Azerbacan dialektologiyasi-2019. indd

Mətnlər
Cənub şivələri
Toy adəti
Axi bıra kimin dö:l. Elə var ki, oğlan qızi görmir. Elə ki gör-
dülə söüşdülə elçi göndərillə. Sözikeçən, annıaçıx əğsəqqəllər yı-
ğışılla evdən gedillə elçilığa. Bi qismət yi:lənnən so:ra söz açılıri. 
Ay Cabbar dayı, bülüsən nəyə gəlmişux sə:n evua. Bülmürəm. 
Elçilığa gəlmişux. Maşalla qız da böüyüp, oğlan da böüyüp. Oğ-
lan əsil nəsəb yerin adamıdi, qız da əsil yerin qızıdi. Bis sənnən 
xa:ş eli:rux bizim qəlbimizi sındırmayasan. Qızıvi verəsən Həsən 
dayın oğluna. Qabaxca nəm-nüm eli:r. So:ra əğsəqqəllər hərəsi bi 
yannan di:r. Ə kişi, yaxşı adamdıla, alla mübarəx’ eləsin. Orda 
razılaşılla. Nişan di:rux, nişan aparılla. Cümə ahşamı nişan apa-
ru:x. Nə istisən bizdən qızıvun nişanna, nə istisən? Dillən görax 
nə istisən? Döt dana qoyın isti:rəm, 2 meşok un isti:rəm, 5 kəllə 
qət isti:rəm, 5 kirvənkə çay isti:rəm. Onın nə lazımdı hammısın 
sənnən isti:rəm. Cümə ahşamı oğlan öyünnən bı əşyalar o vəx 
maşın yox iydi, camahatın başında gedirdi. Qəndi, çayi düzüllə 
mejmeyilərə, qoyılla cəvan uşaxların başna, bizim dil xanəndə 
vıra-vıra gedillə qız öynə. Qız öyündə o aparılan şeyləri yi:llə, 
içillə, diyillə, gülüllə. Kəbin o gün kəsiliri bizzə. Nişan aparılan 
gün qız öyində kəbin kəsiliri. Oğlan bı öyə gəlib gedəndə qeyina-
nasıynan, baldızıynanmı, bı xanəbadəynən məhrəm olsun. Kəbin 
kəsilənnən so:ra oğlan diyirdi ki, toyımı eli:b qızi aparacağam. 
Oğlan əyə dö:lətdi yerin oğlı olseydi, kətdə nəqəd adam var toya 
çağırılla. Həsən ağa:n oğlinin toyidi öydə bi də var, iksi də var 
gəlsin toya. İkü:n gedisən o toya orda yeməx’ yoxdi. Aşıx çalır 
ça:rır, çay içilir. Üçiminci diyən gün orda yeməx’ vardi. Gedisən 
yi:sən, içisən, ətdimi, plo:dimi – oları yi:llə toyı elillə, camahat 
dağılır gediri.
/ Təbriz, İsmi-Kəmər kəndindən, Abbas Şəfizadə, 71 yaşında, 
savadsız/

---

334
335
sulum aşıp –daşıp. Gör nətəri olur ki, yoldan gedənnərə də qov-
sara- qovsara üzüm vermişəm. O zamannarı o qədə üzüm oldu ki, 
iyirmi – iyim beş xum dolu sirkə qəyirdim. On- on iki küpədən 
çox doşap hazırradım. Bıyıl möüz olmadığınnan dosların, qonax-
ların da yanında xəcələtəm. Ona görə də bınan yana vaxt ikən 
mövlüx`ləri bəcərrix. Derix ki, birdən bəyə həylə xəstəlix`lərdən 
bir də düşdü. Gündə adama beş yüz mövü becərrix. Ümidvarıx ki, 
bı il hökümətə çox üzüm verəcəx`.
(Culfa rayonu Çayçı kəndi,Abuzər Şahnəzər oğlu Mustafa-
yev, 70 yaşında savadsız)
Sunqur dialekti
Damne dame damımız
Yaxunni eyvanımız
Se urde du me burde
Kor ussi düşmenimiz
Bilağ başında durme
Bilağı buğlandirme
Seno yaru burde deu (deyil)
Gaş-güzü unadırme (oynatma)
Xalac dialekti
Qarşu baluq( kənd), seniyn ta:ğiyn, ta:şlariyn, 
Mexmelde bezenmiş ta:şiyn boşlariyn
Yemeliğer pursuq, petle a:şlariyn, 
Yulduzlar keçeler köz qaş eteler, 
Nişa:nluğlar bibirisi ereler
Yoqqariynça (yuxarı) varar hürün ta:şlariyn,
Sefası va:r, uca ta:ğlar boşlariyn,
Öziyn na:run qara teliyn qa:şlariyn, 
Ya:z künleri ba:ğurqarayn (kəklik) uşduqi, 
Na:run olur u numurtqa toğduqi
- Əlyar, gördün öldürərix. Birriyin qavağında zülm dəyana 
bülməz.
(Ordubad rayonu, Dəstə kəndi, Rəhimov Əbdürrəhim Məm-
mədsadıq o. 73 yaşında