Atalar deyir

baylığı

: z

ə

nginliyi. hakimiyy

ə

ti). 

(gömüc: g

ə

nc). 

iç baylığı bir gömüc, heç parayla alınmaz

. (

iç baylığı

: m

ə

'n

ə

vi z

ə

nginlik). 

iç dona girm

ə

z, don iç

ə

. 

733. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

iç gizl

ə

rim açar dil, könül nisgilim tök

ə

r dil. 

iç göz

ə

lliyi içd

ə

 

qalır, dış gözə

lliyinin öz yer var. 

iç gözil

ə

 

kişilər artıq gözə

l görün

ə

r. (

kişilə

r: adamlar

). 

İç güveyliğinden bir parça

, 

Eh iç güveyliğinden nasıl memnun olunursa, ben de 

hayatımdan öyle memnunum (Bayram Özdemir)

. 

İç güveysi, iç ağrısı

, 

İç güveyi

, 

erkeğin kızları ile evlendiği ailenin yanına 

yerleşmesi

, 

birlikte yaşaması

. 

İç güveysi konuk gibidir

. Aile ne 

kadar iyi davranırsa, ne kadar ilgi gösterseler, acaba iyi 

davranmıyormuyuz diye rahatsız olurlar

. (Bayram Özdemir). 

iç güzgüsü kor olan, ömür boyu kor qalar. 

iç güzgüsü kor olan, ömür boyu kor qalar. 

iç qapısı bağlı qalsın özgə

y

ə

, güv

ən olmaz duran dış

da içind

ə

n. 

iç sezinin qaynağı, başın çalar çalvasın

. (

qaynağı

: 

qaynaması)

. (oyundan 

keç

ən başında açılar)

. 

iç sıcaq, sığıncaq, dış soyuq, doncaq

. k

ə

ndiv

ə

 güv

ə

n. 

iç yarası sarılmaz, göldə

 

balıq satılmaz

. 

iç, üz basa

. (üz: sur

ə

t). 

(yaşam sürmür üz ilə

, üzl

əşiri öz ilə

). 

{çağı gə

lir özün 

basar üzd

ə

kin. (özün: içind

ə

ki). (üzd

ə

kin: zahird

ə

 

olanı)}

. 

(içd

ə

 olan üz

ə

 damar). (üz dad alar içind

ə

n, iç b

ə

z

ə

m

ə

z 

üzd

ə

ki). 

734. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

içd

ə

 

qaldı qulunc, çölə

 

çıxdı gülünc

. 

içd

ə

 olan sözl

ə

 süz

ə

r. 

içd

ə

 olan üz

ə

 damar

. 

(yaşam sürmür üz i

l

ə

, üzl

əşiri öz ilə

). 

{çağı gə

lir özün 

basar üzd

ə

kin. (özün: içind

ə

ki). (üzd

ə

kin: zahird

ə

 

olanı)}

. {iç, 

üz basa. (üz: sur

ə

t)}. (üz dad alar içind

ə

n, iç b

ə

z

ə

m

ə

z üzd

ə

ki). 

içd

ə

 

yanırsa kürə

n, çöld

ə

 donu çözdürür, için geyirs

ə

 

dona, sıcaq suyu 

dondurur. (

donu: buzu

). (

dona: buza

). 

içd

ə

n qopan cana hopan sözl

ə

r. 

iç

ən başın çə

kdiyini görm

ə

y

ə

n, iç

ə

n 

ə

srik olur dey

ərmiş

. (

ə

srik: kefli. köklü. 

m

ə

z

ə

li. 

hallı)

. 

iç

ən başlar, çə

k

ə

nl

ə

r, 

ə

srim

ə

sin neyl

əsin, yaş çatışıb sə

ks

ə

n

ə

 q

ə

bir sin

ə

 

girm

ə

sin?. 

iç

ə

nd

ə

 

başıvı yoxla, ye

y

ə

nd

ə

 

qarnıvı

. 

iç

ə

r küz

ə, sağar üzə

. 

iç

ə

rik

ə

n 

ə

sirir 

ərquşlar, olduğundan oluru us huşlar

. 

(

ə

sirir 

ərquşlar

: 

kefl

ənir, qızır quş kimi kişilə

r). 

içgi başa çıxanda, ağıl dolçaya düşür

. 

içgi iç

ə

n içsin

ər, çox danışan gecsinə

r

. (gecsin

ə

r: gec qalar). (içsinm

ə

k. 

içdirinm

ə

k. içm

ə

y

ə

 

qoşqudular, tə

hrik olar. gen

ə

 içm

ə

k 

ist

ə

m

ə

k). 

735. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

içgi yara gizli qalsa qan ver

ə

r. 

(içgi: için. iç

ə

rid

ə

 olan). 

içgid

ə

n bükül

ə

n olur, bükün

ə

n yox. 

(içgi, iç

ə

ni büks

ə

d

ə

 

(yıxsada)

, iç

ə

n içgiy

ə

 

doymaz). 

(

bükün

ə

n: doyan. doyunan). 

içgüv

ə

nin k

ə

ndiöz

ə

n kar olar. 

(özüv

ə

 

e'timadın şə

xsi özüv

ə

 

yardımçı olar)

. 

içi ac doymadı, qarnı ac doyub yatdı

. (

içi ac: gözü ac). 

içi boşdan doluq alnaq gözlə

nm

ə

z. {

anlaqsızdan doluq alnaq gözlə

nm

ə

z. 

(alnaq: xiyal)}

. 

içi dar yoxsul, özün b

ə

yliy

ə

 vurur (

varlı olmağın 

göst

ə

rir

). 

içi g

ə

zs

ə

 

dağ daşı, evdə

 g

ə

zm

əz yoldaşı

. 

(min qapıya öğrəşən, bir qapıdan 

doymamış)

. 

içi göz

əl yaşam boyu doydurmaz, üzü gözəl içi pozuq bıqdırır

. 

içi qararmış, dışı ağarmış

. 

içi qaymaq ist

ə

y

ən, camışı yanında daşır

. (

gül qoxuyar tikan dibind

ə

). 

içi m

ənim, poççağu senin

. (

poççağu

: 

qabığı)

. 

içi t

ə

z

ə

k, üzü b

ə

z

ə

k. 

içi tut, donu yax!. 

içid

ər aşın ağılı olsa bal dadar, qə

l

əm qaşlı dadlı sözlü gözə

ll

ə

r. 

içik odu tutunsa, öpg

ə

 ür

ə

k qavrular. 

(öpg

ə

: ciy

ə

r) (içik: iç. öz. töz. n

ə

fs. ruh). 

(içik odu tutunsa: 

eşq başa vurursa)

. 

736. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

içim içi sevgilim, bilm

ə

m n

ə

y

ə

 

oxşarsan, yanımda olmayırsan, içim içrə

 

yaşarsan

. 

(içim içr

ə

: könlüm içr

ə

). 

içim ikicik yeri var, üçlük olsa yeri dar. 

içimd

ə

 

qalıb qulunc olunca, çölə

 

çıxsın gülünc olum! 

(içind

ə

 

qalıb qulunc 

olunca, çöl

ə

 

çıxsın gülünc olsun!)

. 

içimd

ə

 

yox bir yerim orda qoyam boşluğu, bilmə

lis

ən boşluq ölüm, yoxluq 

bitik dem

ə

kdir. 

için ağzında yaşa, ağzın içində

 yok. 

için ç

ə

k

ə

n çevr

əni, çalış işlə

 

yarıtqıl

. 

için ç

ə

ks

ə

 gözün görs

ə

, 

ə

ll

ə

 

beyin öğrəşə

r. 

için dil

ə

m 

yardım olmuş özgüyə, qılanmadın savul qıraq qırma anın 

könlünü. (

için dil

ə

m: 

doğru inanc

) !. 

için donu torba adlanar. (

içi nec

ə

 b

ə

z

ə

s

ə

n gizl

ə

tm

ə

k, torbalamaq, k

ə

l

ə

k 

üçündür) (iç don b

əğə

nm

ə

z). (iç

ə

 don uymaz). (iç

ə

 don 

yaranmamış)

. 

için küys

ə, könül yansa, göz yaşa

r. 

için olsa uçurdar, uçuq olsan içird

ə

r. 

için yaxan gül olmuş, donun yaxan kül olmuş

. (için: n

ə

fsin). (için yaxan: 

k

ə

ndinin önün tutan. n

ə

fsin önl

ə

y

ə

n. iç güdüsün yön

ətmiş)

. 

737. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

için yey

ən qutuldu, idiş yalğan tutuldu

. (

idiş

: qab

). 

içind

ə

 

boşluq olan, doluq yaşamı görmə

z. 

içind

ə

 

coculuğun itirə

n könüld

ə

n gül

ə

 bilm

ə

di. 

içind

ə

 

yatan gücü başın seçmə

z, 

ə

lin ölçm

ə

z, gözün görm

ə

z. k

ə

ndiv

ə

 

güv

ə

n. 

içind

əki varlığın dışarıda kölgə

sini göz arar. (

h

ə

r n

ə

y

ə

 s

ə

n cumursun, 

başqasından umursun)

. 

içind

ən alış, utmağa çalış

. 

içivi ç

ə

km

ə

, içind

ə

n ç

ə

kinm

ə

, yollar içind

ə

dir, k

ə

ndiv

ə

 güv

ə

n. 

(içivi ç

ə

km

ə

: 

ah ç

ə

km

ə

. t

əə

ssüfl

ə

nm

ə

). (içind

ə

n ç

ə

kinm

ə

: 

vicdanından 

qaçınma)

. 

içivi d

əğiş, nə

 

olduğun, harda olduğun dəğişir

. 

içivi düz

əlt, qalanı bırax

. ( (

içivi: zehnivi). 

(içivi, düşüncə

vi yola vers

ə

n, qalan 

n

ə

rs

ə

l

ə

r yolun tapar). 

içl

ə

nm

ə

s

ə

 

işlə

nm

ə

z. (

açılınmadan, məfhum olunmadan işlə

nilm

ə

si güc olur). 

içlik olsa at yağurmaz

. 

(içlik: y

ə

h

ər altı

. 

yağur keçə

). (

yağurmaz

: sürtülüb, 

ə

zilb 

incim

ə

z, yaralanmaz). 

içm

əklini vur, yalınqac qorxsun

. (

içm

ə

klini: 

qalın içili geyim

). 

içm

ə

z su gözüm bird

ə

 ged

ə

n yar görn

ə

. 

738. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

içsit

ərmiş içgi, içə

ni, itsit

ərmiş bilöv, biçə

ni

. (içsitm

ə

k. içdirtm

ə

k. içm

ə

y

ə

 

əğimi, meyli artırtmaq)

. (içgi içildikc

ən yanqı gətirir, bilöv daşı 

k

ə

s

əri (orağı

. 

piçağı) itildə

r). 

içuç de

yilen vicdanızı qoruyun

. k

ə

ndiz

ə

 güv

ə

nin. 

igid başı çanağ qan, damar dolu tamır qan

. 

(

tamır

: qayrat. qeyr

ə

t). (g

ə

ncl

ə

ri, 

d

əliqanlıları başa düşməli, anlamalıyıq

. t

əki onlarda coşan 

ür

ək, çırpan damar olur, böyüklə

r

ə

 

doğru yol göstə

rm

ə

k 

düşür)

. 

igid çün bul

a aşqilə

 q

ə

rar, onu tutmaq nec

ə

 yarar

 

(

: mümkün olar

). 

igid d

əli ya dolu gərək

. 

igid 

ə

r

ən, doğma dilin yeğginə

r

. 

(yeğginə

r: 

yeğ tutar

. t

ə

rcih ed

ə

r). 

igid igidin aynası, igidi tanıdan yoldaşı

. 

igid işdə, dos darda, uka qızqanda bə

lgirür. (

uka: 

ağıllı

). 

igid qoyun qoç adlanar. 

İgid odur atdan düşə

 

atlana, İgid odur acılara qatlana

. (Araz Gunduz). 

igid odur h

ə

r toxuya (

ə

zaba

) qatlana, kişi odur atdan düşə

, adlana. 

İgid odur yıxılanda çə

m öyr

ə

n

ə

. (Araz Gunduz). 

igid olsan, ol igid, yaki ona, qulluq ed. 

igid özü 

üçün doğulur, özgə

l

ə

r üçün ölür. 

igid sözünd

ə

n dönm

ə

z, aslan, izind

ə

n. 

739. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

igid yavanı (

yamanı

) bağışladı, yava igidi yox

. 

igidd

ə

 

ağıt (

ziyan

) olmaz, çalğaqda inam

. 

igidin, soyu sorulmaz. 

igidlik ondur, doqquzu qaçmaq, biri aradan çıxmaq

. 

igidlik ondur, doqqu

zu qaçmaq, biri aradan çıxmaq

. 

(igitlik ondur, biri güc, 

doqquzu f

ə

nd). 

igirmisind

ə

 göz

əl, otuzunda güclü, qırxında uslu ağıllı, ə

llisind

ə

 

varlı 

olmayandan heç n

ə

 

çıxmaz

. 

igit altında, at bə

ll

ə

nir. 

(

igidin ad almağı, öz ə

lind

ə, atın ki, igid ə

lind

ə

). (igit 

ə

lind

ə, at ad qazanır, igid öz ə

lil

ə

). 

igit gür

əşdə, dos darlıqda, aşqın acrıqda

. (

igit: g

ə

nc. güclü). (

darlıqda

: 

darıtlıqda

: 

giriftarlıqda)

. 

(aşqın

: 

pişmiş

. t

ə

crüb

ə

li). (

acrıqda

: 

acrqlananda. q

ə

z

ə

bd

ə

). 

igit igitd

ə

n umar. 

(kişi kişidə

n gözl

ə

r. 

kişi kişidə

n söz ed

ə

r. 

kişi kişiyə

 

ə

l 

uzar, yağunun belin qırar)

. 

igit olsun, erk

ək dişi də

rk edm

ə

z

. (d

ə

rk edm

ə

z: f

ə

rq edm

ə

z). 

igit savaşda, qarrı gə

ng

əşdə

. (

qarrı

: 

yaşlı)

. (g

ə

ng

əşdə

: 

danışıb mə

sl

ə

h

ə

t 

almaqda). 

igit üçün, bil

ə

kd

ə

 g

ə

r

ə

k, ür

ə

kd

ə

 g

ə

r

ə

k, bilikd

ə

 g

ə

r

ə

k. 

740. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

igitd

ə

 

yatsa baxdı, tüys doğanı dış bolar, igitdə

 güls

ə

 

baxdı, yox doğanı 

beş bolar

. (

tüys: düz. çin. h

ə

qiqi). (

doğanı

: 

tanışı

. 

qardaşı) 

(

dış bolar

: 

yoxa çıxar)

. 

igitl

ə

 g

əzgin, bafalı olur, yavıya yoldaş olan xar olur

. 

igitl

ə

rd

ə

 dalqa keçm

əz baş olmaz

. (dalqa: xiyal. x

ə

yal. xiyalat). 

igitligin yolu bir, yavuzluğa min yol var!

. 

(Igitligin: 

doğruluğun)

. 

igitlikd

ən qocalığa güc saxla, bayıqlığdan yoxsulluğa pul saxla, 

savaşdınsa barışmağa üz saxla

. (

bayıqlığdan

: 

z

ə

ginlikd

ə

n

). 

igitlikd

ə

n simg

ə

l

ə

r, -

yozbaşlığa girişmə

z, özg

ə

l

ə

r

ə

 

qarışmaz, yavlaqlarla 

yarışmaz, yaşab durub

, 

barın solmaz

. 

(yozbaşlıq

: 

darqaşayıtlıq)

. (yavlaq: pozuq. 

namussuz) (barın

: 

heç çağ)

. 

(yaramazlarla al ver

ə

 girm

ə

z, böyl

ə

 

huşlu başlı dolanıb, genə

 

yaşamağın qorur)

. 

iğə

n 

(

çox

) 

dadlı udular, iğən acı atılar

. 

iğən aclıq ola, artar savaş, el xarab ola dəli oynada baş

. (

iğə

n: çox). 

iğən dadlı udular, iğən acı atılar

. (

iğə

n: çox). 

iğə

n ox kimi yüks

ə

k uçma q

əfil, ki toprağdır sə

n

ə

 sonuncu tutraq. (

iğə

n: 

çox). 

iğlabağan balağa ə

mc

ə

k yox. (

ağlamayan cocuğa mə

m

ə

 yox). 

741. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

İğneyi kendine batır, sonra çuvaldızı ele

, 

Kişiler incitici davranışların 

etkisini, ilk önce kendi üzerindeki etkisini düşünmeli, 

daha sonra bunun daha ağırını başkalarına yapıp ve 

yapmamaya karar vermelidir. (Bayram Özdemir). 

iğnə

 atsan yer

ə

 

düşmə

z, tünlüyünd

ə

n gözü seçm

ə

z. 

iğnə

 çuvalda, d

ə

v

ə

 palazda gizl

ə

nm

ə

z. 

iğnə

 hara, sap ora. 

iğnə

 harda sapda orda. 

iğnə

 h

ə

sr

ə

ti d

ə

v

ə

 itr

ə

tir 

(

: itirdir

). 

iğnə

 h

ə

sr

ə

ti, d

ə

v

ə

 

batıdar (

itird

ə

r

). {

iğnə

 d

ə

k h

ə

sr

ə

t d

ə

v

ə

 itr

ə

tir (itirdir)}. 

iğnə

 il

ə

 

quyu qazılma

z, kökl

ə

nm

ə

d

ən saz çalınmaz

. 

iğnə

 iplik sap üsgük. (

h

ə

r g

ə

r

ə

k olan yerd

ə

 deyilir). (h

ə

rn

ə

 

yasındır, hazırdır)

. 

iğnə

 

oğurlayan, öküzdə

 

oğurlar

. 

iğnə

 

sapladın, düymə

l

ə

 

ucun, sonra peşman olmamaq uçun (

üçün

). 

iğnə

 satan (

salan

), tik

ə

nd

ə

n çox olur. 

iğnə

 sofals

ız, bilik biləksiz olmasın

. (