Aydin talibzadə

KİTABLARI 
 
Moskva Bədaye Teatrı                                                 Azərnəşr, 1948. 
SSRİ xalq artisti M.A.Əliyev                                       Azərnəşr, 1949 
Malı Teatr                                                                     Azərnəşr, 1949 
Rejissorun işi haqqında*              Xalq Yaradıcılıq Evinin nəşri, 1956                    
Sabit Rəhman                                                  “Bilik” cəmiyyəti, 1960 
Böyük vətəndaş, dahi sənətkar                             AzTC-in nəşri, 1963 
Həyat və sənət yollarında                                              Azərnəşr, 1965 
Teatlar. Aktyorlar. Tamaşalar.                                       Azərnəşr, 1966 
Azəri dramaturgiyasının estetik problemləri                 Azərnəşr, 1968 
Estetika haqqında söhbətlər                                             Gənclik, 1968, 1975 
Rejissor sənəti                                                                   Maarif,  1971 
İncəsənət və din                                                                 Gənclik, 1971 
Aleksandr Aleksandroviç Tuqanov  (rus dilində)           Azərtnəşr, 1971 
Hüseyn Ərəblinski                                                            Azərnəşr, 1973 
Teatr düşüncələri                                                                       İşıq, 1977 
Tostoy və teatr                                                                      Yazıçı, 1978 
Acı fəryadlar, şirin arzular                                                  Gənclik, 1983 
Onun sənət ulduzu                                                                     İşıq, 1983 
Teatr: dramaturgiya və müasirlik (rus dilində)                          İşıq, 1986 
 
QEYD: Kitabın ikinci müəllifi Zəfər Nemətovdur. 
 
 
                        TƏRCÜMƏLƏRİ 
 
K.S.Stanislavski                                             “Aktyorun öz üzərində işi” 
F.Şiller                                                            “Qaçaqlar” 
V.Hüqo                                                            “Mariya Tüdor” 
M.Qorki                                                           “Meşşanlar” 
M.Qorki                                                            “Barbarlar” 
K.Simonov                                                        “Belə də olacaq” 
Tur qardaşları və Şeyn                                      “Fövqəladə qanun” 
İ.Ştok                                                                 “Qastello” 
N.Virta                                                               “Stalinqrad əskərləri” 
V.Rozov                                                             “Şadlıq sorağında 
 
 
 

______________Milli Kitabxana_______________ 
353 
 
 
 
 
  
                        
HAMLET ÜÇÜN ƏDƏBİYYAT 
 Ədəbiyyat siyahısı və izahatlar: 
1
 Cavid H. Əsərləri 4 cilddə / C: 2. İblis. - B: Yazıçı, 1982. - s. 333.: Bu  
   beyti M.Məmmədov quruluş verdiyi “Xəyyam” tamaşasına Xəyyamın 
   sözləri kimi daxil etmişdi. 
 
2
 Tolstoy L.N. Canlı meyit // Povestlər və pyes. - B: Yazıçı, 1988. - S.418.:  
   Pyesin Ə.Məmmədxanlı tərəfindən edilmiş tərcüməsi redaktə olunub və  
   dəyişdirilib, ifadələr səhnə danışığı üçün daha yararlı hala gətirilib. 
 
3 
Məmmədov M.Ə. Acı fəryadlar, şirin arzular. - B: Gənclik, 1983. - s.6. 
 
4 
Bax: Джафаров Дж. Искусство режиссёра: о творческом пути Мехти  
   Мамедова. - Б: Азернешр, 1969. - с.131-133. 
 
5
 Sitatlardakı bütün qabartmalar mənimdir. 
   
6
 Azərbaycan televiziyasında “Yeri görünənlərimiz” silsiləsindən 
  M.Məmmədov haqqında rejissor M. Ələkbərzadənin mənimlə  
   birgə hazırladığı verilişdə prof. Y.Qarayevin çıxışı.    
 
7
  Mehdi Məmmədovun anadan olmasının 50 illiyi münasibətilə  
  “Kommunist” qəzeti xüsusi bir guşə hazırlamışdı. Bu sitat da İ.Qasımovun 
  həmin guşəyə daxil edilmiş yazısından götürülüb. Bax: Qasımıv İ.  
  Gözəllik vurğunu // Kommunist. -  11 aprel 1969.  -  № 85.  - s. 3. 
 
8 
B.Şəkinskayanın “Yeri görünənlərimiz” adlı verilişdə çıxışı. Aktrisanın  
   nitqinin bəzi qüsurlu məqamları azacıq redaktə olunub. 
 
9  
Mehdi Məmmədovun anadan olmasının 50 illiyi münasibətilə  
  “Kommunist” qəzeti xüsusi bir guşə hazırlamışdı. Bu sitat da İsmayıl  
   Dağıstanlının həmin guşəyə daxil edilmiş yazısından götürülüb. 
   Bax: Dağıstanlı İ. Dostum, müəllimim // Kommunist. -  11 aprel 1969.  -  
   №    85.  - s. 3. 
 
10
 Bax: Məmmədov M.Ə. Həyat məktəbi // Bakı. - 27 dekabr 1969. - s.3.  

______________Milli Kitabxana_______________ 
354 
 
11
 Tofiq Quliyevin “Yeri görünənlərimiz” adlı verilişdə çıxışı. Bəstəkarın   
    danışığı çox cüzi redaktə olunub və ixtisara salınıb. 
 
12  
Bax: Rəhimli İ.Ə. Səhnəsiz gülüş. - Bakı, Çaşıoğlu, 2004. - 272 s.  
 
13
 Tear Xadimləri İttifaqında Mehdi Məmmədovun 90 illik yubileyi  
     şərəfinə keçirilən anma gecəsində rejissor A.P.Nemətin ANS  
     telekanalına verdiyi qısa müsahibədən.   
 
14
 Qasımzadə F. Sənətkar, alim və müəllim // Bakı. - 1969. - 11 aprel. - s.3.
 
 
15
 İ.Aksyonovanın  “Yeri görünənlərimiz” adlı verilişdə çıxışı. Aktrisa 
   verilişdə rusca danışıb. Çıxışının mətni dilimizə müəllif tərəfindən  
   canlı danışıq dilinin xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla tərcümə edilib. 
     
16 
Monoqrafiya müəllifinin Ə.Məmmədovla şəxsi söhbətlərindən. 
 
17
 Monoqrafiya müəllifinin F.Naibovla şəxsi söhbətlərindən 
 
18
 .Ağayev Ə. Teatr düşüncələri // Bakı. - 11 may 1978. - № 141. - s.3. 
  
19
 Qarayev Y. Sənət eşqi // Ədəbiyyat və incəsənət. - 17 avqust 1974. - s.13 
 
20
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.4.
 
 
21
 Müəllifin teatrşünas İ.Rəhimli ilə şəxsi söhbətlərindən. 
 
22
 Məmmədov M. Teatrım, əzizim mənim // Ədəbiyyat və incəsənət. - 1974.   
    - 2 iyun. - s.12 
 
23 
 Qarayev Y. Sənət eşqi // Ədəbiyyat və incəsənət. - 17 avqust 1974. - s.13 
    
 
24
 Bağdadbəyov C. Xatirələr və etnoqrafik qeydlər. - B: Qapp-Poliqraf,  
    2002. - s.12. 
   
 
25 
Müəllifin İsrafil İsrafilovla şəxsi söhbətlərindən.  
 
26
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.5.    
 
27
 Bax: Rəhimli İ.Ə.  Sənətkar kamilliyi // Sənətdə keçən ömür. - B: 1992. - 

______________Milli Kitabxana_______________ 
355 
     S.7-37. 
 
28 
 Yenə orada, s.9. 
 
29
 Bax: İsrafilov İ.R. Mehdi Məmmədovun rejissor sənəti. - B: Mars-Print,  
    2002. -  188 s. 
 
30 
Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.20.  с.5. 
 
31 
1945-ci ildə doldurulmuş şəxsi vərəqədə teatrın adı 1931-ci ildə  
    adlandırıldığı kimi, yəni Türk Bədaye Teatrosu şəklində qeyd olunmayıb. 
 
32 
Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.7. 
 
33 
Qarayev Y. Sənət eşqi // Ədəbiyyat və incəsənət. - 17 avqust 1974.  - s.13
 
       
 
34
 Məmmədov M.Ə. Acı fəryadlar, şirin arzular. - B: Gənclik, 1983. - s.7-8. 
 
35
 Yenə orada, s.10-11. 
 
36
 Dağıstanlı İ. Dostum, müəllimim // Kommunist. -  11 aprel 1969.  - № 85.   
    - s. 3. 
 
37
 Məmmədov M. Teatrım, əzizim mənim // Ədəbiyyat və incəsənət. -  2  
     iyun. 1974.  - s.
 
12 
 
38
 Məmmədov M.Ə. Teatrlar. Aktyorlar. Tamaşalar. - B: Azərnəşr, 1966. -  
    s.176. 
 
39 
 Yenə orada, s.176-177. 
 
40
 Rəhimli İ.Ə. Barat Şəkinskaya. - B: Tutu, 2005. - s.46-47. 
 
41
 Məmmədov M.Ə. Teatrlar. Aktyorlar. Tamaşalar. - B: Azərnəşr, 1966. -  
    s.180. 
 
42 
Yenə orada, s.107-108. 
 
43
 Yenə orada, s.185-186. 
 

______________Milli Kitabxana_______________ 
356 
44
 Məmmədov M. Məktub // C.Cabbarlı adına Azərbaycan Dövlət Teatr  
    Muzeyinin arxivi:  Ə.İskəndərovun sənədləri saxlanılan qovluq. - inv. №  
    10660 
 
45
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.7.   
 
 
46 
Məmmədov M. Məktub // Azərbaycan Respublikasının Ədəbiyyat və  
    İncəsənət Arxivi. - fond 622, siyahı 1, iş № 293, vərəq 3. 
  
 
47 
 Təhmasib R. Xasiyyətnamə //Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və  
      İncəsənət Universitetinin arxivi. - sənəd № 26. 
 
48
 Məmmədov M. Məktub / Azərbaycan Respublikasının Ədəbiyyat və  
    İncəsənət Arxivi. - fond 622, siyahı 1, iş № 293, vərəq 3. 
     
 
49
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.10-11.   
 
50
 Talıbzadə A. Qaya, Hamlet, Polifem // Azadlıq. - 23 noyabr 2000. - s. 
    12. 
 
51
 Bu haqda daha ətraflı bax: Джафаров Дж. Искусство режиссёра: о  
    творческом пути Мехти    Мамедова. - Б: Азернешр, 1969. - с.8-9.   
 
52 
Kərimov İ.S. C.Cabbarlı adına Kirovabad Dövlət Dram Teatrı. - B:  
    Azərnəşr, 1974. - s.35. 
 
53  
Алиева А. Поэт театра // Бак. раб. - 11 апреля 1969. - с.3. 
 
54
 Kərimov İ.S. C.Cabbarlı adına Kirovabad Dövlət Dram Teatrı. - B:  
    Azərnəşr, 1974. - s.35. 
 
55 
Məmmədov M.Ə. Teatr düşüncələri. - B: İşıq, 1977. - s.40. 
 
56
 Bax: Kərimov İ.S. C.Cabbarlı adına Kirovabad Dövlət Dram Teatrı. - B:  
    Azərnəşr, 1974. - s.38. 
 
57
 Bax: Джафаров  Дж.  Указ.соч., с.10-11.   
 
58
 Bax: Kərimov İ.S. C.Cabbarlı adına Kirovabad Dövlət Dram Teatrı. - B:  

______________Milli Kitabxana_______________ 
357 
    Azərnəşr, 1974. - s.37. 
 
59
 Kirovabad Dövlət Dram Teatrında // Ədəbiyyat. - 1943. - 14 okt. №25  
    (301). - s.4.  
 
60
 Bax: Rəhimli İ.Ə.  Sənətkar kamilliyi // Sənətdə keçən ömür. - B: 1992. - 
     S.17. 
 
61
 Qarayev Y. Sənət eşqi // Ədəbiyyat və incəsənət. - 17 avqust 1974. - s.13.     
 
62 
Bu haqda daha ətraflı bax: Kərimov İ.S. Azərbaycan peşəkar teatrının  
    tarixi və inkişaf mərhələləri. - B: Maarif, 2002. - s.415-416; Kərimov İ.S. 
    Kirovabad Dövlət Dram Teatrı. - B:    Azərnəşr, 1974. - s.37. 
 
63
 H. İntizar // Kirovabad bolşeviki. - 1945. (C.Cabbarlı adına Azərbaycan  
    Dövlət  Teatr Muzeyi, O.Solmazın arxivindən) 
 
64
 “Od gəlini” pyesinin bir neçə əlyazma nüsxəsi olub və müəllif onların 
   üzərində ömrünün sonuna kimi işləyib. 1939-cu il nəşrində pyes 21 
   şəkildən ibarət olmuşdur və bu variant 1983-cü il nəşri üçün də əsas 
   götürülmüşdür. Düzdür, Azərbaycan Respublikası Əlyazmaları Fondunda  
   pyesin “Babək” adlanan bir variantı (inv. №6533) tam 23 şəkildədir. Bəs  
   M.Məmmədov pyesin hansı nüsxəsindən yararlanıb? Bəlkə C.Cəfərov  
   məsələnin məğzinə varmadan öz mətnini yazıb və Mehdinin apardığı  
   ixtisarları gözdən qaçırıb? Onda C.Cəfərov niyə göstərirdi ki, 18 şəkllin 
   hamısı səhnədə öz təcəssümünü tapıb? M.Məmmədovun şəxsi arxivinin 
   istifadədə olmaması bu məsələni də qapatmağa imkan vermədi. Bu haqda 
   bax: Джафаров Дж. Искусство режиссёра: о творческом пути Мехти  
   Мамедова. - Б: Азернешр, 1969. - с.14.   
 
65
 Məmmədov M.Ə. Həyat və sənət yollarında: Azərbaycan sovet  
    dramaturgiyası haqqında nəzəri oçerklər.  - B: Azərnəşr, 1965. - s.68. 
 
66
 Rəhimli İ.Ə. Barat Şəkinskaya. - B: Tutu, 2005. - s.136. 
 
67
 Джафаров Дж. Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.17.   
 
68
 Rəhimli İ.Ə. Barat Şəkinskaya. - B: Tutu, 2005. - s.44. 
 
69
 Bax: Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.19.   
 

______________Milli Kitabxana_______________ 
358 
70
 Məhəmmədzadə M. Lope de Veqa ilk dəfə Azərbaycan səhnəsində //  
    Ədəbiyyat. - 18 aprel 1943. -  № 10 (346). - s.4. 
 
71
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.20.   
 
72
 Məmmədov M.Ə. Teatr düşüncələri. - B: İşıq, 1977. - s.41 
 
73
 Bax: Rəhimli İ.Ə. Barat Şəkinskaya. - B: Tutu, 2005. - s.40. 
 
74
 Mehdi H. Gözəl tamaşa // Kommunist. - 1 iyul 1943. - № 143 (6544). -  
    s.4.  
 
75
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.20.   
 
76
 Yenə orada, s. 22. 
 
77
 Bədəlbəyli Ş. Nə yardan doyur, nə əldən qoyur // Ədəbiyyat. - 9 iyul  
    1943. - № 17 (354). - s.4.  
 
78
 Bax: Kərimov İ.S. C.Cabbarlı adına Kirovabad Dövlət Dram Teatrı. - B:  
    Azərnəşr, 1974. - s.42-43.  
 
79
 Bədəlbəyli Ş. Nə yardan doyur, nə əldən qoyur // Ədəbiyyat. - 9 iyul  
    1943. - № 17 (354). - s.4.  
 
80
 Rəhimli İ.Ə. Barat Şəkinskaya. - B: Tutu, 2005. - s.24. 
 
81
 Məmmədzadə M. Kirovabad Dövlət Dram Teatrı yeni mövsümdə /  
    Azərbaycan Respublikasının Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi. - fond 322, 
    siyahı 1, iş № 8, vərəq 13. 
 
82
 Məmmədzadə M. Şekspir gülüşü // Ədəbiyyat. - 24 aprel 1944. -  №11  
    (380). - s.3. 
 
83
 Məmmədzadə M. Dram əsərlərinin tərcüməsi // Ədəbiyyat. - 27 sentyabr  
    1944. - №22 (381). - s.4. 
 
84
 Mehdizadə M. Səhnə sənətində ifadə gözəlliyi // Ədəbiyyat. - 30 sentyabr  
    1945. - №27 (425). - s.3; məqalənin “Dramaturgiyamızda ifadə gözəlliyi”  
    adlanan ikinci hissəsi 8 oktyabr 1948-ci ildə yenə həmin qəzetdə  
    [28(426)] dərc olunub.
 

______________Milli Kitabxana_______________ 
359 
 
85
 Джафаров Дж.  Указ.соч., с.28. 
 
86
 100-ый спектакль «Двенадцатой ночи» В.Шекспира на азербайджан- 
    ской сцене // Бак. рабочий. - 25 июль 1948. - s.4. 
 
87
 Bax: Юсуфбейли Т. Шекспир на сцене театра им. М.Азизбекова. - Б:  
    Аз.ТО, 1964. - с.152-153. 
 
88
 Bax: Залесский В. Путь к релизму // Театр. - М., 1948. - №11. -  
    с.12-21 (M.F..Axundzadə adına mərkəzi kitabxananın depozitar  
    ədəbiyyat şöbəsi). 
 
89 
Стенограмма обсуждений спектаклей театра им. Азизбекова в дни  
    гастролей в Москве в сентябре - октябре 1948 г. (рукопись)  - с.8-9. 
 
90
 Шариф А. Комедия Шекспира на азербайджанской сцене //  
    Известия. - 19 мая 1946. - с.3. 
 
91
 Залесский В. Путь к релизму // Театр. - М., 1948. - №11. - с.20.  
    (M.F..Axundzadə adına mərkəzi kitabxananın depozitar ədəbiyyat  
    şöbəsi). 
 
92
 Стенограмма обсуждений спектаклей театра им. Азизбекова в дни  
    гастролей в Москве в сентябре - октябре 1948 г. (рукопись)  - с.10. 
 
93
 Yenə orada. 
 
94
 İsrafilov İ.R. Mehdi Məmmədovun rejissor sənəti. - B: Mars-Print,  
    2002. -  s.40. 
 
95
 Юсуфбейли Т. Шекспир на сцене театра им. М.Азизбекова. - Б:  
    Аз.ТО, 1964. - с.154. 
 
96 
Стенограмма обсуждений спектаклей театра им. Азизбекова в дни  
    гастролей в Москве в сентябре - октябре 1948 г. (рукопись)  - с.18. 
 
97
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.35.   
 
98
 Rəhimli İ.Ə.  Sənətkar kamilliyi // Sənətdə keçən ömür. - B: 1992. - s.19. 
      

______________Milli Kitabxana_______________ 
360 
99 
Cəfərov C.H. Azərbaycan Dram Teatrı: 1873-1941. - B: Azərnəşr, 1959. - 
    s.322. 
 
100
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.39-41. 
 
101 
Şərif Ə. “Yaşar” tamaşası haqqında // Ədəbiyyat. - 12 fevral 1947. - №5  
     (475). - s.4.  
 
102
 Yenə orada. 
 
103
 Yenə orada.
 
 
104 
Tuqanov A.A. Yaşar // Azərbaycan Respublikasının Ədəbiyyat və  
      İncəsənət Arxivi. - fond 165,  siyahı 1, iş № 35, vərəq 5. 
 
105
 Şərif Ə. Göstərilən əsəri. 
 
106 
Tuqanov A.A. Göstərilən sənəd. 
 
107
 Şərif Ə. Göstərilən əsəri.
 
 
108
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.39.   
 
109
 Məmmədov M.  Onlar ölməzdir // Azərbaycan gəncləri. - 9 aprel 1948. -  
     № 43 (4367). - s.4c 
      
110
 Kərimov İ.S. Azərbaycan peşəkar teatrının tarixi və inkişaf mərhələləri. 
    - B: Maarif, 2002. - s.453-454. 
 
111
 Джафаров Дж.  Указ.соч., с.43-44.   
 
112
 Yenə orada; Bunula bağlı baxa bilərsən: Kərimov İ.S. Azərbaycan  
     peşəkar teatrının tarixi və inkişaf mərhələləri.  - B: Maarif, 2002. - s.454. 
 
113 
Еланчик Евг. Жизнеутверждающий спектакль // Молодёжь  
     Азербайджана. - 18 апреля 1948. - 32 (2075). - с.4. 
 
114
 Məmmədov C. Sovet gənclərinin qəhrəmanlıq dastanı // Azərbaycan  
     gəncləri. - 9 aprel 1948. - № 43 (4367). - s.3.; Məmməd Arif. Gənc  
     qvardiya // Kommunist. - 12 may 1948. - №94 (7791). - s.4.; Əbülfəz A.  
     Gənc qvardiya // Ədəbiyyat. - 16 may 1948. - №14 (520). - s.4. 

______________Milli Kitabxana_______________ 
361 
       
115
 Еланчик Евг. Указ соч. 
 
116
 Kərimov İ.S. Azərbaycan peşəkar teatrının tarixi və inkişaf mərhələləri. 
    - B: Maarif, 2002. - s.454. 
 
117 
Bax: Şahvələd R. Aydınlıq // Kommunist. - 23 mart 1949. - №50 (8013). 
     - s.3. 
118
 Hüseyn M. Rəqs müəllimi // Kommunist. - 12 avqust 1949. - №157  
     (8113). - s.3. 
 
119
 Yenə orada. 
 
120
 Yenə orada. 
 
121 
Babayev N. Dağılan tifaq // Azərbaycan gəncləri. - 5 fevral 1950. - №10  
     (427).  - s.4.
 
  
122
 Cəfərov C. Dağılan tifaq // Ədəbiyyat. - 5 mart 1950. - №7 (4465). - s.4 
 
123 
Kərimov İ.S. Azərbaycan peşəkar teatrının tarixi və inkişaf mərhələləri. 
    - B: Maarif, 2002. - s.478-479. 
 
124
 Kərimov İ.S. Ə.Haqverdiyev və teatr. - B: Elm, 1975. - 44 s. 
 
125
 Cəfərov C. Dağılan tifaq // Ədəbiyyat. - 5 mart 1950. - №7 (4465). - s.4
 
 
126
 Kərimov İ.S. Ə.Haqverdiyev və teatr. - B: Elm, 1975. - 46s.
 
 
127
 Cəfərov C. Dağılan tifaq // Ədəbiyyat. - 5 mart 1950. - №7 (4465). - s.4
 
 
128
 Yenə orada. 
 
129 
Bax: Cəfərov C.H. Azərbaycan teatrı. - B: Azərnəşr, 1974. - s.243-244. 
 
130
 Bax: Məmmədov M.Ə. Həyat və sənət yollarında: Azərbaycan sovet  
     dramaturgiyası haqqında nəzəri-tənqidi oçerklər. - B: Azərnəşr, 1955. -  
     S.113-141; Məmmədov M.Ə. Azəri dramaturgiyasının erstetik  
     problemləri. - B:Azərnəşr, 1968. - S.185-190.  
 
131 
Məmmədov M.Ə. Azəri dramaturgiyasının erstetik problemləri. 

______________Milli Kitabxana_______________ 
362 
     - B:Azərnəşr, 1968. - s.187. 
132
 Cəfər M. Müfəttiş // Kommunist. - 10 fevral 1952. - №35 (8834). - s.3.   
     
133 
Rəfili M. Müfəttiş // Ədəbiyyat. - 15 fevral 1952. - №5 (654). - s.2. 
 
134
 Минкевич Д. «Ревизор» на сцене театра им. Азизбекова //  
     Бакинский рабочий. - 10 февраля 1952. - №35 (9359). - с.3. 
 
135
 Cəfərov C.H. Azərbaycan teatrı. - B: Azərnəşr, 1974. - s.245. 
136
 Минкевич Д. «Ревизор» на сцене театра им. Азизбекова //  
     Бакинский рабочий. - 10 февраля 1952. - №35 (9359). - с.3. 
 
137
 İskəndərov Ə. Rejissorun qeydləri / C.Cabbarlı adına Azərbaycan Dövlət  
     Teatr Muzeyinin arxivi:  Ə.İskəndərovun sənədləri saxlanılan qovluqda 
      təqdim edilən qəzet kəsimi.    
 
138
 Talıbzadə A. Balaca Ərəblinski: bir teatral dönəmin təfsiri // Bizim əsr. -  
      6 mart 2002. - №53 (473). - s.4. 
 
139
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.87.   
 
140
 Yenə orada, s.88. 
 
141 
Саква К. Правдиво, талантливо // Сов.культура. - 29 мая 1959. - №  
     63 (932). - с.4. 
 
142
 Yenə orada. 
 
143
 Мартынов Н. Севиль сбрасывает чадру // Известия. - 24 мая 1959. -  
     №122. - с.4. 
 
144
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.92.   
 
145
 Teatrşünas İ.Rəhimlinin “Barat Şəkinskaya” monoqrafiyasının 6-cı  
     səhifəsində Barat xanımın Elçinlə bağlı Mehdi Məmmədova dediyi  
     “Mən bu zırrama ilə bacarmıram. Apar özün oxut” kəlmələrindən belə  
     çıxır ki, Elçin 1951-ci ildə məktəbə gedib. Lakin bu, gerçək hadisələr  
     axını ilə uyğun gəlmir. Elçinin atasına məktubları bu məsələyə tam  
     aydınlıq gətirir.  
 
146 
Pasportda Barat Şəkinskayanın təvəllüd tarixi 1915-ci il kimi qeyd  

______________Milli Kitabxana_______________ 
363 
     olunub.  Ancaq belə bir versiya da mövcuddur ki, Barat xanım  
     rəsmiləşdirilmiş tarixdən də erkən dünyaya gəlib. Doğum tarixi kimi  
     1913-14-cü illər göstərilir. 
 
147 
Əliyeva Ə. Yağışdan çıxdıq, yağmura düşdük // Kommunist. - 27 aprel  
     1955. - s.3.  
 
148
 Yenə orada. 
 
149
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.77.   
 
150
 Rəhimli İ.Ə. Səhnəsiz gülüş. - B: Çaşıoğlu, 2004. - s.33-35. 
  
151
 Щербина Г. Медленное пробуждение // Театр. - №7, 1961. - с.127. 
 
152
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.94.   
 
153
 Стельник З. Лакме // Бак. рабочий. - 6 окт. 1957. - №236 (11097). -  
 
     с.4. 
154
 Qubad Q. Azad // Ədəbiyyat və İncəsənət. - 8 fevr.1958. -  №6 (948). -  
 
      s.3. 
155
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.96.   
 
156
 Respublikanın xalq artisti Firəngiz xanım Şərifova və qocaman  
     mədəniyyət işçisi Balağa Qasımovla şəxsi söhbətlərimdən. 
 
157
 Məmmədov A. “Leyli və Məcnun” yeni quruluşda // Ədəbiyyat və  
      İncəsənət. - 22 noyabr 1958. - №47 (989). - s.4. 
 
158
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.100.   
 
159
 Anar. Leyli və Məcnunla yeni görüş // Bakı. - 14 may 1976. - №113. - 
      s.3. - C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr Muzeyində M.Məmmədovla bağlı  
      saxlanılan qovluqdan. 
                
160
 Novruzova X. Məhəbbət abidəsi // Ədəbiyyat və incəsənət. - 18 sentyabr  
     1976. - C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr Muzeyində M.Məmmədovla  
     bağlı saxlanılan qovluqdan.     
 

______________Milli Kitabxana_______________ 
364 
161
 Yenə orada. 
 
162
 Yenə orada. 
 
163
 Рыжкин И. Вторая встреча с «Кёроглы» // Советская культура. - 26  
      мая 1959. - №65 (934). - с.3. 
      
164
 Məmmədov M. Görkəmli sovet dramaturqu // Azərbaycan. - №3. - 1960.  
      - s.70. - C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr Muzeyinin arxivində saxlanılan  
     qovluqdan.     
 
165 
İsrafilov İ.R. Mehdi Məmmədovun rejissor sənəti. - B: Mars-Print,  
     2002. -  s.77-78. 
 
166 
Yenə orada.
 
 
167
 Məmmədov M. Müasir komediya yaradıcılığı haqqında // Azərbaycan. - 
        
№11. - 1964. - s.158. 
 
168
 Tamaşaçılar “Əliqulu evlənir” tamaşası haqqında // Şərq qapısı. - 30 iyun  
      1963. - C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr Muzeyində M.Məmmədovla  
      bağlı saxlanılan qovluqdan. 
 
169
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.114.   
 
170
 Щербина Г. Медленное пробуждение // Театр. - №7, 1961. - с.128.
 
 
171
 Rəhimli İ.Ə. Sənətkar kamilliyi // Sənətdə keçən ömür. - B., 1992. - s.14.  
 
172
 Rəhimli İ.Ə. Ağasadıq Gəraybəyli. - B.: İsmayıl, 1998. - s.47. 
 
173
 Talıbzadə A.Simvol və Məşədi: tunc qəhrəman // Azadlıq. - 22 dekabr  
      2000. - s.12.
 
 
174
 Cəfərov C.H. Azərbaycan teatrı. - B: Azərnəşr, 1974. - s.272.
 
 
175
 Bax: Джафаров Дж.  Указ.соч., с.121. 
 
 
176
 Набиев Б. Алов // Бак. рабочий. - 9 февр. 1962. - №33 (12422). - с.3. 
 
 
177
 Məmmədov M. Müasir komediya yaradıcılığı haqqında // Azərbaycan. - 

______________Milli Kitabxana_______________ 
365 
        
№11. - 1964. - s.161.
 
 
178
 Tağıyev T. Bənövşə mübarizdir // Bakı. - 1 fevr. 1964. - №23. - s.3.  - 
      C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr Muzeyində M.Məmmədovla bağlı 
      saxlanılan qovluqdan
 
 
179
 Kişilərin qalstuk yerinə köynəyin boğazına taxdıqları kəpənək formalı   
     kübar geyim tərzinin elementi.
 
 
180
 Bağırov B. Kəndçi qızı // Kirovabad kommunisti. - 25 iyul 1963. - №89.  
     - s.2. -   C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr Muzeyində M.Məmmədovla bağlı 
      saxlanılan qovluqdan.
 
 
181
 Bax: Allahverdiyev M.Q. Ələskər Ələkbərovun həyat və yaradıcılığı. -  
     B.: Elm, 1972. - s.176. 
 
182
 Cəfərov C.H. Azərbaycan teatrı. - B: Azərnəşr, 1974. - s.278.
 
 
183
 Milli Teatrın rejissoru Bəhram Osmanovla şəxsi söhbətlərimdən. 
 
184
 Qədim Avropada cəngavərlik rütbələrindən biri; A.S.Puşkinin “Daş  
     qonaq” faciəsində Don Juanı cəhənnəmə sürükləyən heykəl-personaj. 
 
185
 Левин М. Смелее искать новое // Сов. культура. - 15 дек. 1962. - с.3. 
 
186
 Bax: Rəhimli İ.Ə.  Sənətkar kamilliyi // Sənətdə keçən ömür. - B: 1992. -  
     s.14. 
 
187
 İndiki Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti. 
 
188
 İndiki Bakı Dövlət Universiteti. 
 
189
 Məmmədov M.Ə. Teatr düşüncələri. - B.: İşıq, 1977. - s.192-193.  
 
190 
Yenə orada, s.227. 
 
191
 Yenə orada, s.223.
 
 
192
 Qarayev Y. Teatr düşüncələri // Kommunist. - 31 may 1966. - C.Cabbarlı 
     adına Dövlət Teatr Muzeyində M.Məmmədovla bağlı saxlanılan  
     qovluqdan. 

______________Milli Kitabxana_______________ 
366 
      
 
193
 Ağayev Ə. Teatr düşüncələri // Bakı. - 11 may 1978. - №111. -  
     C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr Muzeyində M.Məmmədovla bağlı 
      saxlanılan qovluqdan  
     
194
 Məmmədov M.Ə. Azəri dramaturgiyasının estetik problemləri. - B.:  
     Azərnəşr, 1968. - s.287. 
 
195
 Qarayev Y. Sənət eşqi // Ədəbiyyat və incəsənət. - 17 avqust 1974. - s.13 
 
196
 Məmmədov M.Ə. Həyat və sənət yollarında: Azərbaycan sovet  
     dramaturgiyası haqqında nəzəti-tənqidi oçerklər. - B.: Azərnəşr, 1965. - 
     s.142. 
 
197
 Məmmədov M.Ə. Teatrlar. Aktyorlar. Tamaşalar. - B.: Azərnəşr, 1966. -  
      s.52. 
198
 Məmmədov M.Ə. Azəri dramaturgiyasının estetik problemləri. - B.:  
     Azərnəşr, 1968. - s.18. 
 
199
 Yenə orada, s.19. 
 
200
 Yenə orada, s.78  
 
201
 Yenə orada, s.88. 
 
202
 Yenə orada, s.208. 
 
203
 Yenə orada, s.291-292. 
 
204
 Cəfərov C.H. Azərbaycan teatrı. - B: Azərnəşr, 1974. - s.295. 
 
205
 Allahverdiyev M. Canlı meyit // Ədəbiyyat və İncəsənət. - 18 yanv.  
     1969. - s.11. - C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr Muzeyində Mehdi 
     Məmmədovla bağlı saxlanılan qovluqdan. 
      
 
206
 Cəfərov C.H. Azərbaycan teatrı. - B: Azərnəşr, 1974. - s.304. 
 
207
 Yenə orada, s.304-305.
 
 

______________Milli Kitabxana_______________ 
367 
208 
İsmayılov R. Dil açan düşüncələr // Ədəbiyyat və İncəsənət. - 12 aprel  
     1969. - s.7. - C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr Muzeyində M.Məmmədovla  
     bağlı saxlanılan qovluqdan. 
 
209
 Cəfərov C.H. Azərbaycan teatrı. - B: Azərnəşr, 1974. - s.305.
 
 
210
 Allahverdiyev M. Canlı meyit // Ədəbiyyat və İncəsənət. - 18 yanv.  
     1969. - s.12. - C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr Muzeyində Mehdi 
     Məmmədovla bağlı saxlanılan qovluqdan. 
 
211
 Bax: Qarayev Y. Əlvan tamaşa // Kommunist. - 14 aprel 1970. - №87  
     (14388). - s.3; Təhmasib T. Xəyyam // Az.gəncləri. - 2 aprel 1970. - s.3;  
     Allahverdiyev M. Xəyyam // Ədəbiyyat və İncəsənət.- 15 aprel 1970. -  
     s.6.; İbrahimov M. Şairanə tamaşa // Ədəbiyyat və İncəsənət. - 15 aprel  
     1970. - s. 7; Arif M. Müvəffəqiyyətli kəşf // Ədəbiyyat və İncəsənət. - 15  
     aprel 1970 - s.7.; Махмудов В. Хайям // Вышка. - 27 марта 1970. - с.3; 
     Заманов А. Спектакль высокого звучания // Бак.рабочий. - 21 марта 
     1970. - с.3.; Зейналов Э. Вольтер Востока // Молодежь 
      Азербайджана. - 3 апреля 1970. - с.3.; Заманов А. Удача театра // 
      Сов. культура.- 11 июня 1970. - с.3. - C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr  
      Muzeyində “Xəyyam” tamaşası ilə bağlı saxlanılan qovluqdan. 
             
212
 Arif M. Göstərilən məqalə. 
 
213
 Bax: Rəhimli İ.Ə. Aktyora oxşamayan adam. - B.: Günəş, 2000. - s.127.  
 
214
 Qarayev Y. Göstərilən məqalə.
 
 
215
 Əlioğlu M. Darıxan adamlar (üçüncü məqalə) // Ulduz. - №10. - 1970. - 
      s.55. 
 
216 
Заманов А. Спектакль высокого звучания // Бак.рабочий. - 21 марта 
     1970. - с.3. 
 
217
 Qarayev Y. Əlvan tamaşa // Kommunist. - 14 aprel 1970. - №87  
     (14388). - s.3;
 
 
218
 Yenə orada.
 
 
219
 Yusifoğlu N. Vicdan - insanlığın mənasıdır o!.. // Bakı. - 23 yanvar  
      1974. - s.4. -  

______________Milli Kitabxana_______________ 
368 
 
220
 Bu haqda ətraflı bax: Rəhimli İ.Ə. Aktyora oxşamayan adam. - B.:  
     Günəş, 2000. - s.150. 
      
221 
Qarayev Y. “İnsan” sınaqdan çıxır // Ədəbiyyat və İncəsənət. - 6 aprel  
     1974. - s.6-7. 
 
222
 Vasilyev A. Şöhrət və kompas: Moskva qastrolları // Ədəbiyyat və  
      İncəsənət. - 27 iyul 1974. - s.2. - Məqalə “Pravda” qəzetinin 14 iyul  
      1974-cü il tarixli nömrəsindən götürülüb tərcümə edilmişdir. 
 
223
 Babayev N. “İnsan” düşünür və düşündürür // Azərbaycan gəncləri. - 19  
     mart 1974. - s.4. 
 
224
 Rəhimli İ.Ə. Aktyora oxşamayan adam. - B.: Günəş, 2000. - s.150-151. 
      
225
 Əliyeva Ə. Meşşan Bessemenovlar və başqaları // Ədəbiyyat və  
      İncəsənət. - 31 may 1973. - s.6-7. 
 
226
 Rəhimli İ.Ə. Aktyora oxşamayan adam. - B.: Günəş, 2000. - s.208. 
 
227
 Məmmədov C. Meşşanlığa - fasiləsiz atəş! // Bakı. - 25 may 1975. - s.3. 
 
228
 Rəhimli İ.Ə. Akademik Milli Dram Teatrı: 2-ci kitab. - B.: Qapp- 
      Poliqraf, 2002. - s.199. 
 
229 
 Velexova N. Gəncliyin qayıtması // Ədəbiyyat və İncəsənət. - 12 iyun  
     1981. - s.7. - Məqalə “Sovetskaya kultura” qəzetinin 44-cü nömrəsindən  
     tərcümə edilib. 
 
230
 Məmmədov C. Göstərilən məqalə.
 
 
231 
Əliyeva Ə. Göstərilən məqalə, s.7. 
 
232
 Bax: Atayev M.Q. C.Məmmədquluzadə əsərlərinin səhnə taleyi. - B.:  
      İşıq, 1991. - s. 67-71. 
 
233 
Yenə orada, s.70 
 
234 
Zamanov A. Dəlilər aləminin faciəsi // Kommunist. - 7 iyun 1978. - s.4; 
     Allahverdiyav M. Güldürüb ağladan gülüş // Bakı. - 8 iyun 1978. - s.3; 

______________Milli Kitabxana_______________ 
369 
     Ağayev Ə. Gülüş və göz yaşları içində // Ədəbiyyat və İncəsənət. - 1 iyul 
     1978. - s.6-7;  Надирова В. Приговор невежеству // Баку. - 24 июня  
     1978. - 3; Караев Я. В борьбе с безумием // Бак. рабочий. - 12  
     сентября 1978. - с.3. - C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr Muzeyində Mehdi 
      Məmmədovla bağlı saxlanılan qovluqdan. 
 
235
 Zamanov A. Dəlilər aləminin faciəsi // Kommunist. - 7 iyun 1978. - s.4. 
 
236
 Füzuli M. Seçilmiş əsərləri. - B.: Yazıçı, 1984. - s.188. 
 
237
 Məmmədquluzadə C. Felyotonlar. Məqalələr. Xatirələr. Məktublar. - B.: 
     ADU nəşriyyatı, 1961. - s.610. 
 
238 
Anmaq, xatırlamaq,təkrarlamaq deməkdir. 
 
239
 Ağayev Ə. Gülüş və göz yaşları içində // Bakı. - 8 iyun 1978. - s.3. 
 
240
 Talıbov A. Pırpız Sona - Şəfiqə Məmmədova // Qobustan. - №1. - 1981.  
      - S.28-29. 
 
241
 Bax: Велехов Л. Стареть и обновляться // Театр. - №9. - 1980. - С.31- 
     47. 
 
242
 Караев Я. В борьбе с безумием // Бак. рабочий. - 12  
     сентября 1978. - с.3. 
 
243
 Allahverdiyav M. Güldürüb ağladan gülüş // Bakı. - 8 iyun 1978. - s.3; 
 
244
 Məmmədquluzadə C. Əsərləri 6 cilddə / 2-ci cild: dram əsərləri - B.: 
     Azərnəşr, 1984. - - s.170. 
 
245 
Velexov L. Göstərilən məqalə, s.37. 
 
246 
Богуславский Б. Спектакль начинается в… цехе // Вышка. - 14 марта 
     1979. - с.3. 
 
247 
Məmmədov C. Ümidlərim // Bakı. - 25 oktyabr 1979. - s.3;  
     Allahverdiyev M. Mənim ümidlərim // Ədəbiyyat və İncəsənət. - 8 fevral 
     1980. -  s.8; Kazımov A. Üç Nadejda // Kommunist. - 1 noyabr 1978. -  
     s.4. - C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr Muzeyində Mehdi Məmmədovla 
      bağlı saxlanılan qovluqdan. 

______________Milli Kitabxana_______________ 
370 
 
248
 Yusifzadə C. Bir komanın sakinləri // Ədəbiyyat və İncəsənət. - 13 fevral  
      1981. - s.5.
  
 
249
 Mehdi Məmmədovun bu fikirləri aşağıda göstərilən məqalədən  
      götürülmüş və ruscadan dilimizə müəllif tərəfindən tərcümə edilmişdir. 
      Bu barədə bax: Асланов А. Постижение временем // Вышка. - 9  
      апреля 1980. - с.3. 
 
250
 Yusifzadə C. Göstərilən məqalə. 
 
251
 Язык искусства - язык дружбы // Вышка. - 25 июля 1981. - с.4. 
 
252
 Nəbiyev B. İblis // Ədəbiyyat və incəsənət. - 8 aprel 1983.  - №14   
     (1045).  - 7. 
 
253
 Zamanov A. Cavid sənətinin qələbəsi // Kommunist. - 2 aprel 1983. -   
     №76 (18309). - s.4; Əlizadə M. “İblis” ittiham edir // Bakı. - 12 aprel  
     1983. - №85 (7762) - s.3; Надирова В. Ещё раз об «Иблисе» // Баку. - 
     22 апреля 1983. - №94 (6063). - с.3; Тахмасиб Т. В ответе за всё // 
     Молодёжь Азербайджана. - 14 августа 1983. - №97 (9689) - с.3; 
     Алибекова Г.Высокое назначение человека // Бакинский рабочий. 
     17 декабря 1983. - №228 (19915) - с.3. 
       
254
 Rəhimli İ.Ə. Aktyora oxşamayan adam. - B.: Günəş, 2000. - s.166.   
 
255
 “Nəsimi” kinofilmində yaratdığı eyniadlı obraza görə. 
 
256
 Bax: Rəhimli İ.Ə. Göstərilən əsəri. 
 
257
 Ələkbər Kazımovski ilə şəxsi söhbətlərimdən. 
 
258
 Böyük faciə tamaşası // Kommunist. - 25 sentyabr 1983. - №222  
     (184555) - s.1. 
 
259
 Dostların sayı artmışdır // Bakı. - 12 iyul 1984. - №161 (8138). - s.4. 
 
260
 Bax: İsrafilov İ.R. Mehdi Məmmədovun rejissor sənəti. - B: Mars-Print,  
    2002. -  s. 160. 
 
261
 Məmmədov M. Dil dramaturqdan, danışıq aktyordan // Ədəbiyyat və  

______________Milli Kitabxana_______________ 
371 
     incəsənət. - 9 iyul 1984. - s.3. - C.Cabbarlı adına Dövlət Teatr  
     Muzeyində Mehdi Məmmədovla bağlı saxlanılan qovluqdan. 
       
 
262
 Son mənzilə // Kommunist. - 31 yanvar 1985. - s.4. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

______________Milli Kitabxana_______________ 
372 
 
 
      
 
                  HAMLETİZMİN MƏRHƏLƏLƏRİ 
                              (mündəricat əvəzi) 
 
 
 
 
 
 
ZİYARƏT...............................................................................................   3 
 
ÖN SÖZÜN DÜŞÜNCƏ MOZAİKASI................................................   6 
 
OLUMDAN TEATRA..........................................................................  19 
 
TEATRDAN FƏLSƏFƏYƏ................................................................. 107 
 
FƏLSƏFƏDƏN ÖLÜMƏ..................................................................... 249 
 
HAMLETİZMİN YARADICILIQDA TƏZAHÜR SIRASI............. 349 
 
HAMLET ÜÇÜN ƏDƏBİYYAT............................................................353