
"Bana ulusan şey o ki kendisine ne sövülür ne de sevilir" dedi. 
Bize  de  ulaşan  o  ki.  dedemiz  Ebu  Abdillahb.  Teymiye'ye  Yezid'in 
durumu  sorulduğunda:  Ne  eksilt,  ne  de  arttır,  demiştir.  Yezid  ve 
benzerleri hakkında söylenecek en adil ve en güzel söz budur. 
Kendisine sövülmemesi ve lanetlenmemesi meselesine 
gelince; lanetlenmesini gerektiren birfi.skının bulunmaması, ya da 
tahrimen  veya  tenzihen  belli  bir  fasifcın  bizzat  lanetlenmeyeceği 
sebebiyledir.  Buharı""nin  Sahih'inde  Ömer'den  (r.a.)  nakledilen 
"Hım ar" isimli zatın kıssasında. bu zatın tekrar tekrar içki içtiği ve 
bunun  için  kırbaçlandığı  (ceJd)  bunun  üzerine  sahabeden  biri 
Hımar'ı lanetleyince Rasulullah'in (s.a.v.): 

---

 
71 
 
"Ona  lanet  etme,  çünkü  o,  Allah  ve  Rasuliinii  sever
122[122]
 
buyurduğu sabittir. 
Yine şöyle buyurmuştur: 
"Mümine lanet okumak, onu öldürmek gibidir.
 123[123]
 
Oysa  Rasulullah  (s.a.v.)  içkiyi  ve  içki  içeni  lanetlemiştir.  Böylece 
RasuluHah  (s.a.v.)  genel  olarak  içki  içeni  lanetlediği  halde  sahih 
hadiste içki içen şu belli şahsı lanetleme-miştir. 
Aynı  şekilde  yetimlerin  mallarını  yiyen,  zina  eden  ve  hırsızlık 
yapanlar  hakkındaki  cezalarla  ilgili  nasslar  genel  olmakla  birlikte 
bu  gibi  şeyleri  yapan  bir  kimsenin  bizzat  Cehennem  ehlinden 
olacağım  kesin  olarak  söyleyemeyiz.  Çünkü  ya  tevbe  etmesi,  ya 
günahları  bağışlatan  iyilikler  işlemesi,  ya  günahları  bağışlatan 
musibetlere  uğraması  ya  makbul  şefaat  ya  da  başka  yerlerde 
anlattığımız  diğer  sebeplerden  dolayı  tercih  edici  bir  engel 
sebebiyle  o  genel 
nassların  gereğinin  gerçekleşmemesi 
mümkündür.  Böylece  lanetlenmemesinin  üç  gerekçesi  zikredilmiş 
oldu. 
Onu  Ianetleyenlere  gelince,  bunlardan  bir  kısmına  göre  onu 
lanetlememek, 
lanetlenmesinin 
caiz 
olmadığından 
değil, 
sairmubah  sözleri  terketme  nevilidendir.  Onu  sevmeye  gelince, 
çünkü  özel  sevgi  ancak  peygamberler,  sıddikler.  sa-finler  ve 
şehidleriçin  olup  kendisi  bunların  hiçbirinden  değildir.  Nitekim 
Rasulullah (s.a.v.): 
"Kişi, sevdiğiyle beraberdir
124[124]
buyurmuştur. 
Allah ve ahiret gününe inanan bir kimse ise. ne Yezit, ne benzeri 
adil olmayan herhangi bir sultanla beraber olmak ister. 
Yezidi sevmemenin de iki gerekçesi vardır; 
Birincisi;  sevilmesini  gerektiren  salih  amelleri  yoktur.  Zorba 
sultanlardan  biri  olarak  kalmıştır.  Böyle  kimseleri  sevmek  meşru 
değildir.  Bu  gerekçe  ve  faşıklığı  kendisi  indinde  sabit  olmadığını 
söyleyenin gerekçesi kanaatimce tevile müsaittir. 
İkincisi:  Hal  ve  tavırlarında  zalimliğini  ve  faşıklığını  gerektiren 
hususlar kendisinden sadır olmuştur. Hüseyin'in (r.a.) durumu ve 
Harre halkının durumu gibi. 
Ebu'l-Ferec  İbmı'l-Cevzi,  Keyelherrasi  ve  başka  alimlerin  onu 
lanetlemelerine gelince lanetlenmesini mubah kılan fiileri işlemesi 
sebebiyledir. Ayrıca onlar o bir fasıktı ve her fasık lanetlenir, ya da 
fasıklığma hükmolunmasabile masi-yet sahibinin  lanetlenebileceği 
görüşünde  olabilirler.  Nitekim  Sıffin  savaşına  katılanlar  Kunut 
                                                             
122
[122]
 Ahmed: 4/115; 
123
[123]
 Buharı, Edep 44; Müslim, Eyinan, 176. 
124
[124]
 Buhari, Edeb: 96; Müslim, Birn 165; Tirmizi, Zflhd:50. 

---

 
72 
 
duasında birbirlerini la-netlemişlerdir. Ali ve taraftarları namazdaki 
Kunut  dualarında  Şam  halkından  bazı  kimseleri  şahıslarını 
zikrederek  lanetlerken  aynı  şekilde  Şamlılar  da  karşı  tarafı 
lanetlemişler-dir.  Oysa  savaşan  her  iki  taraf  da:  adil  olanları  da, 
baği  olanları  da  caiz  tevil  ehlindendir  ve  onlardan  hiçbiri  fasık 
olarak  nitelenemez.  Sair  fasıklar  lanetlenmese  de,  işlediği  büyük 
günahların  özelliği  sebebiyle  lanetleniyor  da  olabilir.  Nitekim 
Rasulullah  (s.a.v.),  bazı  masiyetleri  işleyenleri  genel  olarak 
lanetlediği  gibi  hepsini  olmasa  da  bazı  asileri  şahıs  olarak  laneti 
emiştir. Bunlar da. lan eti erimesinin üç gerekçesidir. 
Sevilmesini  caiz  gören  veya  onu  seven  Gazali  ve  Dus-ti'nin 
görüşlerine gelince, bunların da iki gerekçesi vardır: