Atalar deyir

694. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

haq qapısı, el qapısı)

. -

bu qapıdan qolba

 

qanat qırılmadan keçilmə

z, 

əşsiz 

dossuz, arman amac tutulmadan girilm

ə

z

. (qolba qanat 

qırılmadan

: 

qurralıq, kibir atından enmə

d

ə

n). (arman: 

dalıcan 

g

ə

zil

ə

n amac). 

(bu qapıda mənlik adı oxunmur, kimi kimə

 

toxunmur, 

ə

ld

ə

 ür

ə

k, içd

ə

 dil

ə

k, yürür gedir yorulmur). {bu 

qapıda gə

z

ə

n, güdüsüz durur. (güdüsüz: t

ə

m

ənnasız)}

. 

haq qapısı, el qapısı

. -

tanrıva tapın, elivə

 

yapın

. 

(

ə

lind

ə

n g

ə

l

ə

n eyiliyi eliv

ə

 

eds

ən, tanrıva ibadət sayılır)

. 

haq odur, haq ondadır, ondan uca yokdur uluc

. (uluc: 

ə

n ulu). 

haq yardısından 

(

c

əzasından

) 

qaçan. 

yarqıya düşə

r. 

haqqa çatan qılavuz, doğru yolda olsun uz

. 

halvanı yeyib, eşşə

yi minib. 

Hamama giren terler, 

Bir işe teşebbüs eden kişiler

, 

o işi yaparken her 

sıkıntılarına, güçlüklerine karlanması gerekir

. Bu 

sıkıntılardan kaçamaz

. 

(Bayram Özdemir). 

hamamdan çıxanın ə

ri olasan, s

ə

f

ə

rd

ə

n g

ə

l

ənin arvadı

. 

Hamdım, piştim, yandım Rivayete göre Yunus Emre gençken Konya 

şehrine MevlanaCelaleddin Rumi hazretlerini görmeye 

gitmiş

. 

Mevlana hazretleri Yunus Can'a etrafı gezdirmiş

. 

Yazdığı kitapları göstermiş

. 

Yunus Can ben olsaydım

, 

695. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

Hamdım, piştim

, 

yandım, yunus gii göründüm der işin 

içinden çıkardım demiş

. 

(Bayram Özdemir). 

hamı birin kə

ndi üçün sev

ərmiş, kimsə

 kimi, kims

ə

 üçün sevm

əmiş

. 

hamı dediyi sözün, danışan dilin qulluqçusu

. 

hamı ə

kdiyin biç

ə

r, 

tapdığın sikə

r. 

hamı ə

kdiyin d

ə

rm

əz, hamı barcağa

 

ə

rm

ə

z. (

barcaq: amac. m

ə

qs

ə

d. 

m

ə

nzil). 

hamı qalmışlara sə

ns

ən yarıcı, huşlara sən ol arıcı

. 

hamı oxşarın, osduraq qabın tapar

. 

hamı ölüm çorqasını içə

c

ə

k

, 

s

ə

rb

əs yaşa bu devrana əğilmə

. 

(çorqa: 

m

ə

'cun). 

ha

mı ölüm çorqasını içə

c

ə

k

, 

s

ə

rb

əs yaşa bu devrana əğilmə

. 

(çorqa: 

m

ə

'cun). 

hamı ölür, kimi gora, kimi gönlə

 gömür. 

hamı öz ə

kdiyin orar. (

hamı öz ə

kdiyin biç

ə

r). 

hamı öz əkdiyin orasımaz

. 

(hamı öz ə

kdiyin biçm

ə

k ist

ə

m

ə

z). (k

ənidi işlə

rin 

sonucun alqamaq (q

ə

bulluq) ist

ə

m

ə

z). 

hamı öz işinin 

'qaçanın'

 qovar. (

qaçanın

: 

qaçarağın

. 

fovri, fovt olunanın) 

(kims

ə

 öz g

ə

r

əkli işin bıraxıb, özgənin buyruğuna baxmaz, 

696. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

özg

ə

 g

ə

r

ə

yin görm

ə

z). 

(başqası özünün qaçaraq işini qoyub 

s

ə

nin g

ə

r

əkli işini görmə

y

ə

 

girişmə

y

ə

c

ə

k). 

hamı

 

öz tayın, osduraq qabın tapar

. 

hamı yatmış, çalpanqulağ yatmamış

. 

(el yatmışda, çalpanqulağ yatmamış)

. 

(tapmaca) (it). 

hamıdan üşün, kə

ndiv

ə

 güv

ə

n. 

(

üşün

: ç

ə

kin). 

hamını qırqı vurdu, bizə

 tükü tökül

ən olmadı

. 

hamını oğru, əğri görən, bir doğru yol bulmamış

. 

(h

ə

p çevr

əsin oğru görə

n, 

bir doğru yol bulamaz)

. 

hamının üstünə

 yürüdün, sap kimi t

ək qaldın, iğnə

nin yurdu yuvan oldu. 

(yurdu: 

bacası)

. 

hamınız bir uğurdan çağrışın 

- 

çalışın

. 

hamısı bir bezin qırağıdır

. (burda -

qırağ

- 

qırığ, tikə, parça anlamındadır)

. 

hamıya dadlı öznünkü, kəndi manın görmə

zkin. 

(görm

ə

zkin. görm

ə

z 

heçk

ə

zin). 

(qarqa aytmış appağım, kirpi aytmış yumşağım)

. 

hamıya dos, kimsiyə

 dosd olmaz. 

hamıya gə

l

ə

r gözü qara q

ə

l

əm qaş, bizə

 g

ə

l

ə

r sallaq burun keç

əl baş

. 

hamıynan olan, heç kimlə

 olmaz, q

ə

hb

ə

d

ə

nd

ə

 el olmaz. 

hammı kə

ndin

ə

 güv

ə

ndiyi d

ə

r

ək yaxındır

. (d

ə

r

ə

k: q

ə

d

ə

r). 

hammı necə

 s

ə

nd

ə

 bir, hamam gördün s

ə

nd

ə

 gir. 

697. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

hammı öz işin oxusa, çə

tinlik qalxar. 

hammı öz yükün ağır bilə

r. 

hammı sevdiyinə

 

''can''

 dey

ə

r. 

hammı sevdiyinə

 

''can''

 diy

ə

r. 

hammıdan quşqulanan, hammıdan qorxar

. 

hammını sevincə

, birin

ə

 sevil. 

hammısın yemiş, belə

 s

ə

ninkind

ə

. 

inanmırsan!!!?

. 

hançı dildə

 

doğulubsan anadan bu o demə

k, ol dili qutlu görüb, 

budaqladıb, yaymalısan

. 

hançı eldən yox, hançı dildə

n dey

ə

ll

ə

r!. 

hançı gün var ki axşam olmasın

. 

Hangi gün var akşam olmadık

. 

Her güzel şeyin bir sonu var

. 

(Bayram 

Özdemir). 

Hansı bir yerdə

 

ümid xandakı adğala qalar, yoxolar varyoxu, yad qonşuya, 

oğraşa qalar

. 

hansı eşik

 

yoxsulçuya yakışmaz

. 

(

eşik

: geyim). 

hara mıx çalıram, papağın asır

. 

harada aşdır, orada başdır

. 

698. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

Haram malın (binanın) temeli olmaz

. Haramdan elde edilen mal, kazanç 

elde kalmaz, çabucak yok olup gider. 

(Bayram Özdemir). 

harda ağlar ana var, öcü, boynumun borcu!

. 

harda durursan dur ol, k

ə

ndi özünd

ə

 var ol. 

harda oldunsa s

ə

n ol, nec

ə

 

olmaqdı peki başda gə

lir. 

hardan baxırsan bax, o cür ki istə

yirs

ə

n görüs

ə

n. 

hardan g

ə

lirs

ə

n -

bülbül qalasından, niyə

 

başın qanlıdır 

-dilim b

əlasından

. 

Harman döven öküzün ağzı bağlanmaz

. Döven, 

tahıl saplarını 

yumuşatarak taneleri ayıran, altında çakmaktaşı 

çakılarak keskinleştirilen, öküz, at, katır gibi hayvanlara 

koşulan araç

. 

Bir şeyin elde edilmesinde yardımcı olan, 

ondanda yararlanır

. 

Bal tutan parmağını yalar

. 

(Bayram 

Özdemir). 

Harman yel ile, 

düğün el ile

, Harman yel olmadan savrulamaz, taneler 

ayırtedilemez, Düğün (toy) de toplum olmadan şenlikli 

geçmez. 

(Bayram Özdemir). 

Hasta yatan ölmez eceli yeten ölür, 

Nice yıllar hasta yatan insanlar vardır

. 

kendisi ve ailesi ölmesini ister ölmez. 

Sapasağlam 

699. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

olduğu halde

, 

yaşı küçük olduğu halde ölüm saati geldiği 

için ölür. 

(Bayram Özdemir). 

Hastalık, sayrılık (sağlık) bizim için

, 

Can taşıyan insanlara hastalıkta 

gelebilir, sağlıklı da olabilir

. 

Hastalığa yakalanmamak için 

tedbiri elden bırakmamak gerekir

. 

(Bayram Özdemir). 

Hastaya döşek (yatak) 

sorulmaz. 

Durumu ve ihtiyaçları belli olana, bir şey 

lazım olup, olmadığı sorulmaz

. 

(Bayram Özdemir). 

Hatır için çiğ tavukta yenir

. 

İnsanlar sevdiklerini kırmamak için, 

yapılmayacak şeyleri yaparlar

. 

(Bayram Özdemir). 

hava soyuq sıcaq könül, yadı bırax dos

da yönül. 

havavam çatmaz, soluq yetm

əz, yaşam sə

nsiz. 

havayla qalxan uca uclara, düşə

nd

ə

 

düşə

r d

ə

rin quyuya. (

uclara: zirv

ə

l

ə

r

ə

). 

Havlayan köpek ısırmaz (dişini göstermez)

. 

Toplumda konuşmalarında 

şöyle yapacağım, böyle yapacağım diye söyleyen 

insanlardan zarar gelmez. Esas korkulacak insan ne 

yapacağı belli olmayan ağzı sıkı insanlardır

. 

(Bayram 

Özdemir). 

hay boş deyə

n evr

ənin sonu, sonun buraq, başınla yaşa

. 

(evr

əni başından 

yaşa, dibini bırax)

. 

700. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

hayla g

ə

l

ə

n, huyla ged

ə

r, bu qurum öyl

ə

 g

ə

lib, böyl

ə

 ged

ə

r. 

hayla g

ə

l

ə

n, huyla ged

ə

r. bu qurum öyl

ə

 g

ə

lib, böyl

ə

 ged

ə

r. 

haylar qanı içilə

c

ə

k, ondaki qan güdül

ə

c

ə

k. (

qan güdülm

ə

k: . 

öcalınmaq

. 

intiqam ç

ə

kilm

ə

k). 

hazır aşın dik qaşığıdır

. 

hazır oldu pişiklə

r, g

ə

ldi gözd

ən düşmüşlə

r. (

pişiklə

r: 

pişmişlə

r

). 

hazır oldu pişmişlə

r, g

ə

ldi gözd

ən düşmüşlə

r. 

hazır yemə

y

ə, dağlar dayanmaz

. 

Hazıra dağlar dayanmaz

. 

Hazır

, elimizdeki imkanlar, pul, mal vs. 

Elimizdeki imkanlara çalışarak bir şeyler ilave etmezsek, 

elimizdeki ne kadar da bol olursa olsun tükenir. 

(Bayram 

Özdemir). 

hazıra şah demə

k g

ə

r

ə

k. 

heç bir acı kəndi başın saranmaz, yarıq könül oxşanmasa sağalmaz

. 

(

yarıq

: 

yaralı)

. 

heç bir işi quramaz, xeyrə

 

şə

rr

ə

 yaramaz. 

heç bir k

ə

zin yaman il

ən yürüşman, yamanlama, yalan ilə

 

barışman, asda 

yür

ən usda gedmiş yorulman, ağzıala 

köpçülüy

ə

 

baş 

701. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

bolma. 

(

yürüşman

: 

yoldaşlıq edmə

) (

ağzıala

: sözü bir 

olmayan. mütt

ə

hid olmayan). (köpçülüy

ə

: c

ə

miyy

ə

t

ə

). 

heç bir kims

ə

 

son olduğun (

sonunkunu

) bil

ə

nm

ə

z. 

heç bir n

ə

yi, heç kims

ə

d

ə

n gözl

ə

m

ə, uzaqdısa üzgilən, yaxındısa 

sevgil

ə

n. 

heç bir n

ə

yi, heç kims

ə

d

ə

n gözl

ə

m

ə, uzaqdısa üzgilən, yaxındısa 

sevgil

ə

n. 

heç bir yalan doğrucana doğrulmaz, yalan doğar quyruqlanar qırılmaz

. 

(doğrulmaz

: tovcih olmaz)

. 

heç bir yalan doğrucana doğrulmaz, yalan doğar quyruqlanar qırılmaz

. 

heç bir yazı yox sə

n

ə, çalış yazdır baş yazın

. 

heç işim yarım qalmaz, mən ölüm yarım qalsın

. 

heç kim üçün d

əyişmə, olduğunca gözə

ls

ə

n. 

heç kimin

ə

 hay qalmaz, heç kimin

ə

 vay qalmaz. 

heç kiming

ə

 özünd

ən çox işə

nm

ə

. (

işə

nm

ə

: inanma

). 

heç kiml

ə

 ist

ə

yin kimi, ist

ə

yi kimi olma, g

ə

r

ə

kin kimi ol. 

(g

ə

r

ə

kin kimi: öyl

ə

ki 

g

ə

r

ə

kli bulursun). (g

ə

r

ə

kli ist

əşdə

 bir n

ə

d

ə

n bulunur). 

heç kölg

ə

d

ən dos çıxmaz, yad ölkə

d

ən yut çıxmaz

. 

(yut: yurd. v

ə

t

ə

n

). 

702. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

heç n

ə

 

yazılı deyil

. 

-

kişioğlu qayda doğulur, qayda doğrulur, nə

 

yapıb nə

y

ə

 

yoğrulur, qayda boğulur

. 

heç n

ə

y

ə

 çox verm

ə

, heç n

ə

d

ə

n çox güdm

ə

. 

(başarlığın sırlarından)

. 

heç n

ə

y

ə

 özüvü verm

ə

, özünd

ə

n ver. 

heç n

əyin ilkin dadın vermə

z g

ə

l

ə

n ondan sora. 

heç sönm

ə

y

ə

n, od olmaz. 

heçd

ən ancaq heç doğar

. 

heçd

ən ancaq pox doğar

. 

heçi heç

ə

 vers

ə

n, gen

ə

 

heç çıxar

. 

heçin u

slu öz özünü öğməmiş, ussuz olan öğünmə

kd

ə

n keçm

əmiş

. 

(

öğməmiş

: 

qaldırmamış)

. (

öğünmə

kd

ə

n: 

qaldırınmaqdan)

. 

heçk

ə

z dem

ə

 heçk

ə

zin. (

heçk

ə

z: > h

ə

rgiz. heçvax

). 

heçk

əzin bir axmaqla dalaşma, görə

nl

ə

r s

ə

nl

ə

 

onun arasın seçə

nm

ə

zl

ə

r. 

(

arasın

: f

ə

rqin)

. 

heçkim vazkeçilm

əz değil, heç kimdə

 k

ə

ndini vazkeçilm

əz sandığı də

r

ə

k 

alçaq ola bilm

ə

z. 

heçn

ə

 biz üçün bir yerd

ə

n gönd

ə

rilmir, olanaqlardan (imkanlardan) seçim 

gücümüzl

ə

 k

əndimizi yaradırıq

. 

heçn

ə

 keçmir, keç

ə

n bizik, bit

ə

nd

ə

 biz, it

ə

nd

ə

 biz, sön

ə

nd

ə

 biz!!. 

703. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

heçn

ə

 keçmir, keç

ə

n bizik, bit

ə

nd

ə

 biz. keçir

ə

nd

ə

, qazananda itir

ə

nd

ə

 

biz!!. 

heçn

ə

 

sağalmırsa, solaqay

. (

heçn

ə

 

sağa almırsa, doğrulmursa, düzə

lmirs

ə

, 

sola qay, sola 

əğ, sola çal)

. 

heçn

ə

 

sağalmırsa, solaqay

. (

heçn

ə

 

sağa almırsa, doğrulmursa, düzə

lmirs

ə

, 

sola qay, sola 

əğ, sola çal)

. 

heçn

ə

d

ə

n, n

ə

d

ə

n yox

. (ill

ə

tsiz ill

ə

t yok). (m

ə

'lulsuz m

ə

'lul yok). 

Helale cömertlik olmaz. Helal, 

islam dinine göre izin verilen, yapılmasında 

sakınca olmayan, Cömert

, 

eli açıklık, bol olma

. 

Karı 

kocasının, koca karısının başkaları ile ilişkisine göz 

yummaz. 

(Bayram Özdemir). 

Her çiçek koklanmaz, Her güzel şeye sahip olmak zordur

. Sahip olmaya 

kalkışılırsa da zor durumlara düşülebilir

. 

(Bayram 

Özdemir). 

Her işte bir hayır vardır

. 

Yaptığımız işlerde istediğimiz sonucu alamayız

. 

İsteğimiz dışında da bazı sonuçlar ortaya çıkabilir

. Bu 

sonuçları insan kötüye yormamalı, hayıra yormalı

. Yok 

değilse hayata kötümser bakarız

. Bu durumda gelecekte 

başarımızı olumsuz yönde etkiler

. 

(Bayram Özdemir). 

704. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

her k

ə

s öz evinin nokeri. 

her k

əs öz ölüsün oxşar

. 

Her kuşun eti yenmez

, 

Karşı karşıya geldiğimiz insanları iyi ölçüp 

biçmeliyiz, gözümüze kestirdiğimiz veya gözümüzde 

büyüttüğümüz insanlar umduğumuz gibi çıkmayabilir

. 

Her yiğidin gönlünde bir arslan yatar

. 

Herkesin ulaşmak istediği bir amaç 

vardır

. 

(Bayram Özdemir). 

Herkes kendi evinde ağadır

. 

Ağa

, 

Baba, büyük kardeş, hatırı sayılır büyük, 

yönetici, varlıklı kişi

. Herkesin kendi evinde ve 

çevresinde sözü geçer. 

Her horoz kendi çöplüğünde 

öter. Herkes kendinin beyidir. 

(Bayram Özdemir). 

Herkesin aklı bir ol

sa, koyuna çoban bulunmaz. 

Her iş o işi 

yapacakyeteneğe sahip kişilerle yapılır

. 

Her kes aynı 

yetenekte olsaydı, aynı işi yapsaydı, diğer işleri yapacak 

insan bulunmazdı

. 

(Bayram Özdemir). 

hey dos m

ə

n

ə, tutanmırsan ə

limd

ən, ayağımdan qaydırma

. 

heyvan alısı

 

dışıda, adam alısı içidə

. 

heyvan ilişə

 

ilişə

, insan dil

əşə

 dil

əşə

.