Avropa şurasi (AŞ pa)

nümayəndə heyətinin rəhbəri, Milli Məclisin deputatı İlham Əliyevin çıxışı 

(17 may 2001-ci il) 

 

Mayın 17-də «Hyatt Recensi» otelində Avropa Şurası Parlament Assambleyasının Miqrasiya, 

Qaçqınlar və Demoqrafiya Komitəsinin «Cənubi Qafqazda qaçqınlar və  məcburi köçkünlər» 

mövzusunda konfransı öz işinə başlamışdır. Konfransda Azərbaycan Parlamentinin AŞ PA-da 

nümayəndə lıeyətinin rəhbəri, millət vəkili İlham Əliyev çıxış etmişdir: 

Hörmətli cənab sədr! Hörmətli qonaqlar! Xanımlar və cənablar! 

İlk növbədə sizin hamınızı  -  konfrans iştirakçılarını Azərbaycanda səmimi qəlbdən salamlayıram və sizə 

işinizdə uğurlar arzulayıram. Cənubi Qafqazda qaçqınların və məcburi köçkünlərin məsələlərinə həsr olunmuş 

bu konfransın məhz Azərbaycanda keçirilməsi bizim üçün çox böyük əhəmiyyət daşıyır. Ona görə  də  mən 

konfransın təşkilatçılarına  -  miqrasiya, qaçqınlar və demoqraflıya  məsələləri üzrə komitəyə bu tədbiri Bakıda 

keçirdiklərinə görə dərin minnətdarlığımı bildirirəm. 

Bu bizim üçün hər  şeydən  əvvəl ona görə  əhəmiyyətlidir ki, Azərbaycan cəmi bir neçə ay bundan əvvəl 

Avropa Şurasına tamhüquqlu üzv qəbul edilmişdir. Belə bir mötəbər tədbirin məhz Azərbaycanda keçirilməsi 

ölkəmizlə Avropa Şurası arasında sıx təmasların  olmasından xəbər verir. Digər tərəfdən, bu bir də ona görə 

əhəmiyyətlidir ki, Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində bir milyondan çox qaçqının  əmələ 

gəlməsindən ən çox əziyyət çəkən bir ölkədir. 

Sovet  İttifaqının dağılması  ərəfəsində  və Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra, dünyada, o cümlədən bizim 

bölgədə çoxsaylı etnik münaqişələr meydana gəlmişdir. Bu münaqişələr ölkələrin xalqlarına olduqca böyük 

ziyan gətirmiş, on minlərlə insanın həyatını itirməsi və etnik münaqişələr nəticəsində yüz minlərlə  insanın 

qaçqına çevrilməsi ilə nəticələnmişdir. 

8 milyon əhalinin bir milyondan çoxunun qaçqın vəziyyətində yaşamasının nə demək olduğunu biz hamıdan 

yaxşı dərk edirik. Mən əvvəl qeyd etdiyim kimi, Azərbaycan bu münaqişədən ən çox əziyyət çəkən tərəfdir. 

Hazırda torpaqlarımızın 20 faizi Ermənistanın silahlı qüvvələrinin işğalı altındadır. Hörmətli cənab sədrin 

burada qeyd etdiyi kimi, bir milyondan çox azərbaycanlı öz vətənində qaçqına və köçkünə çevrilmişdir. Əgər 

bunların bir qismi Ermənistanda həyata keçirilmiş etnik təmizləmə  nəticəsində öz yurd-yuvasını itirərək 

Azərbaycana pənah gətirmiş insanlardırsa, digər böyük bir qismi Dağlıq Qarabağda və  işğal edilmiş  ətraf 

rayonlarda yaşamış insanlardır. Onlar Ermənistanın  hərbi təcavüzü nəticəsində öz daimi yaşayış yerlərindən 

didərgin düşmüş, bütün əmlaklarını itirərək, öz hüquqlarından məhrum olmuş, Azərbaycanın daxilində qaçqına 

çevrilmişlər. 

Dünyada bir insanın haqqının tapdalanması özlüyündə faciədir. Dünyanın bütün demokratik, mütərəqqi 

insanları, insan haqlarının tapdalanmasının  əleyhinə öz səslərini qaldırırlar. Amma təsəvvür edirsinizmi, bir 

milyondan çox insanın haqqı tapdalanmışdır, onda Avropa hansı hissləri keçirməlidir? Bu insanlar öz ev-

eşiklərini itirmişlər, bütün mülklərini, varidatlarını, hər şeylərini itirmişlər. Onların bəziləri məhv olmuşlar. 

On ildən çoxdur ki, bir milyona yaxın insan çadırlarda ağır vəziyyətdə yaşayır, uşaqlar çadırlarda doğulur, 

məktəbə gedir. Qaçqın və köçkünlər çadırlarda dünyasını dəyişir. Amma hələ də bu münaqişə həll edilməmişdir. 

Hesab edirəm ki, qaçqınların məsələsinə  məhz ümumavropa insan hüquqlarının tapdalanması prizmasından 

yanaşmaq lazımdır. Biz hamımız əlimizdən gələni əsirgəməməliyik ki, bu vəziyyətə son qoyaq. 

Avropa bu problemlərə biganə qalmamalıdır. Avropanın ən mötəbər, ən nüfuzlu təşkilatlarından biri olan 

Avropa  Şurası Parlament Assambleyası Ermənistanın işğalçı qüvvələrinin torpaqlarımızı azad etməsi, bir 

milyondan çox soydaşımızın öz yurdlarına dönməsi üçün ciddi, təsirli tədbirlər görməli, addımlar atmalıdır. 

Konfrans iştirakçılarının bəziləri düşünə bilərlər ki, çıxışımda işlətdiyim «işğalçı» ifadəsi ciddi bir 

ittihamdır. Biz bu gün Bakıya ona görə toplaşmamışıq ki, kimisə ittiham edək. Daha çox ona görə toplaşmışıq 

ki, münaqişənin, bu problemin həll olunmasına öz töhfəmizi verək. Mən bunu anlayıram, bununla razıyam. Eyni 

zamanda hesab edirəm ki, əgər hər bir şeyi öz adı ilə çağırmasaq, onda münaqişənin həll edilməsi çox çətin 

olacaqdır.  Əgər bir qaçqını qaçqın kimi qəbul ediriksə  və onun problemləri ilə  məşğul oluruqsa, biz gərək 

işğalçını da öz adı ilə çağıraq, təcavüzkara da təcavüzkar olduğunu açıq bildirək. Əks-təqdirdə, düzgün diaqnoz 

qoymadan «xəstəliyin» müalicə olunması çox çətin olacaqdır. 

Siz çoxunuz İkinci Dünya müharibəsi zamanı işğaldan əzab çəkmiş ölkələri təmsil edirsiniz. Lakin o zaman 

Avropa bütün qüvvələrini, səylərini bir araya gətirərək işğala, təcavüzə son qoymağa nail oldu. Bu gün də 

Avropanın bir hissəsi olan Azərbaycanın torpaqları işğal olunubdur. Bu işğal beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən, 

həmçinin torpaqlarımızı işğal edən Ermənistanın rəhbərləri tərəfindən də qəbul olunubdur. Mən əminəm ki, əgər 

---

Avropa 50 il bundan öncə olduğu kimi səylərini, qüvvələrini yenidən bir araya gətirərsə, onda bizim qitədə 

qaçqın problemi daha mövcud olmayacaqdır. 

Hörmətli qonaqlar, icazə verin, sizi bir daha vətənimizdə səmimi qəlbdən salamlayım, sizin işinizə uğurlar 

arzulayım. Əminəm ki, bugünkü konfrans çərçivəsində aparılan müzakirələr, əldə ediləcək nəticələr qaçqınların 

problemlərinin aradan qaldırılması istiqamətində ciddi bir addım olacaq. Çox sağ olun.