Azərbaycan Coğrafiyası Fənni Üzrə Kollokvium Suallarının Cavabları

SUAL 2.    Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin yaranması 

          Azərbaycan  ərazisinin  şimal  hissəsinin  Rusiyaya  birləşdirilməsinin  siyasi 

nəticələrindən  biri  ,burada  azadlıq,müstəqillik,suverenlik  ideyalarının  get-gedə 

daha  da  artması,  Türk  dünyası  və  eləcə  də  İslam  aləmində  ilk  dəfə  Azərbaycan 

Demokratik  Cümhuriyyətinin    yaranması  oldu.  1918-ci  il  may  ayının  28-də  4 

partiyanı  təmsil  edən  44  nəfər  azərbaycanlı  deputat  Milli  Şurada  birləşərək  yeni 

dövlətin  -  Azərbaycan  Demokratik  Respublikasının  tarixin  səhifəsinə  gəldiyini 

bildirən  6  bənddən  ibarət  məşhur  "İstiqlal  Bəyamnaməsi"  ilə  çıxış  edirlər. 

Beləliklə,  1918-ci  il  may  ayının  28-də  çox  əlamətfar  tarixi  bir  gündə  keçmiş 

Qafqaz  canişinliyinin  sarayında  Milli  Şuranın  sədr  müavini  Həsənbəy  Ağayevin 

sədrliyi ilə məsələni hərtərəfli və bütün təfərrüatı ilə müzakirə etdikdən sonra Milli 

Şura Azərbaycanın dövlət müstəqillliyinin elan edilməsi haqqında qətnamə qəbul 

etmiş  oldu.Bu  zaman  Azərbaycan  Demokratik  Cümhuriyyətinin  sahəsi  114  min 

kv.km.  idi.29  may  1918-ci  ildə  İngiltərənin  və  Rusiyanın  təsiri  ilə  Azərbaycanın 

İrəvan ərazisi paytaxt və dövlət yaratmaq üçün Ermənistana verilmişdir. Məlumdur 

ki, erməni daşnaqları 1918-ci ildə Bakını zəbt etmişlər.Bunun qarşısını almaq üçün 

o zaman Gəncədə yerləşən Azərbaycan hökumətinin xahişi ilə Türk ordusu 1918-ci 

ilin  iyun ayının 22-23-də  Gəncəyə  daxil olur və  Türkiyə  Hərbi  Nazirinin qardaşı 

Nurupaşanın  rəhbərlik  etdiyi  türk  ordusu  Qafqaz  İslam  Ordusu  ilə  birləşərək 

Qafqaz-Türk-İslam Ordusunu əmələ gətirərək yavaş-yavaş hərəkət etməklə Bakını 

sentyabrın  15-də  daşnaklardan  azad  etdilər.Ona  görə  də,  indiki  "  Şəhidlər 

xiyabanı"nda  vuruşmada  həlak  olan  türk  əskərlərinin  xatirəsini  əbədiləşdirmək 

üçün abidə ucaldılmışdır. 

          Azərbaycan  bayraöının  3  rəngli-  mavi,qırmızı,yaşıl  rəngli  bayraöı  ideyası 

Ziya Göyalp və Əlibəy Hüseynzadə tərəfindən irəli sürülərək 1928-ci il noyabrın 

9-da 

Azərbaycan  Xalq  Cümhuriyyəti  hökumətinin  qərarı  ilə  təsdiq 

---

edilmişdir.Böyük öndər M.K.Atatürkün vaxtilə söylədiyi : " Azərbaycan bayrağını 

Türkiyə  bayrağı  yanında,  Türkiyə  səmasında  dalğalanmasını  görmək  bütün 

millətimiz 

üçün 

böyük 

bir 

bayramdır" 

kəlamı 

artıq 

həqiqətə 

çevrilmişdir.Müstəqillik  Tiflisdə  elan  edilmiş,ilk  paytaxt  Gəncə  şəhəri 

seçilmiş,sonradan hökumət Gəncəyə köçərək onu paytaxt hesab etmişdir.Dünyanın 

bir çox ölkələri Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətini tanısalar da Rusiya onun 

müstəqilliyini  tanımayaraq  23  aydan  sonra  XI  ordunun  yeridilməsi  ilə  ADC-nin 

müstəqilliyini süquta yetirərək onu 28 aprel 1920-ci ildə yenidən Rusiyaya qatmış 

oldu.Bu,  Azərbaycan  xalqının  öz  müqəddaratını  müstəqil  müəyyən  etməyə  qadir 

olduğunu bir daha sübut etmiş oldu. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---