Azərbaycan Coğrafiyası Fənni Üzrə Kollokvium Suallarının Cavabları

SUAL 3. Azərbaycan 68 il, 11 ay, 7 gün Rusiya tərkibində. 

          Azərbaycan  28  aprel  1920-ci  ildə    yenidən  Rusiyaya  qatılmış  oldu.Rusiya 

bununla  kifayətlənməyərək  qədim  Azərbaycan  torpaqları  olan  İrəvan  xanlığının 

yerində  Ermənistan  adlı  qondarma  bir  dövlət  yaratdı.Bununla  da  qane  olmayan 

Rusiya  1924-cü  ildə  Azərbaycan  Demokratik  Cümhuriyyətinin  əzəli  torpaqları 

olan  Zəngəzur,  Şərur-Dərələyəz  qəzalarını,  Göyçə  mahalını  ,  Qazax  qəzasının 

yarıdan  çoxunu  necə  deyərlər  qoparıb  Ermənistana  verdi.Beləliklə  Azərbaycan 

ərazisi 97 min kv.km-ə endirmiş oldu.Bununla da Naxçıvan ərazisi Azərbaycandan 

ayrı salınaraq anklav vəziyyətə düşərək mühasirə vəziyyətinə salınmış oldu. Digər 

tərəfdən Rusiyanın təkidi ilə 7 iyul 1923-cü ildə qondarma Daölıq Qarabağ Muxtar 

Vilayəti yaradıldı. Muxtariyyət prinsiplərinə müvafiq olaraq 9 fevral 1924-cü ildə 

Naxçıvan  Muxtar  Sovet  Sosialist  Respublikası  da  yaranmış  oldu.Deyilənlərlə 

yanaşı  Rusiya  Ermənistanla  1920-ci  ilin  dekabrında  dostluq  əməkdaşlıq 

müqaviləsini də imzaladı. Beləliklə, gözümüz baxa-baxa Azərbaycan ərazisi daha 

28 min kv.km azaldılaraq 86,6 min kv.km-ə endirilmiş oldu.  

          Azərbaycan  12  mart  1922-ci  ildə  ZSFSR-nin  tərkibinə,30  dekabr  1922-ci 

ildə isə RSFSR, Ukrayna, Belorusiya ilə birlikdə SSRİ-ni yaratmış oldular. 1936-cı 

ilin 5  dekabrında  Azərbaycan  SSRİ-nin  tərkibində  "müstəqil"  müttəfiq  respublika 

kimi fəaliyyət göstərmişdir. 

          Ermənistan  uzun  illərdən  bəridir  ki,  qonşu  dövlətlərin  əraziləri  hesabına 

"Böyük  Ermənistan"  adlanan  bir  dövlət  yaratmaq  xülyasına  düşmüşdür.Bu 

məqsədlə də hələ 1948-51-ci illər ərzində indiki Ermənistandan Azərbaycanın əzəli 

torpaqlarından  200  minə  yaxın  azərbaycanlılar  zorla  köçürülmüşlər.Bu  siyasət 

davam  etdirilərək  1988-ci  ildən  bu  vaxta  qədər  yenidən  207  min  azərbaycanlı 

qədim dədə-baba yurdlarından çıxarılaraq kütləvi surətdə qovulmuşlar. 

---

          Yuxarıda göstərilən təxminən 71 il ərazində Azərbaycan SSRİ-nin tərkibində 

olsa  da  siyasi,iqtisadi,mənəvi  mədəni  inkişafını  artırmış  və  özünə  layiqli  yer 

tutmuşdur.