Atalar deyir

inanmağa

). 

h

ə

rn

ə

 

çıxır önə

, yaman dem

ə, çatmadı güc, yalan demə

. 

(ön

ə

 

çıxana 

yamandı demə, inanmadın, yalandı demə

). 

h

ə

rn

ə

 enind

ə

 sonunda gerç

ə

k yolunu bulur. 

723. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

h

ə

rn

ə

 qurusada suyuna ç

ə

k

ə

r. 

(

suyuna: 

zatına, xuyuna

). 

h

ə

rn

ə

 qurusada, suyuna 

(zatına, xuyuna) 

ç

ə

k

ə

r. 

h

ə

rn

ə

 

olsa anlağın, olda olar qavramın

. 

(düşünə

 

bildiyin, dünyavı qurur)

. . (h

ə

r 

kimin dünyası düşüncə

si q

ə

d

ə

rdir)

. 

h

ə

rn

ə

 s

ə

nl

ə

 

başlar, sə

ninl

ə

 bit

ə

r, sevilm

ə

k umut sevm

ə

d

ə

n b

ə

t

ə

r. 

h

ə

rn

ə

d

ən öğrəşmə

k olar, h

ə

r kim

ə

 

öğrə

tm

ə

k olmaz. 

h

ə

rn

əyi, qurdasında gör

. 

(qurda: sistim). (h

ə

rn

əyi işlə

diyi sistimin içind

ə

 yoxla, 

gör). 

h

ərnə istəsən, çatırsa çağı, ə

l çatar ona. 

h

ə

y

ə

canlanmaq: qomunmaq. 

qabınmaq

. qabarlanmaq. dalqalanmaq. 

çapınmaq

. çabalanmaq. 

qamcınmaq

. bulqanmaq. 

qalqupmaq. 

qapıqmaq

. qondalmaq. dalqanmaq. 

higg

ə

 tutma içind

ə

, tez çürüdüb pasladar. (

higg

ə

 tutma içind

ə

: öc saxlama 

içind

ə

). 

hin

ə

 girm

əz çıxış yolun bə

lgil

ə

t. 

hin

ə

 girs

ən ağzı var

. 

(hin

ə

: nin

ə

). 

hirs g

ə

l

ə

r göz qaralar, his ged

ə

r üz qaralar. 

(hirs g

ə

l

ə

r 

göz qızarar, his gedə

r 

üz qızarar)

. 

hirs qocaldar, qorxu öldürür, güv

ənc qaldırır, inanac yaraldır

. 

724. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

hirsin utan sancımaz

. 

hırsız qap baca tanımaz

. (

hırsıza qap baca olmaz

). 

hırsıza, qap baca olmaz

. 

hirsli kişi, yuxudada saqqalın ə

sdirir (

çeynir

). 

his g

ə

l

ə

r göz qaralar, his ged

ə

r üz qaralar. 

hızlı sağan, tez keçə

r, tezc

ə

 

qızan tez sönə

r. (

sağan

: 

sağanaq

). (

iti g

ə

l

ə

n, 

itib ged

ə

r). 

hoca deyir, dinm

ə

 

qanma düşünmə

, dinc

ə

 

yaşın vur başa

. 

Ho-

ho var dağa qaldırar, ho

-

ho var dağdan endirə

r. (Araz Gunduz). 

hopsa qorxu, bu tezliy

ə

 qopulmaz. 

hovan kişi ə

lind

əkin unutmuş, ıraqdakın gözlə

y

ə

r. 

(hovan: 

başı boş

. axmaq). 

hovan qonağ ev yiyəsin ağırlar

. 

(hovan: axmaq). 

hovan olub olma qurdun qoldaşı, qurd tanımaz qarındaşı yoldaşı

. (hovan: 

beyni boş

. axmaq). (

qoldaşı

: köm

ə

yi). 

hovan olub olma qurdun qoldaşı, qurd tanımaz qarındaşı yoldaşı

. (hovan: 

beyni boş

. axmaq). (

qoldaşı

: köm

ə

yi). 

hovan sür

ər devranı, uslu oyun aylanı

. (

hovan: axmaq

). 

(

oyun aylanı

: fikrin 

ə

siri). 

725. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

hovan, söz açışından bəlli, quş uçuşundan

. (havan: hovan: axmaq). (axmaq, 

sözl

ə

s

ə

, söyl

ə

s

ə

, sözünd

ən tanınar)

. 

hovanlar alqışından qaç

. 

(hovanlar: axmaqlar). 

hovanlar dalaşmadan yanba yana oturmaz!

. (

hovanlar: axmaqlar

). 

hovanlar n

ə

 

bağışlar, nə

 unudar. 

(hovan: axmaq). 

hovanlarla yar olma, almalıvı alarlar, qalmaz qara yaxarlar, yaxcı günün 

nisgilin, yanuğ könlə

 qalarlar. 

(hovanlarla: axmaqlarla). 

hovanlıq kişinin birinci düşmanıdır

. (

hovanlıq

: 

axmaqlıq)

. 

hovla yazılmış yaşam, tez qırılan cam üsdə

, sev

ə

n atar sev

ə

nin, bir 

quruca söz üsd

ə

. (

hovla: 

buğla

. buxarla

). 

höl çubuqla toxunur s

ə

b

ə

t, quru çubuq n

ə

yin

ə

 g

ə

r

ə

k. (

höl: 

şeh

). 

höl t

ə

z

ə

k, quru t

ə

z

ə

k, h

ə

r kim

ə

 g

ə

lir g

ə

z

ə

k. (

höl: öl. 

yaş

). 

hörg

ə

n incikd

ən üzülür, kişi ürə

kd

ə

n. 

(incikd

ə

n: 

işgə

 yerind

ə

n). 

hövlük bel

ə

 hövülg

ər, tut öğündə

 

pişə

r. (

hövlük: t

ə

l

ə

s

ə

n). (

öğündə

: 

çağında)

. 

huşuvu oyaq tut, quşuvu yok

. 

hün

ə

r 

ən böyük yalandır ki, gə

rç

ə

y

ə

 

yaxınladır

. 

hün

ə

rli 

ər xar olmaz, qaykişiyə

 zar olmaz. 

(xar: < xor. kor). 

hün

ərli iğid ölmə

z. 

hür

ə

 bilmir itl

əri başa salır

. 

726. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

hür

ə

g

ən it ısramaz

. 

(

ısramaz

: qapmaz). 

hür

ə

g

ən it, çağrılmamış qonaq gə

tir

ə

r

. (hürm

ə

yin bilm

ə

y

ə

n, k

ə

nd

ə

 qonaq 

g

ə

tir

ə

r). 

hür

ə

n itin sözü var, iki 

ə

lin sesi var. 

hürm

ə

yin bilm

ə

y

ə

n, k

ə

nd

ə

 qonaq g

ə

tir

ə

r. 

hürm

ə

z it olmaz, sökm

ə

z dan olmaz. 

Hürriyet olmayan yerde cuma namazı kılınmaz

. 

Sütçü İmam

. 

Osmanlı 

Devleti 19

18de Mondros Ateşkes antlaşması ile fiilen 

yıkıldı

. 

Ülkemiz işgal edilmeye başladı

. 

Maraş 'da 

Fransızlar tarafından işgal edildi

. 

Bu sırada Maraş'da 

küçük bir camide hem imamlık yapan, hemde süt satan 

bir imam vardı

. Cuma günü halk caminin önüne namaz 

kılmak için toplandıkları sırada

, 

yerli bir Ermeni kızın 

kışkırtmasıyla direkteki Türk bayrağı indirilir yerine 

Fransız bayrağı çekilir

. Bunu gören Sütçü imam halka 

dönerek, 

Hürriyet olmayan yerde cuma namazı kılınmaz 

der, Halkı savaşa çağırır

. Halk silahlarak 

Fransızlarla 

mücadeleye başlar

. 

Maraş kendi imkanları ile fransız 

işgalinden kurtulur

. Türkiye Büyük Millet Meclisi 

727. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

tarafından kahraman ünvanı verilir

. 

Kahramanmaraş 

olur. 

(Bayram Özdemir). 

xala evin

ə

 dadanan, 

ə

r evin

ə

 dayanmaz. 

xala evin

ə

 

öğrəşə

n 

ə

r evind

ə

 

qalmaz, min qapıdan pay uman bir qapıdan 

doymaz. 

xalça dövül

ər tozu çıxar, un ə

l

ə

n

ər çöpü çıxar

. altun 

ərir özü çıxar

. 

xam d

əridi, açılar

. 

xan başı köprü bolsa, atlab öt

. 

(

ə

g

ər xanın qafası köprü olursa üzə

rind

ə

n 

sıçrayıb gec

. çünkü o kimi bir köprüye güv

ə

n olmaz). 

xan dil

ə

rs

ə

 açar, dil

ə

rs

ə

 qapar. 

xan düşünə

nd

ə, el borca düşə

r. 

xan evi kömürsüz olsada, kömürlüksüz olmaz. 

xan evin

ə

 quyruq bular bars g

ə

li, bizimkin

ə

 kor it gedir, har g

ə

li. 

xan evinin darlığı, qara alaçımın genligi

. (

dar olsunda, zor olması

n

). 

xanım betin yaşırar, sözün dağdan aşırar

. (

betin yaşırar

: üzün tutar, ört

ə

r). 

xanım qızın

 k

ə

sm

əsi, axşam ə

sin 

ə

sm

ə

si. (

k

ə

sm

ə

: birç

ə

k. . p

ə

rç

ə

m). (

qızın

: 

duşizə

) (k

ə

sm

ə

: birç

ə

k. . p

ə

rç

ə

m). (

ə

sin: n

ə

sim). 

xanın sözü, sözlərin xanı deyil

. (

şahın sözü, söz

l

ərin şahı deyil

). 

728. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

xanlar evi gen olsun, dar görün

ə

r bil

ə

m

ə

, k

ə

ndi evim dar olsun, gen 

yaşanır bilə

m

ə

. 

(xan evinin darlığı, qara alaçımın genligi)

. 

(dar olsunda, zor olmasın)

. 

xara doydu, torba doymadı

. 

xarab olsun o topraqki, m

ə

ni özünd

ə

 

batırıb, itirir

. 

xarabadan tüstü çıxmaz

. 

xarabalığdan qaçan, abad ev tikməmiş

. 

xaral doydu, torba doymadı

. 

xatuna quşanma, qayırğa (

yada

) işə

nm

ə

. 

xeyir bir qopar, şə

r onu min qovar. 

(qopar: üz göst

ə

r

ə

r). 

xeyir dil

ə

 

qonşuna, xeyir gəlsin başına

. 

xeyir g

əldi, şə

r ged

ə

r. 

xeyirsiz bulut, d

ə

niz

ə

 s

ə

p

ə

l

ə

r. 

x

ə

b

ərçi yalançı olar, yalançı xə

b

ə

rçi. 

x

ə

b

ə

ri çatmayan yerd

ə

, h

ər şey xə

b

ə

rsiz olar. 

x

ə

mir tez g

ə

l

ə

nd

ə

 arvad diy

ə

r 

ə

rim m

ə

ni çox istir. 

x

əmir yetişə

nd

ə

 

qabarır

. 

x

ə

nç

əri iki yol sıyırma, bir sözü iki yol buyurma

. 

x

ə

r

ə

 xor baxan at bilm

ə

z. 

(x

ə

r

ə

: 

eşə

k

ə

). 

729. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

x

ə

rm

ə

n dövm

ə

k, keçiy

ə

 

iş olmaz

. 

x

ə

rm

ə

n yel il

ə

, düyün (

toy

) el il

ə

. 

x

ə

rm

ə

n yel il

ə

, düyün el il

ə

. 

(

ə

l il

ə

). 

x

ə

sd

ə

 d

ə

rd 

ə

lind

ə

, h

ə

kim para d

ə

rdind

ə

. 

x

ə

sd

ə

 

olan, sağlığına yaxınır

. 

x

ə

sd

ə

 

olub xoşluğu güdmə

kd

ə

ns

ə, xoş olub xə

sd

ə

l

ə

nm

ə

k yeydi. 

x

ə

sd

əlik atlı gə

lib, piyada ged

ə

r. 

x

ə

sd

əyi buza, aşığı sözə

 yollama. 

x

ə

sdiy

ə

m dem

ə, can doyar, satıram demə

, el duyar. 

x

ə

sisd

ən qışda buz, yayda köz almaq çə

tin. 

x

ə

sisin özü tox olar, gözü ac. 

x

ə

st

əlik atlı gə

lir piyada gedir. 

x

ə

st

əni buza, aşığı s

öz

ə

 yollama. 

x

ə

stiy

ə

m dem

ə, can doyar, satıram demə

, el duyar. 

x

ə

zn

ə

y

ə

 

sıçan, sə

qq

ə

ld

ə

 

yığar

. 

x

ə

zn

ə

y

ə

 

sıçar, sə

qq

ə

ld

ə

 

yığar

. 

xınası boyadan, suyu kovadan düşmüş

. 

730. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

xırmanı tovday qıl

. 

(

xırman

: x

ə

rm

ə

n: 

bölüşmə

 

çağı

. ül

əş)

. (tovday: tavday. 

tovunda. 

tavında

. isti isti). 

(verdiyin payı böldüyün malı 

yubatma). 

xoca bildiyin oxur, çuxa bildiyin toxur. (

çuxa: 

çulxaçı

). 

xoca çox olunca, qoyun haram g

ə

b

ə

r

ə

r. (xoca çox olsa qoyun haram 

g

ə

b

ə

rir). 

xoca çox olunca, qoyun haram g

ə

b

ə

r

ə

r. 

(

xoca çox olsa qoyun haram g

ə

b

ə

rir

). 

xoca dediyin, tox evin ac pişiyidi

. 

xoca dey

ə

r. -dediyimi gör, gördügümü yox. 

xoca dey

ə

r. -

degimi yap, yapdığım at

. (

sözüm

ə

 

bax, işimə

 yox

). 

xoca dirid

ə

nd

ə

 dartar, ölüd

ə

nd

ə

. 

xoca evind

ən aş, kor gözündən yaş çıxmaz

. 

xoca qocanı bə

y

ə

nm

əz, qoca xocanı, bə

yim h

ə

r ikisini. 

xoca qocanı bə

y

ə

nm

əz, qoca xocanı, seyid heç birini

. 

xoca olan yerd

ə

, aca baxan olmaz. 

xoca osdursa uydusu sıçar

. 

(uydusu: 

şayıdı

. peyrövü). 

xoca öl

ər sarığı qalar, qaraçı ölə

r körüyü qalar. 

xoca özü ed

ər, hamıya 'elə

m

ə

' dey

ə

r. 

xoca vardır,

 

dilin tıx, usda vardır, əlin tıx

. 

731. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

xoca yalan dey

ə

r özüd

ə

 inanar. 

xoca yalan diy

ə

r, özüd

ə

 inanar. 

xoca yalnız yolu göstərir, çirağ 

(

şagird

) 

ancaq, öz ayaqiyl

ə

 yerir. 

xoca yalnız yolu göstərir, şayıd öz ayağıyla yerir

. 

xocadan paşa, taxtadan maşa olmaz

. 

xoc

an eşşək olsada, 'hoş' demə

. 

xocanın çörəyin, ilanın ayağın, qarışqanın gözünü kimsə

 görm

ə

yib. 

xocanın dedigin yapın, etdigin değil

. 

xocanınki "vay" ilə, baxşınınki (aşıq) "hay" ilə

. 

xocası çox olan yerin, toxlusu çox olmaz (yox olar)

. 

xocaya vers

ə

n süy

ə

r, verm

ə

s

ə

 söy

ə

r. (

süy

ə

r: sev

ə

r

). 

xoruz banı, atdırmaz danı

. . 

xoruz başı kə

silir, tükü gün

ə

 s

ə

rilir. 

xoruz çox olan yerd

ə

, yuxuya qalan az olur. 

xoruz çox olan yerin s

ə

h

əri tez açılar

. 

xoruzu çox olan köyün irtini irkin doğur

. (

irtini: 

sabahı)

. (irkin: tezin

). 

xoruzun gözü küllühd

ə

 

qalır, buğdalıqda olsa belə

. 

xoruzun yumurtlasa, s

ən kırıxmısan, xoruz?

. 

xoruzunan danışmaqdansa, cücə

yl

ə

 

oturmaq yeğdir

. 

732. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

xoş gördüyün, umduğun olsun

. 

xoş günlərin sonu varmış, həp gülüşün pozuşu

. 

xoş günün görə

n, pis günün izl

ə

yib qaçar. 

xoş günün nisgili düşsün sə

ni m

ə

nd

ə

n açana. 

xoşgörülük aldanmağın başlanqıcı, yıxılmağın özüdür

. 

(

xoşgörülük

: 

ağımsarlıq

. 

yaramsarlıq

. optimislik). 

(

könül ist

ər, baş ölçə

r

). 

xoşgörüşlük qapıq yolları açar, korgörüşlük açıq yolları qapar

. 

(

xoşgörüş

lük: optimislik). 

(korgörüşlük

: pesimislik). 

xoşluğu çox olan qudurqan olur, xə

sd

ə

liy

ə

 

düşə

n küs

ə

g

ə

n. 

xoşluq bacadan (

p

ə

nc

ə

r

ə

d

ə

n) 

gir

ə

r, d

ərd qapıdan

. 

xumar gözl

ə

r kimd

ə

n sana xumaru. 

xumarımız çü yazıldı (

açıldı

), 

dur indi ayağ (

bad

ə

) g

ə

tir, keç

ə

n günl

ə

rd

ə

kin 

bu günd

ə

, yad

ə

 g

ə

tir, xumar ik

ən dolu verirdin arağı bizə

, 

xumarımız yazıldı çün, ayağ (

bad

ə

) ziyad

ə

 g

ə

tir. 

xuysuz eşşə

kl

ə

 yüks

ək dağ çıxılmaz

. 

iç baylığı bir gömüc, heç bir para alanmaz

. (