Ayrı-seçkilik әleyhinә Avropa hüququ üzrә mәlumat kitabı

2.3.1. Neytral qayda, meyar və ya praktika 

Dolayı ayrı-seçkiliyi müəyyən etmək üçün birinci tələb neytral (tərəfsiz) kimi

görünən qayda, meyar və ya praktikanın mövcudluğundan ibarətdir. Başqa

sözlə, hər bir kəsə şamil olunan bir tələb mövcud olmalıdır. Aşağıda əyani

nümunə  üçün  iki  məhkəmə  işi  verilir.  Əlavə  misallar  üçün  sübutetmə

məsələlərinə və statistik məlumatların roluna aid olan 5-ci fəslə bax. 

Nümunə:  Şönhaytın işində  natamam  iş  günü  ilə  çalışan  işçilərin

pensiyaları hesablanarkən tam iş günü ilə çalışan işçilərdən fərqli

dərəcələr tətbiq olunurdu.

32

Bu fərqli dərəcələr iş yerində sərf edilən

saatlar arasındakı fərqə əsaslanmırdı. Belə ki, natamam iş günü ilə

çalışan  işçilər,  hətta  iş  stajlarının  müddəti  tam  iş  günü  ilə  çalışan

işçilərdən  fərqli  olsa  belə,  onlardan  az  pensiya  alırdılar,  bu  isə  o

demək idi ki, natamam iş günü ilə çalışan işçilərə əslində daha az

pensiya ödənilir. Pensiyaların hesablanması üzrə neytral qayda nata-

mam iş günü ilə çalışan bütün işçilərə eyni tərzdə tətbiq edilirdi. Lakin

natamam iş günü ilə çalışan işçilərin təxminən 88%-i qadın olduğuna

görə bu qayda kişilərlə müqayisədə qadınlar üçün qeyri-mütənasib

dərəcədə mənfi nəticələr doğururdu. 

Nümunə: D.H. və başqaları Çex Respublikasına qarşı işdə şagirdlərin

ümumi  (adi),  yoxsa  xüsusi  məktəblərə  göndərilməsinin  mümkün-

33

Ayrı-seçkiliyin kateqoriyaları və ondan müdafiə vasitələri

____________________________

30. Analoji olaraq bu mənbələrə bax: İşəgötürmə məsələlərində bərabərlik haqqında Direktiv, 2-ci

maddə, 2(b) bəndi; Gender bərabərliyi haqqında Direktiv (yeni redaksiyada), 2-ci maddə, 1(b) bəndi;

Mallar və xidmətlərlə əlaqədar gender bərabərliyi haqqında Direktiv, maddə 2(b).

31. AİHM, D.H. və başqaları Çexiya Respublikasına qarşı [Böyük Palata], (ərizə № 57325/00), 13

noyabr 2007-ci il, 184-cü bənd; AİHM, Opuz Türkiyəyə qarşı, (ərizə № 33401/02), 9 iyun 2009-cu il, 183-

cü bənd; AİHM, Zərb Adəmi Maltaya qarşı, (ərizə № 17209/02), 20 iyun 2006-cı il, 80-ci bənd.

32. Avropa Ədalət Məhkəməsi (AİƏHM), Hilde Schönheit v. Stadt Frankfurt am Main and Silvia Becker v.

Land Hessen, bir icraatda birləşdirilmiş işlər № C-4/02 və C-5/02 [2003] ECR I-12575, 23 oktyabr 2003-

cü il. 

---

lüyünü müəyyənləşdirmək üçün onların zehni qabiliyyətini və təhsilə

uyğunluq  imkanlarını  qiymətləndirmək  məqsədi  daşıyan  bir  sıra

testlərdən istifadə edilmişdi.

33

Bu xüsusi məktəblər zehni çətinlikləri və

ya  dərsləri  öyrənməkdə  digər  əngəlləri  olanlar  üçün  nəzərdə

tutulmuşdu.  Bu  test  xüsusi  məktəblərə  yerləşdirilməsi  düşünülən

bütün uşaqlara tətbiq edilirdi. Lakin praktikada bu test ümumi (adi)

Çexiya əhalisi üçün nəzərdə tutulmuşdu və nəticə etibarı ilə Roma

(qaraçı) şagirdlərin dərsləri qavrama qabiliyyəti daha aşağı olurdu ki,

bunun da nəticəsində Roma  şagirdlərin 50 faizindən 90 faizinə qədəri

ümumi təhsil sistemindən kənarda təhsil alırdı. AİHM bu qənaətə gəldi

ki, bu, dolayı ayrı-seçkilik nümunəsidir.