Avqust 2016 İş yeri statistikası açıqlanıb
Məşğulluq niyə leqallaşmır?
Yüklə 4,35 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qiymətli metallara və daşlara nəzarət xidməti xəbərdarlıq etdi
- Avro ucuzlaşıb, rubl dəyər qazanıb, dollar sabit qalıb
- Əcnəbilərin Azərbaycanda yaşamaq üçün icazə qaydalarında yeniliklər var
- 25 illik bəyannamə
- Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini bərpa etmək haqqında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin bəyannaməsi
- Vergi borcuna görə yasaq altına düşən şəxslərin siyahısı
- Neft Fondu valyuta hərracında 50 milyon dollar satdı
- Ukraynalıların 65 faizi ölkədən köçmək istəyir
- Ödənişsiz efir məsələsinə MSK-nın iclasında aydınlıq gələcək
- Konstitusiya dəyişiklikləri layihəsinin müqayisəli təqdimatı
Məşğulluq niyə leqallaşmır?29.08.2016 Rövşən Ağayev Əmək müqavilələrinin elektronlaşdırılması ilə bağlı qərarın icraya başlamasından 2 il ötür. Hələ başlanğıcda gözləntilər vardı ki, yeni mexanizm əmək bazarında qeyri-rəsmi məşğulluğun leqallaşmasına töhfə verəcək, müqaviləsiz işçi çalışdıran sahibkarlarda qeyri-formal əmək münasibətlərindən qaçmağa məsuliyyət yaradacaq. Amma ötən dövrün nəticələri göstərir ki, müqavilə ilə çalışanların sayında artım baş verməyib, əksinə, azalma qeydə alınıb. Dövlət Statistika Komitəsinin yaydığı məlumata görə, 2016-cı ilin əvvəlinə ölkə üzrə məşğul olan işçi qüvvəsinin cəmi 32 faizi əmək müqaviləsi əsasında çalışıb. Bu kateqoriyadan olan işçilərin sayı 1,496 milyon nəfər olub. Halbuki 2013-2014-cü illərin yekunlarına görə, həmin göstərici 1,520 milyon nəfər olmuşdu. Göründüyü kimi, elektron müqavilə mexanizminin tətbiqi dövründə əmək müqaviləsi ilə çalışanların sayında 24 min nəfər (1,6%) azalma qeydə alınıb. Əvvəlki illə müqayisə etsək, 2015-ci ildə rəsmi əmək müqaviləsi ilə çalışanların sayı ən çox emal sənayesində və tikinti sektorunda azalıb. Emal sənayesi üzrə azalma 9,3 min nəfər (9%) olub və bu sektorda çalışan muzdlu işçilərin sayı 93,6 min nəfərə enib. Tikintidə azalma 15,5 min nəfər (14,3%) olub və sektorda çalışan muzdlu işçilərin sayı 92,7 min nəfərə düşüb. İl ərzində emal sənayesində məşğul olan 230 min nəfərdən 40 faizi, tikinti sektorunda məşğul olan 230 min nəfərdən 28 faizi, ticarət sektorunda çalışan 695 min nəfərdən 41 faizi əmək müqaviləsi əsasında çalışan işçilər olub. Azərbaycandan fərqli olaraq inkişaf etmiş ölkələrdə işçi qüvvəsinin ən azı 90 faizi, bir sıra keçid ölkələrində isə 80-85 faizi rəsmi işəgötürənlə imzalanan əmək müqavilələri əsasında fəaliyyət göstərir. İnkişaf etmiş ölkələrdə özünüməşğul əhalinin payı 7-8 faizə, işəgötürənlərin xüsusi çəkisi isə 6-7 faizə çatır. Müqaviləsiz çalışanların payının yüksək olduğu ölkələr inkişaf etməkdə olan və geridə qalmış ölkələrdir. Məsələn, qeyri-rəsmi fəaliyyət göstərən işçi qüvvəsinin ümumi məşğulluqda payı Latın Amerikası ölkələrində 55 faiz, Afrika ölkələrində 80 faiz ətrafında, Asiya ölkələrində isə 45-85 faiz intervalındadır. Dünyada muzdlu işçilər kateqoriyasına işəgötürənlə əmək müqaviləsi bağlayan işçi qüvvəsi aid edilir. Oxşar yanaşma Azərbaycanda da tətbiq olunur. Milli qanunvericiliyə görə, yazılı əmək müqavilələri vasitəsilə əmək şəraitini, vəzifə və öhdəlikilərini dəqiqləşdirən işçilər muzdlu işçilər adlandırılır. Bu kateqoriyaya daxil olmayan məşğul əhali isə işəgötürənlər və özünüməşğul əhali hesab edilir. Dünya təcrübəsində özünüməşğul işçi qüvvəsi həm də qeyri-rəsmi məşğul əhali adlandırılır. Çünki özünüməşğulluq rəsmi qeydiyyata alınmır, onların vergi orqanları və sosial müdafiə fondları qarşısında vergi öhdəliklərləri yaranmır. Nazirlər Kabinetinin 2014-cü ilin iyununda qəbul elədiyi 183 saylı qərar əmək müqavilələrinin elektronlaşdırılmasını nəzərdə tutur. Bu qaydalara əsasən, müqavilənin bağlanması, onlara dəyişiklik edilməsi (yaxud xitam verilməsi) elektron qaydada elektron informasiya sistemində qeydiyyata alınmalıdır. Hər bir işəgötürən əmək şəraiti şərtləri və məlumatları əsasında əmək müqaviləsinin bildirişini elektron informasiya sisteminə daxil etməyə öhdəlik daşıyır. İnzibati Xətalar Məcəlləsinə görə, qanunvericiliyin tələblərinə uyğun əmək müqaviləsi qüvvəyə minmədən işçi çalışdıran işəgötürənlər üçün sərt cəzalar var. Məsələn, hüquqi şəxslər 20-25 min manat intervalında cərimə edilə bilər. Vergi Məcəlləsinin 58-ci maddəsinə görə də sahibkarlar muzdlu işçiləri əmək qanunvericiliyinin tələblərinə uyğun olaraq müqavilə bağlamadan əmək fəaliyyətinə cəlb etdikdə müqaviləsiz çalışdırılan hər bir işçi üçün 1000 manat məbləğində maliyyə sanksiyası tətbiq edilir. Göründüyü kimi, ağır sanksiyalar, əmək müqavilələrinin elektronlaşdırılması ilə bağlı yeni mexanizm işçi qüvvəsinin leqal çalışmasına heç bir töhfə verməyib. Qeyri-formal məşğulluq gizli iqtisadiyyatın yaratdığı fenomendir. Ona görə məhz kölgə iqtisadiyyatının sərhədləri daraldılmalıdır. Sahibkarlar kölgə iqtisadiyyatına yalnız işçi qüvvəsinə görə vergi və xərclərdən yayınmaq üçün üstünlük vermirlər. Səbəb həm də odur ki, onlar dövriyyəni gizlətməklə ƏDV-dən və digər dövriyyə vergilərindən, gəlirlərini gizlətməklə mənfəət vergisindən yayına bilirlər. Gizli iqtisadiyyatda çalışan biznesin dövriyyə və mənfəət vergilərindən yayındırdıqları hesabına real qazancları qeyri-rəsmi məşğulluğa görə qazanclarından daha böyükdür. Ona görə problemin əsas səbəbinin üzərinə getmədən məsələnin çözümü yoxdur. Vergi qanunvericiliyi biznesin dövriyyə və mənfəət vergilərindən yayınması üçün mükəmməl mexanizmlərin tətbiqinə tam nail olsa, gizli işçi qüvvəsini leqallaşdırmaq indikindən daha asan olacaq. Əlavə olaraq Əmək Müfəttişliyinin qanundakı sanksiyalardan effektiv istifadə mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsinə xüsusi diqqət ayırmasına ehtiyac var. Bu qurum üzərində media və vətəndaş cəmiyyətinin müntəzəm nəzarəti olduqca önəmlidir. Amma şübhəsiz ki, bu problemin yaranmasında sahibkarların muzdlu işçilərə zəruri sosial zəmanətlər (məzuniyyət, istirahət, sosial risklərə görə müavinətlər, pensiya hüququnun təmin olunması) verilməsini özləri üçün izafi öhdəlik və ağır yük hesab etməsi də mühüm rol oynayır. Bu səbəbdən onlar imkan düşdükdə əmək münasibətlərinin rəsmiləşdirməkdən yayınmağa üstünlük verirlər. Yeri gəlmişkən, dünyada əmək müqavilələrinin bağlanmasını təşviq etməklə bağlı müxtəlif yanaşmalar var. Məsələn, türkiyəli mütəxəssislər hesab edir ki, rəsmi sektorun qeydiyyatsız məşğulluğa üz tutması bəzi hallarda sahibkarların kredit ehtiyaclarının qarşılanmaması ilə bağlı olur. Türkiyə sənayesində 200 mindən artıq kiçik və orta sahibkarlıq subyekti var. Ölkədə sənaye istehsalının 90 faizə, sənayedə məşğulluğun isə 55 faizə qədəri həmin subyektlərin hesabına təmin edildiyi halda sənaye sektoruna yönəldilən kreditlərin heç 10 faizi də onlara çatmır. Zəruri maliyyə ehtiyaclarını qarşılaya bilməyən kiçik firmalar bir çox hallarda alternativ yol olaraq sosial öhdəliklərdən yayınmaqla xərclərə qənaət etməyə can atır. Ötən əsrin 90-cı illərinin sonlarında Türkiyədə leqal məşğulluğun payı 40 faizdən az idisə, hazırda 55 faizə yaxınlaşır. Türkiyə hökuməti 2006-cı ildən etibarən “Qeydiyyatsız məşğulluqla mübarizə layihəsi” icra edir. Fransanın da bu sahədə maraqlı təcrübəsi var. Əvvəla, bu ölkədə qeyri-rəsmi məşğulluqla mübarizə üzrə nazirliklərarası daimi büro fəaliyyət göstərir. Qanunvericiliyə görə, bütün sahibkarlar boş iş yerinə işçi götürmək üçün öncədən elan verməlidirlər. Həmin elanın dövlət məşğulluq orqanına göndərilməsi məcburidir. Əgər hər hansı işəgötürən elansız işçi qəbul edərsə və həmin faktı rəsmi qurumlar aşkarlayarsa, bu, qeyri-rəsmi məşğulluqdan istifadənin yoxlanılması üçün dəlil ola bilər. Fransada əmək müqaviləsiz çalışdırmaya görə sahibkarlara qarşı çox sərt cəzalar var. Pul cəriməsinin məbləği 15-100 min avro intervalında dəyişir. Qanunvericilik müəssisənin bağlanması, məhsulların müəssisədən alınaraq hərraca çıxarılması, müəssisənin müəyyən müddətə tenderlərə qatılmasına qadağa qoyulması, sahibkarın həbsi kimi sərt cəzalara da imkan verir. Almaniyada isə hələ 60 il öncə (1957-ci il) “Qeydiyyatsız məşğulluqla mübarizəyə dair” qanun qəbul edilib və həmin qanunda qeyri-rəsmi muzdlu məşğulluğu aradan qaldırmaq üçün cəza tədbirləri əks olunub. 1999-cu ildə ölkədə qeydiyyatsız məşğulluqla mübarizə məqsədi ilə vergi islahatları aparılıb, həmin islahatlar çərçivəsində gəlir vergisinin dərəcələri azaldılıb, gəlir vergisindən azadolmaların əhatə dairəsi genişləndirilib. Bunun ardınca qəbul olunan başqa bir qanun – “Özünüməşğulluğun təşviqinə dair” qanun vasitəsilə muzdlu işçilərin və özünüməşğulluların statusunu təyin etmək üçün meyarlar müəyyənləşdirilib. Bu ölkədə qeydiyyatsız muzdlu məşğulluqdan istifadəyə görə çox sərt cəzalar mövcuddur. Lakin Almaniyada təkcə sahibkarlar deyil, muzdlu işçilər üçün də cərimə nəzərdə tutulur. Məqsədli edilib-edilməməsindən asılı olaraq muzdlu işçilər 2500-5000 avro məbləğində cəriməyə məruz qalır. Beynəlxalq təcrübədə rast gəlinən mükəmməl mexanizmlərin Azərbaycan şəraitində tətbiqi imkanları analiz edilməklə yanaşı qısa müddətdə problemin həlli üçün bəzi təcili addımların atılması vacibdir. Söhbət hansı addımlardan gedə bilər? Sahibkarların muzdlu işçiyə görə ödədiyi sosial sığorta yükünün (22%) bir hissəsi işçinin üzərinə keçirilə bilər. Çünki sosial sığorta işçiyə lazımdır, sahibkarı yox, onu risklərdən sığortalayır. Digər bir addım əmək müqavilələrinin icrasına nəzarət edən dövlət qurumlarının işinin səmərəliliyinin yüksəldilməsi ola bilər. Söhbət ilk növbədə əmək müfəttişliklərinin yoxlamalarının səmərəliliyinin artırılmasından və müqavilələrin icrasına məsul qurumların arasında əməkdaşlığın daha effektiv formalarının tapılmasından gedir. Xüsusilə də əmək müfəttişliklərinin işçi sayı elə planlaşdırılmalıdır ki, hər il fəaliyyətdə olan işəgötürülənlərin müəyyən hissəsini müayinə etmək onların imkanı daxilində olsun. Məsələn, Beynəlxalq Əmək Təşkilatının 2004-cü ildə hazırladığı hesabata görə, orta hesabla il ərzində müayinəyə cəlb olunan işəgötürənlərin 1 müfəttişə düşən sayı Danimarkada 19, Litvada 14, Estoniyada 23, Türkiyədə 67 müəssisə olub. Mütəxəssislər hesab edir ki, il ərzində 1 müfəttişə düşən yoxlanılan müəssisələrin sayı optimal olmalı və işçinin fiziki imkanlarına uyğunlaşdırılmalıdır. Beynəlxalq Əmək Təşkilatının ekspertləri əmək müfəttişliklərinin fəaliyyətinin effektivliyini təmin edən əsas göstəricilər kimi 1 müfəttişə düşən məşğul əhali sayı və 1 müfəttişə düşən işəgötürən sayı göstəricilərindən istifadə etməyi təklif edir. Aparılan araşdırmalar göstərir ki, hazırda Azərbaycanda həmin göstəricilərin səviyyəsi dünyadakı orta göstəricilərə uyğundur. Azərbaycanda Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidmətinin mərkəzi aparatı və yerli qurumlarının birlikdə 365 nəfər ştatı, o cümlədən 300-dən artıq müfəttişi var. Bu o deməkdir ki, Azərbaycanda 1 müfəttişə düşən məşğul əhali sayı 13 min 600 nəfər təşkil edir. Həmin göstərici inkişaf etmiş ölkələrdən Almaniyada 1000 nəfərdən bir qədər çox, Estoniyada 1300 nəfərdir. Beynəlxalq təcrübədən çıxış etdikdə Azərbaycanda məşğul əhalinin sayı baxımından əmək müqavilələrinə nəzarəti həyata keçirən müfəttişlərin sayı xeyli azdır.
Prezidentin 20 aprel 2016-cı il fərmanı ilə “Lisenziya və icazələr haqqında” qanun təsdiq edilib. Həmin qanunun 3 nömrəli əlavəsində qiymətli metallardan hazırlanmış məhsulların, o cümlədən zərgərlik və digər məişət məmulatlarının dövlət əyar damğası icazələr növünə aid edilib. Əks halda “Qiymətli metallar və qiymətli daşlar haqqında” qanunun 20.3-cü bəndinə əsasən, dövlət əyar damğalarını saxtalaşdırmağa, üzərində dövlət əyar damğası olmayan və ya saxta əyar damğası həkk edilmiş zərgərlik və digər məişət məmulatlarının satışına görə İnzibati Xətalar və Cinayət Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət yaranır”. Avro ucuzlaşıb, rubl dəyər qazanıb, dollar sabit qalıb30.08.2016 Mərkəzi Bank avqustun 30-da da ABŞ dollarının kursunu olduğu kimi saxlayıb. 1 dollar yenə 1,628 manata satılır. Bu qiymət avqustun 26-dan qüvvədədir. Avronun rəsmi məzənnəsi isə üzüaşağı gedib. Transparency.az-ın məlumatına görə, ötən gün 1,8238 manata təklif olunan 1 avroya 1,8188 manat qiymət qoyulub. Məzənnə cədvəlinə əsasən, Rusiya rublu bahalaşıb. 1 rublun rəsmi kursu 0,0251 manatdan 0,0252 manata qaldırılıb. Digər valyutaların kursu belə müəyyən edilib: 1 gürcü larisi – 0,7078 manat 1 ingilis funt sterlinqi – 2,1304 manat 1 türk lirəsi – 0,5507 manat.
— Azərbaycan Respublikası prezidentinin müəyyən etdiyi fəaliyyət sahələri üzrə işlərin görülməsi və ya xidmətlərin göstərilməsi üçün Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları və ya Azərbaycan Respublikasında təsis edilmiş hüquqi şəxslərin dəvət etdiyi mütəxəssis olduqda; — Azərbaycan Respublikasında təsis edilmiş və təsisçisi və ya təsisçilərdən ən azı biri xarici hüquqi və ya fiziki şəxs olan hüquqi şəxsin rəhbəri və onun müavini vəzifəsini tutduqda. Transparency.az bildirir ki, qaydalar bu halları da nəzərdə tutur: — Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı ilə yaxın qohumluq (ata, ana, ər (arvad), övlad, qardaş, bacı və onların övladları, baba, nənə, babanın (nənənin) atası və anası, nəvə, qayınata, qaynana, qayın, baldız) münasibətlərində olduqda — Azərbaycan Respublikasının iqtisadiyyatına azı 500 min manat məbləğində investisiya qoyduqda — Azərbaycan Respublikasının ərazisində azı 100 min manat dəyərində daşınmaz əmlakı və ya Azərbaycan Respublikasının banklarında həmin məbləğdə pul vəsaiti olduqda — iqtisadiyyat, sənaye, hərbi, elm, mədəniyyət, idman və digər sahələr üzrə yüksək səviyyəli mütəxəssis olduqda — Azərbaycan Respublikasının ərazisində müvəqqəti və ya daimi yaşayan əcnəbi və ya vətəndaşlığı olmayan şəxslərin ailə üzvləri olduqda — xarici hüquqi şəxsin Azərbaycan Respublikasındakı filial və nümayəndəliyinin rəhbəri və onun müavini vəzifəsini tutduqda — Azərbaycan Respublikasında sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olduqda — Azərbaycan Respublikasının ərazisində haqqı ödənilən əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmaq üçün iş icazəsi aldıqda — Azərbaycan Respublikasının ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində əyani formada və ümumtəhsil müəssisələrində təhsil aldıqda — dövlət qeydiyyatına alınmış dini qurumlarda peşəkar dini fəaliyyətlə məşğul olduqda — Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq müqavilələrində nəzərdə tutulmuş əsasları olduqda.
1991-ci ildə dövlət müstəqilliyinin bərpası üç mərhələdən keçib: avqustun 30-da parlament Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin bərpa olunması haqqında bəyannamə, oktyabrın 18-də dövlət müstəqilliyi haqda konstitusiya aktı qəbul edib, dekabrın 29-da akt ümumxalq səsverməsi ilə təsdiqlənib. Transparency.az 1991-ci il avqustun 30-da qəbul edilmiş müstəqillik bəyannaməsini oxucuların diqqətinə çatdırır:
1918-ci ildən 1920-ci ilədək Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq birlik tərəfindən tanınmış müstəqil dövlət kimi mövcud olduğunu qeyd edərək, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına, Azərbaycan Respublikasının suverenliyi haqqında və Azərbaycan Respublikasının iqtisadi müstəqilliyinin əsasları haqqında konstitusiya qanunlarına əsaslanaraq, Azərbaycan xalqının müqəddəratı və azad inkişafının təmin olunması üçün öz məsuliyyətini dərk edərək, milli mənsubiyyətindən və dini etiqadından asılı olmadan Azərbaycan Respublikasının bütün vətəndaşlarının beynəlxalq aktlarda nəzərdə tutulmuş bütün insan hüquqlarına və əsas azadlıqlarına təminat verərək, Azərbaycan Respublikasının suverenliyi və ərazi bütövlüyü üçün təhlükəni aradan qaldırmağa çalışaraq, Azərbaycan Respublikasının təhlükəsizliyini və dövlət sərhədlərinin toxunulmazlığını təmin etmək kimi müqəddəs borcu rəhbər tutaraq, respublikanın bütün vətənpərvər qüvvələrinin sıx birləşməsinin zəruriliyini dərk edərək, Azərbaycan Respublikasının və onun xalqının mənafeyinə zidd olmayan beynəlxalq paktları, konvensiyaları və başqa sənədləri qəbul edərək, SSR İttifaqına daxil olan bütün respublikalarla dostluq münasibətlərini bundan sonra da saxlamağı arzu edərək, beynəlxalq birliyin üzvü olan dövlətlərlə bərabər hüquqlu münasibətlər yaratmağa hazır olduğunu bildirərək, Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının nizamnaməsində, digər beynəlxalq hüquq paktlarında və konvensiyalarında təsbit edilmiş prinsiplərə müvafiq surətdə beynəlxalq birliyin üzvü olan dövlətlər və Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən tanınmasına ümid bəsləyərək Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin bərpa olunduğunu elan edir.
Transparency.az bildirir ki, bununla Dövlət Neft Fondunun 2016-cı ilin hərraclarında satdığı xarici valyutanın həcmi 3 milyard 251,9 milyon dollara çatıb. Mərkəzi Bankdan 835,4 milyon dollar alındığını da hesablayanda 2016-cı ildə manatın məzənnəsini nizamlamağa 4 milyard 87,3 milyon dollar gedib. Mərkəzi Bank avqustun 30-da 1 dolları 1,628 manata satır. 1 avroya 1,8188 manat, 1 Rusiya rubluna 0,0252 manat qiymət qoyulub. 1 gürcü larisi 0,7078 manata, 1 ingilis funt sterlinqi 2,1304 manata, 1 türk lirəsi 0,5507 manata təklif olunur.
Ukraynadan köçmək istəyənlərin sayı açıqlanıb. Novator.az xəbər verir ki, “TNS Online Track” portalının keçirdiyi sorğunun nəticələrinə görə, Ukrayna vətəndaşlarının 65%-i ölkəni tərk etmək istəyir. Sorğu göstərib ki, həmin 65%-in üçdə birinin ölkəni tərk etmək imkanı yoxdur, 8%-i xaricdə vəziyyət sabitləşənədək müvəqqəti yaşamaq istəyir, 20%-i isə xaricə həmişəlik getmək arzusundadır. Ölkəni tərk etməyi kişilərin 24%-i, gənclərin 20%-i arzulayır. Əhalinin yaşlı təbəqəsinin 34%-i isə xaricə köçməyə meylli deyil. Onlayn sorğu iyulun 16-21-də Krımdan başqa Ukraynanın bütün ərazisində keçirilib. Sorğuda 18-55 yaş arası qadın və kişilərdən ibarət şəhər əhalisi iştirak edib. 2014-cü ilin fevral ayında Ukraynada hakimiyyət xalq üsyanı ilə dəyişib, Rusiyaya yaxın qüvvələri Qərb meylli qüvvələr əvəzləyib. Bundan dərhal sonra Rusiya Ukraynanın Krım bölgəsini hərbi güclə tutaraq özünə birləşdirib və Donbasın bir hissəsini işğal edib. Hərbi münaqişədə 9 min 400-dən çox insan həlak olub.
Referendum üzrə təşviqat qrupunun qeydə alınması üçün sənədlərin Mərkəzi Seçki Komissiyasına təqdimatı avqustun 22-də başa çatıb. 3 təşəbbüs qrupu qeydə alınıb: “Yeni Azərbaycan”, “Bələdiyyə” və “Vətəndaş Cəmiyyəti”. Müsavat Partiyasının yaratdığı “Respublika” təşviqat qrupunun qeydiyyat üçün gərəkli 40 min seçici imzası baryerini keçə bilmədiyi bəyan olunub. Seçki Məcəlləsi 40 min və daha çox üzvü olan təşviqat qruplarına İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkətinin ayıracağı ödənişsiz efir vaxtından istifadə hüququ verir. Təşviqat sentyabrın 3-dən 25-dək aparılacaq. Konstitusiya referendumu üçün İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkətinin ayıracağı ödənişsiz efir vaxtı qeydə alınmış üç təşviqat qrupu arasında bölünməlidir. Seçki Məcəlləsinə əsasən, referendumda təşviqat üçün ayrılan pulsuz efir vaxtının ümumi həcmi həftədə 3 saatdan az olmamalıdır (3 saat televiziyada, 3 saat radioda). Pulsuz efir vaxtı qeydə alınmış təşəbbüs qrupları arasında bərabər şərtlərlə və bərabər həcmdə bölünür. Televiziyada 3 saat ödənişsiz efir vaxtını (180 dəqiqəni) MSK-nın qeydə aldığı 3 təşəbbüs qrupu arasında bərabər böləndə hər təşəbbüs qrupuna həftədə 60 dəqiqə efir vaxtı düşür. Referendum aktı layihəsində konstitusiyanın 25-dən çox maddəsində dəyişikliklər təklifi yer alır. Ana qanuna bir neçə yeni maddə də təklif olunur. Dəyişikliklər prezident seçilmək üçün 35, hakim olmaq üçün 30, deputat mandatı almaq üçün 25 yaş şərtlərini aradan qaldırır, prezidentin səlahiyyət müddətini 5 ildən 7 ilə artırır. Dövlət başçısına növbədənkənar prezident seçkisi elan etmək, parlamenti buraxmaq hüququ verilir. Başqa bir yenilik vitse-prezident postlarının təsisini nəzərdə tutur. Layihəyə görə, birinci vitse-prezidenti və vitse-prezidentləri Azərbaycan prezidenti vəzifəyə təyin və vəzifədən azad edir, növbədənkənar prezident seçkisi zamanı dövlət başçısının səlahiyyətləri birinci vitse-prezidentə keçir. Konstitusiya dəyişiklikləri layihəsinin müqayisəli təqdimatı30.08.2016 Transparency.az sentyabrın 26-da referenduma çıxarılacaq konstitusiya dəyişiklikləri layihəsinin müqayisəli təqdimatını diqqətə çatdırır. Dəyişikliklər prezident seçilmək üçün 35, hakim olmaq üçün 30, deputat mandatı almaq üçün 25 yaş şərtlərini aradan qaldırır, prezidentin səlahiyyət müddətini 5 ildən 7 ilə artırır. Dövlət başçısına növbədənkənar prezident seçkisi elan etmək, parlamenti buraxmaq hüququ verilir. Başqa bir yenilik vitse-prezident postlarının təsisini nəzərdə tutur. Layihəyə görə, birinci vitse-prezidenti və vitse-prezidentləri Azərbaycan prezidenti vəzifəyə təyin və vəzifədən azad edir, növbədənkənar prezident seçkisi zamanı dövlət başçısının səlahiyyətləri birinci vitse-prezidentə keçir.
Yüklə 4,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|