Az ə rbaycanda Pe şə

“Təcrübə, hazırlıq, biçim istehsalının əməliyyatları haqqında məlumat verir” 

Təcrübə sahəsinin əsas vəzifəsi haqqında məlumat verin. 

Təcrübə sexində ülgülərin hazırlanma ardıcıllığını söyləyin. 

Hazırlıq sexi hansı sahələrə ayrılır? 

Hazırlıq sexinin əsas funksiyası nədən ibarətdir? 

Parçanın tikiş fabriklərinə qəbulu haqqında danışın. 

Şəkil 5.1.-ə əsasən parçaların saxlanılması haqqında geniş məlumat verin 

Parça hansı üsullarla biçilir? Bu üsulların üstünlüyü və çatışmayan cəhətləri haqqında 
məlumat verin. 
5.2.1. Tikiş məmulatlarının yoxlanılmaqla hazırlanma ardıcıllığını sadalayır 

Tikiş məmulatlarının işlənilmə ardıcıllığı 
Tikiş məmulatlarının texnoloji prosesdə hazırlanması, hissələrin işləınilməsi və 
qovşaqların yığılması müəyyənləşdirilmiş ardıcıllıqla aparılır və buna texnoloji 
prosesin ardıcıllığı deyilir. 
Geyimin işlənilmə üsulu onun konstruksiyasında nəzərdə tutulan 
tələblərdən materialın xüsusiyyətlərindən, istehsalatda mövcud olan və seçilən 
avadanlıqdan asılıdır. Məmulatın konstruksiyası eyni olduqda bir neçə əməliyyatı müxtəlif alətlərdə və 
müxtəlif ardıcıllıqla yerinə yetirmək olar. Yapışqanlı materialdan və hissələri hazırlayan müxtəlif 
aparatlardan geniş istifadə edildikdə geyim hissələri və hissəciklərin işlənilmə ardıcıllığı əsaslı sürətdə 
dəyişə bilər.
Geyimlərdə tikiş prosesinin aşağıda göstərilən ümumi bir prinsipial sxemi vardır ki, ona adətən, 
həmişə riayət edilir: 1) qabaq hissənin ilkin işlənilməsi; 2) bortun araqatı materialının hazırlanması; 3) 
bortun araqatı materialının qabaq hissəyə birləşdirilməsi; 4) arxa hissənin işlənilməsi; 5) arxa hissənin 
qabaq hissəyə calanması; 6) bortaltının işlənilməsi və qabaq hissəyə tikilməsi; 7) yaxalığın hazırlanması 
və yaxalıq yerinə birləşdirilməsi; 8) istilik saxlayan ara materialı və astarın hazırlanaraq yerinə 
birləşdirilməsi; 9) qolun hazırlanması və qol yerinə tikilməsi; 10) geyimin ütülənməsi və bəzədilməsi. 
Bəzi geyimlərdə (plaş-örtük) istilik saxlayan ara materialı olmur. 

---

71 
Müxtəlif geyimlərin bütün hissələrini eyni ardıcıllıqla işləmək mümkün deyildir, çünki hissələrin 
(məsələn, qol, bort, yaxalıq və ciblər) işlənilmə prosesi müxtəlif üsullarla aparıla bilər. Bu isə tikiş 
prosesinin müəyyən ardıcıllıqla yerinə yetirilməsini tələb edir. 
Hazırda kütləvi geyim istehsalında bölünməz əməliyyatların müəyyən ardıcıllıqla tərtib edilməsi 
– avtomat və yarımavtomatların, proqramla idarə edilən maşınların, istehsalın yeni təşkili formasının, 
konstruksiyası texnologiyalı geyimlərin hazırlanmasının unifikasiya edilmiş texnologiyasının tətbiqindən 
və prosesin təşkilindən asılıdır. 
Sonradan başqa əməliyyata bölünməsi qeyri-mümkün və ya lüzumsuz olan əməliyyata 
bölünməz əməliyyat deyilir. Məsələn, bortun çevrilən tikişlə işlənilməsi, çiyin kəsiklərinin birləşdirilməsi, 
qolun qol yerinə tikilməsi və s. bölünməz əməliyyatlardır. Bölünməz əməliyyatı bir işçi icra edir. 
Müxtəlif geyimlərin hazırlanma texnologiyasının unifikasiya edilməsi əl əməyinin maşın əməyi 
ilə əvəz edilməsinə, hissələrin yığılması, yapışqanlı materiallarla işlənilməsi və yüksək məhsuldar 
avadanlıqdan istifadə edilməsinə imkan verir. Əmək məhsuldarlığının artırılmasına istehsal olunan 
geyimlərin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına şərait yaradır. 
5.2.2. Tələbələr üçün fəaliyyətlər 

İki qrupa bölünün. Hər qrup iştirakçıları elə əyləşməlidir ki, dairə yaratsınlar, lakın bu 
dairələr bir-birinin içində olacaq. Daxili dairənin iştirakçılarına müəllim bir mövzu verir və 
onun ətrafında fikir mübadiləsi aparmağı tapşırır. Bu zaman xarici dairənin iştirakçıları bu 
müzakirələrin şəffaf və əvvəlcədən müəyyən olunmuş və razılaşdırılmış şərtlərə uyğun 
aparılmasına nəzarət edir. Bu qrup bir növ müşahidəçi qrup olur. Müzakirələr bitdikdən 
sonra qruplar yerlərini dəyişdirir, yəni daxili dairədəki qrup xarici dairəni, xarici dairədəki 
qrup isə daxili dairəni təşkil edir. Bu zaman müəllim artıq daxili dairəyə başqa mövzu 
ətrafında fikir mübadiləsi aparmağı tapşırır, və eyni qaydada işə davam edirlər. 

Dörd nəfərlik beş qrupa bölünün. Müəllim birinci qrupa sual yazılmış vatman kağızı verir. 
Həmin qrupun tələbələri vatman kağızında sualın cavabını yazıb, kağızı cavab görünməyənə 
qədər qatlayırlar. Sonra ikinci qrupa ötürürlər. Ikinci qrup həmin qaydada cavab verib 
ötürür üçüncü qrupa, üçüncü qrup dördüncü qrupa, dördüncü qrup beşinci qrupa ötürür. 
Sonda kağız lövhədən asılır və verilən cavablar müzakirə olunur. 
5.2.3. Qiymətləndirmə 
Aşağıdakı qiymətləndirmə meyarına əsasən qiymətləndirəcəksiniz: