Atalar deyir

ə

: 

ə

ng

ə

l

ə

. ç

ə

tinlig

ə

). 

böklü işə

 

girişmə, son başında kirişmə

. (böklü: poxlu. 

ə

ng

ə

lli). (

kirişmə

k: 

k

ə

ndin qorumaq üçün, öz üz

ə

rin

ə

 

yığışmaq)

. 

bökünl

əri aşaraq, yaşam gözəl yaşayaq

. 

(bökünl

ə

ri: mane'l

ə

ri). (bökünl

ə

ri 

aşırsan, yaşam dadın alırsan)

. 

bökünl

əri aşaraq, yaşam gözəl yaşayaq

. 

(bökünl

ə

ri: mane'l

ə

ri). (bökünl

ə

ri 

aşırsan, yaşam dadın alırsan)

. 

293. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

bökünl

əri aşırsan, yaşam dadın alırsan

. 

(bökünl

ə

ri: mane'l

ə

ri). (bökünl

ə

ri 

aşaraq, yaşam gözəl yaşayaq)

. 

bökünl

əri aşırsan, yaşam dadın alırsan

. 

(bökünl

ə

ri: mane'l

ə

ri). (bökünl

ə

ri 

aşaraq, yaşam gözəl yaşayaq)

. 

bölüşsə

m malda gö

z qalmaz, döğüşsə

m canda. 

bölüşük davar qurda yem

. 

bölüt burut

. (burut: hükm ed). {bulat, durut. 

(bulandır, istədiyini qalxıt)}

. 

(aranı 

qarışdır sözüvü yerit)

. {

ayır buyur

. (ayrat buyrat). (ayrat: 

ayır

: 

t

ə

fr

ə

q

ə

 sal). (buyrat: buyur. buyruq sür. hikum

ə

t ed)}. {ikit, 

buyur. (ikit: t

ə

fr

ə

q

ə

 sal)}. 

bölüt burut

. (burut: hükm ed). {bulat, durut. 

(bulandır, istədiyini qalxıt)}

. 

(aranı 

qarışdır sözüvü yerit)

. {

ayır buyur

. (ayrat buyrat). (ayrat: 

ayır

: 

t

ə

fr

ə

q

ə

 sal). (buyrat: buyur. buyruq sür. hikum

ə

t ed)}. {ikit, 

buyur. (ikit: t

ə

fr

ə

q

ə

 sal)}. 

böri qonşusun yemə

z. (

qonşuya sayqı gə

r

ə

k

). 

böri qonşusun yemə

z. (

qonşuya sayqı gə

r

ə

k

). 

börk qorundu, baş getdi

. 

börk qorundu, baş getdi

. 

börk, başsız, də

r

ə

 

dağsız, qara ağsız olmaz

. 

börkd

ə

kind

ən başa nə, başdakından börkə

 n

ə

. 

294. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

börk

ə

 

baxıb baş seçmə, başa baxıb börkü tax

. 

börk

ə

 gör

ə

 

baş

, 

başa görə

 börk seçin. 

(börk: gör

ə

v göst

ə

ricisi). 

börklül

ər başsız olsa, başlılar börksüz qalar

. 

börklül

ər başsız olsa, başlılar börksüz qalar

. 

börklül

ə

rd

ə

 

baş yox, başlılarda börk

. 

börksüz baş, els

iz türk olmaz

. (1. h

ər başın bir buyruğu ola bilir, hər baş bir işə

 

yarar, türk olan elgünsüz olmaz. 1. h

ər başa börk (iş) tapılar, 

elsiz (yadsız, tatsız

. 

düşmansız) türk olmaz

. 

çağında türkün 

gücün

ə

 günün

ə

 

qısqanan çox olardı!!)

. 

börksüz başa daş atılmaz

. {

börk: m

ə

qam}. 

{baş

: 

ağıl

}. 

börksüz başa daş atılmaz

. {

börk: m

ə

qam}. 

{baş

: 

ağıl

}. 

börksüz olda başsız yok

. 

börksüz olda başsız yok

. 

börkün kimi düşünmə

. (

uslu düşün

. toparlan

). 

börkün kimi düşünmə

. (

uslu düşün

. toparlan

). 

börü 

(

: 

qurd

) 

qonşusun yemə

z. 

bör

ü azığı, yoldan

. 

(qurdun çör

ə

yi yoldan. 

qurdu, bacaqları bə

sl

ə

r). (h

ər işin 

qaçınılmaz işi işgili var)

. 

295. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

börü boran güd

ər, çovğuna tə

p

ə

r. (boran: yelli kül

əkli, qarışıq alıq, hava)

. 

(

çovğun

: yelli kül

əkli, qarlı qalıq, hava) (qurd qar yağışı 

keşinlər, avılq

ar). 

börü gizli durar dağ buruğunda, yamana qarşı tikan, gül qoruğunda

. 

börü qarğışı qoyuna yetmə

z. (

qurt il

ə

nci qoyunu tutmaz

). 

börü qonşusun yemə

z. 

(qurd qonşusun yemə

z). 

börü sevmiş boranı

. (boran: 

dumanlı hava)

. 

börü tox olsa, qoyunda sağ qalar

. 

(börü: qurd). 

börüd

ə

 

tox olsun, qoyunda sağ qalsın

. 

(

börü: qurd

). 

börüd

ə

n bolmaz çoban, qoy üstiq

ə

, k

ə

pp

ə

d

ə

n ç

ə

t bolmaqi öy üstiq

ə

. 

(qoy: 

qoyun). (üstiq

ə

: üstün

ə

). (k

ə

pp

ə

d

ə

n: yabbadan) (ç

ə

t 

bolmaqi: 

hayıl, çatı olmazki)

. 

börüd

ə

n bolmaz çoban, qoy üstiq

ə

, k

ə

pp

ə

d

ə

n ç

ə

t bolmaqi öy üstiq

ə

. 

(qoy: 

qoyun). (üstiq

ə

: üstün

ə

). (k

ə

pp

ə

d

ə

n: yabbadan) (ç

ə

t 

bolmaqi: 

hayıl, çatı olmazki)

. 

börünün n

ə

 özü, n

ə

 gözü doymaz. 

{olayın vurqulama biçimi

. 

iki, üç alıt 

(olumsuz. m

ə

nfi) birg

əşsə, qalıt (olumlu, müsbə

t) sonuc verir. 

bu biçim quzey az. 

da çox işlə

kdir}. 

börüy

ə

 

qoy qayrıtma

. 

(qayrıtma

: güdürtm

ə

. 

tapşırma)

. (qurda qoyun gütm

ə

 

gör

ə

vini yükl

ə

tm

ə

). 

296. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

böyl

ə

 

başa, böylə

 darax: 

daha iyisi yaxışmaz, yaraşmaz

. 

böyl

ə

 bir sona 

ərişim, bir ömür sonu kəvişim, nə

d

ə

 

yalqızım, tə

ki umacaq 

bir sıcacıq əlimiş, çöndü daşa, soyuq daşa, dəğdi başa 

bu evr

ə

n. (

k

əvişim

: 

boşluq

. pukluq)

. 

böyl

ə

 

dar tutma, boğursan sözüvü, açılıq, söz yaradır, hə

r göz

ə

l

ə

 söz 

yaraşır

. 

böyl

ə

 

dursana sıldırımqa tək, qıy baxan gözə

 

çöp düşə

 g

ə

r

ə

k. (

sıldırımqa

: 

sıldırım qaya

). 

böyl

ə

 

dursana sıldırımqa tək, qıy baxan gözə

 

çöp düşə

 g

ə

r

ə

k. (

sıldırımqa

: 

sıldırım qaya

). 

böyl

ə

 g

əlmiş

 böyl

ə

 ged

ər, qolaylıqlar güclüklə

rin izind

ə

!. 

böyl

ə

 g

əlmiş böylə

 ged

ər, kimi daşlar kimi qucar, kimi atar, kimi tutar

. 

böyl

ə

 g

əlmiş böylə

 

gedmiş, ə

sgi bir d

əgirmanımiş, burdan verib ordan 

alarımiş!

. yalan dünya. yalan dünya. 

böyl

ə

 olsa keç

əyin, nec olarmış gə

l

ə

cin. 

(keç

ə

k: sabiq

ə

). 

böyü, böyüklüy

ə

 tutulma, susa, d

ə

nizl

ə

r

ə

 

utulma, düşün, düşüncə

y

ə

 

uçunma!. (böyüklüy

ə

 tutulma: qurralanma). (uçunma: 

m

ə

hv olma). 

böyüg

ə

 yer ver, kiçiy

ə

 yardam. 

297. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

böyügün 

ə

ll

ə

rind

ə

n öp, kiçigin gözl

ə

rind

ə

n. 

böyük acılar ölmə

zin olur, ölüml

ə

 solur. 

böyük acılar ölmə

zin olur, ölüml

ə

 solur. 

böyük arzular kiçik şeylə

r

ə

 

insanı hə

sr

ə

t qoyar. 

böyük başa börk tapılmır, yekə

 

başa, gə

n g

ə

lir. 

böyük başa börk tapılmır, yekə

 

başa, gə

n g

ə

lir. 

böyük başın varınsada, kiçik işlə, başına daş düşür

. 

böyük başlar var ki qıssa ömründə

 uzun izl

ər buraxır

. 

böyük başlar var ki qıssa ömründə

 uzun izl

ər buraxır

. 

böyük cocuq böyükm

ə

z, cocuq qalan ölükm

ə

z. 

(uşaqlıq bənğlük simgə

si). 

(b

ənğlük

: 

durğallıq

. turuzluq. 

ə

b

ə

dilik). 

böyük dağa çıx, yekə

 yerl

ə

r gör. 

böyük dağa çıxan, yekə

 yerl

ə

r gör

ə

r. 

böyük dağa qar yağmadığca, kiçik dağa sıra gə

lm

ə

z. 

böyük dağa qar yağmadıqca, çiçik dağa sıra gə

lm

ə

z. 

böyük danışanda, ki

çiy

ə

 

söz düşmə

z. 

böyük g

əmini, iğnə

 ucu d

əlik batırar

. 

böyük kişi, gec söz verib, tez qılar

. 

böyük kişi, gec söz verib, tez qılar

. 

298. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

böyük qala daş ilə

 tikilir, böyük k

ə

ll

ə

 

baş ilə

. 

böyük olsan yer kimi, d

ə

rin olsan göl kimi ol. 

böyük olsan yerkimi, d

ə

rinolsan göl kimi ol. 

Böyük sözün

ə

 baxmayan böyür

ə

-böyür

ə

 qalar. 

(Ara Gündüz). 

böyük tanrım yolda verdi, yolğada

. 

böyük tanrım, yolda verdi, yolqada

. 

böyük ulus, böyük kişi bə

sl

ə

y

ər, böyük kişi öz ulusun özlə

y

ə

r. (

öz ulusun 

özl

ə

y

ə

r: öz böyüyün, öz elin, budunun sevgil

ə

r). 

böyük yelk

ə

n, güclü kül

ə

k. 

böyük yür

ə

k tez sevin

ə

r, heç

ə

 

döğünə

r. 

böyükl

ə

 

böyü, başın göyə

 d

əğsin, kiçiklə

 

kiçil, başın yerə

 d

əğsin

. 

böyükl

ə

 

böyü, başın göyə

 d

ə

ysin, kiçikl

ə

 

kiçil, başın yerə

 d

ə

ysin. 

böyüklüyü qorumaq, onu tapmaqdan ç

ə

tindir. (böyüklüyü tapmaq, onu 

qorumaqdan qolaydır)

. 

böyüksüz yerd

ə

 s

ə

s çox olar. (

s

əs çoxluğu

: r

ə'y çoxluğu

. 

r

ə'y ixtilafı

). 

böyüksüz yerd

ə

 s

ə

s çox olar. (

s

əs çoxluğu

: r

ə'y çoxluğu

. 

r

ə'y ixtilafı

). 

böyüm

ə

g

ə

 

başlamaq, başlamaqdan keçir

. 

(böyüyüb başlama, başlaqıl 

böyü). 

(başlamağa böyümə

gi b

ə

kl

ə

m

ə, başlasan 

böyüm

əgin başlar)

. 

299. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

böyüm

ə

g

ə

 

başlamaq, başlamaqdan keçir

. 

(böyüyüb başlama, başlaqıl 

böyü). 

(başlamağa böyümə

gi b

ə

kl

ə

m

ə, başlasan 

böyüm

əgin başlar)

. 

böyüm

ə

k qocalmaq olsada, qocalmaq böyüm

ə

k deyil. 

böyüm

ə

kl

ə

 

atılmaq, atdım ilə

 böyürsün. 

böyüm

ə

kl

ə

 

atılmaq, atdım ilə

 böyürsün. 

böyür axmaq kölg

ə

si, gün

əş gedirsə

 

batası

. 

(küçük t

ə

p

ə

 kölg

ə

si, böyüksün

ə

r 

toranda). 

(boy atırsa axmaqların kölgə

si, qoyar gün

əş üzün 

yürür batmağa)

. (yamanlar, pisl

ər qaranlığı güclə

ndir

ə

r. 

bilgisizl

ə

r

ə, kahıllara ‘‘yaman’’ böyük görünə

r). 

böyüyüb başlama, başlaqıl böyü

. (böyüm

ə

g

ə

 

başlamaq, başlamaqdan 

keçir). 

(başlamağa böyümə

gi b

ə

kl

ə

m

ə, başlasan 

böyüm

əgin başlar)

. 

böyüyüb başlama, başlaqıl böyü

. (böyüm

ə

g

ə

 

başlamaq, başlamaqdan 

keçir). 

(başlamağa böyümə

gi b

ə

kl

ə

m

ə, başlasan 

böyüm

əgin başlar)

. 

böyüyüb işlə

m

ə, işlə

r

ə

k böyü. 

bu alveri itirdik biz, n

ə

 ist

ə

yim ala bildim, n

ə

 verdigim ala bildi. 

300. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

bu at bu alan, gözlür yuların alan

. 

(odlu aşım isti qab, qala odun qaynasın)

. 

(m

ən yasın (hazıram

. m

ə

n yönd

ə

n h

ər olası yerində

), s

ə

nd

ə

 

çalış, payın qoy, doğrulsun)

. (m

ə

nd

ə

n bu d

ə

r

ə

k, qalan sizd

ə

n). 

bu beşikdə

n n

ə

 

başlar çıxdı

. 

bu bir diyardı ki 

– 

quş gəlir qanad tökür, qatır gəlir, dırnağ tökür

. 

bu bir diyardıki 

– 

quş gəlir qanad tökür, qatır gəlir, dırnaq tökü

r. 

bu bir itik nisgili, könül sıxar, göz arar

. 

(itik nisgili: 

qara sevdadan doğulan 

nisgili, özl

ə

mi). 

bu bir itik nisgili, könül sıxar, göz arar

. 

(itik nisgili: 

qara sevdadan doğulan 

nisgili, özl

ə

mi). 

bu bir quyu dibsiz quyu, bura düşən çıxmaz quyu, ipin uzun ipin qısa, bir 

gün g

ə

l

ə

r olar kuta. 

(kuta < kutaq > kutah > güd

ə

. küt. 

qıt)

. 

bu bir seçim, hanqı dili seçə

rs

ə

n, ol dil

ə

d

ə

 nök

ə

rs

ə

n. 

bu bir yaşam fə

ls

ə

f

ə

si, kiçik sanma s

ə

n heç k

ə

si, çox böyütm

ə

 bir k

ə

sid

ə

, 

böyük olsa lap s

ə

sid

ə

. 

Bu can bu tende durdukç

a Osmanlı ile savaşmayacağım

. 

Garamanoğlu

. 

Konya ve Garaman çevresine hakim olan Oğuzların 

Avşar boyundan olan Garamanoğulları Osmanlı Devletini 

çok uğraştırmıştı

. 

I Murat döneminde Osmanlı ordusu 

301. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

Rumelide seferdeyken. 

Garaman oğlu isyan çıkardı

. I. 

Murat 

ordusu ile Anadolu'ya geldi konya'yı kuşattı

. 

Kızının ricasıyla damadı karaman oğlunu yanına gelip 

osmanlı ile savaşmayacağına dair and içerse 

afedeceğini belirtti

. 

Garamanoğlu geldi

, Bu can bu tende 

durdukça Osmanlıyla savaşmayacağım diyerekand içti

. 

Kur'

ana el bastı

. 

Karargahtan çıktıktan sonra, 

Osmanlıyaatıp tutmaya başladı

. 

Yanındaki bir garaman 

askeri efendim biraz önce kur'ana el basıp yemin ettin 

deyince, 

garamanoğlu koynundan bir posta güvercini 

çıkarıp salıverdi

. Yemin ederken elimi posta güvercini 

üzerine koydum. 

Bu can bu tenden çıktı yemin de bitti 

dedi. 

(Bayram Özdemir). 

bu çağum sevişib ayrılma sevmə

 

yasası, sevişib qalma bir başqala

. 

(

başqala

: istisna

). 

bu çevr

ə

n bir yandan qurulur, bir yandan qurur. 

bu dünya (çevr

ən) bir düğün yol üzə

rind

ə

. 

b

u dünya başsız bir dünyadı, buna baş qoymaq isdə

s

ən, ayaqların 

yerd

ə

n üzül

ə

r. 

302. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

bu dünya başsız bir dünyadı, buna baş qoymaq istə

s

ən, ayağların yerdə

n 

üzül

ə

r. 

bu dünya bir d

əğirmandır, oğudur bir gün bizidə

. 

bu dünya, uğrağıymış, yol üzə

rind

ə

. 

(uğraq

: duraq).