Axborot texnologiyalari xizmatlari va jarayonlari raqobatbardosh boshqaruvi

IQTISODIYOTDA AXBOROT TIZIMLARI

---

Iqtisodiyot va ta'lim / 2023-yil 2-son
 
 344
 
1-rasm. IT-faoliyatning protsessual komponentlari 
 
•
xizmat ko‘rsata olish quvvati
–
bir vaqtning 
o‘zida bir necha xizmatlarni ko‘rsata olish imko
-
niyati bilan biznes-
faoliyatni qo‘llab
-quvvatlash or-
qali IT-
xizmatlarni ko‘rsata olishi qobilyati. Xizmat 
ko‘rsata olish quvvatini
ng asosi
y o‘lchovlaridan biri 
IT-xizmat foydalanuvchilarininig IT-tizimiga muro-
jaatlariga tezkorlik bilan munosabat bildirishi hi-
soblanadi; 
•
xizmatning uzluksizligi (davomiyligi yoki 
yashovchanligi)
–
turli texnik, huquqiy va moliyaviy 
uzilish yoki ishdan chiqish holatlarida biznes fao-
liyatni, IT-
xizmatlarni uzluksiz qo‘llab
-quvvatlash 
imkoniyati; 
•
IT-xizmatning xavfsizligi
–
biznes faoliyat 
xavfsizligi bilan bog‘liq IT
-xizmatni tashkil etuvchi 
komponentlarining turli xatarlardan himoyalanish 
darajasi; 
IT-xizmatning hayot davri
. Xalqaro standart 
deb etirof etilgan ITIL v3 va v4 IT-xizmatning hayot 
davri modelini strategiya, loyihalash, joriy qilish, 
ekspluatatsiya qilish va uzluksiz ravishda xizmatni 
yaxshilash imkoniyatlarini o‘z ichiga oluvchi IT
-
xizmatning hayot sikli modelini taqdim etadi (2-
rasm).
1-jadval 
ITIL v4 freymvorki yordamida IT-bozor yetakchilarining strategik faoliyati tahlili 
Strategiya 
Loyihalash 
Joriy etish 
Ekspluatatsiya 
IT-provayder bozor 
qamrovini tahlil qilish va 
baholash 
Xizmatni loyihalashning taqvimiy 
rejasini ishlab chiqish 
IT-xizmatni joriy etish rejasini 
ishlab chiqish 
IT-hodisalar (voqealar, 
hodisalar, muammolar)ni 
boshqarish 
IT-aktivlarning 
raqobatbardoshligini va 
kutilayotgan qiymatlarni 
baholash va tahlil qilish 
Foydali ishlay olish talablarini 
qondiruvchi yangi yoki 
o‘zgartirilgan xizmatlarni 
loyihalash
Xizmatlar va xizmat 
aktivlarining o‘zgarishlarini 
boshqarish 
Xizmat ko‘rsatishda 
foydalanuvchi so‘rovlarini 
boshqarish 
Xizmatlar va IT-aktivlar real 
va kutilmaviy rentabelligini 
baholash va tahlil qilish
Texnik infratuzilm
a, ma’lumotlar, 
ilovalar arxitekturasini loyihalash 
va integratsiyasi 
IT-aktivlar va 
konfiguratsiyalarni 
boshqarish 
Texnik infratuzilmani 
boshqarish 
Xizmat aktivlarining ustunlik 
va kamchiligini tahlil qilish 
va baholash
IT-aktivlar uchun boshqaruv 
tizimlari va instrumentlarini 
loyihalash 
Operatsion muhitda xizmatlar 
va relizlarni joylashtirish, reliz-
larni testlash va boshqarish 
Ilovalarni boshqarish 
Xizmatning qulayligi va 
foydaliligi talablarini ishlab 
chiqish va kelishish 
IT-xizmatlarni joriy etishda hayot 
davrining barcha bosqichlari 
uchun qo‘llab
-quvvatlash 
jarayonlarini loyihalash 
IT-bilimlarni boshqarish 
Operatsiyalarni boshqarish, 
monitoring va nazorat qilish 
Xizmatlar portfelini 
boshqarish 
IT-xizmatlar va jarayonlar uchun 
o‘lchovlarni loyihalash
Xizmat ko‘r
satish sifatini 
boshqarish