Azərbaycan Coğrafiyası Fənni Üzrə Kollokvium Suallarının Cavabları

SUAL 4. Müstəqil Azərbaycan Respublikasının yaranması. 

          1991-ci  ilin  avqustunda  Moskvada  baş  vermiş  uğursuz  dövlət  çevrilişi  bir 

növ SSRİ-nin 8 dekabrda dünyanın siyasi xəritəsindən silinməsinə gətirib çıxardı. 

SSRİ-nin  dağılması  nəticəsində  18  oktyabr  1991-ci  ildə  Azərbaycan 

Respublikasının Ali Soveti Azərbaycan Respublikasının Dövlət Müstəqilliyi haqda 

Konstitusiya  Aktını  qəbul  etmişdir.29  dekabr  1991-ci  ildə  Azərbaycan 

Respublikasında  ümumxalq  səsverməsi  keçirilmiş  və  Azərbaycan  xalqı 

Respublikanın  dövıət  müstəqilliyinə  yekdilliklə  səs  vermişdir.  Beləliklə  də, 

Azərbaycan Respublikası 18 oktyabr 1991-ci ildən müstəqil dövlət kimi fəaliyyət 

göstərməkdədir. 

          Azərbaycan Respublikası 2-ci dəfə öz müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra bir 

çox  başı  bəlalı  hadisələrlə  üzləşməli  olmuşdur.  "Böyük  Ermənistan"  yaratmaq 

xülyası ilə yaşayan erməni daşnaq hərbi birləşmələri havadarlarının köməkliyi ilə 

1988-1994-cü  il  may  ayının  12-nə  qədər  Azərbaycan  ərazisinin  20%-ə  qədərini 

zəbt  etmiş,soyqırımlar  törətmiş  və  sairə.  Bu  vaxta  qədər  Azərbaycanın  zəbt 

olunmuş əraziləri aşağıdakılardan ibarətdir:  

- sahəsi 4,4 min kv.km olan keçmiş DQMV: 

-Xankəndi- 26 dekabr 1991-ci ildə; 

-Xocalı- 26 fevral 1992-ci ildə; 

-Şuşa- 8 may 1992-ci ildə; 

-Xocavənd- 2 oktyabr 1992-ci ildə 

-Ağdərə-17 iyul 1993-cü ildə 

-Laçın- 17 may 1992-ci ildə, sahəsi-1835 kv.km; 

---

-Kəlbəcər - 2 aprel 1993-cü ildə,sahəsi 1936 kv.km; 

-Ağdam-23 iyul 1993-cü ildə,sahəsi 1094 kv.km; 

-Cəbrayıl-23 avqust 1993-cü ildə,sahəsi 1050 kv.km; 

-Fizuli- 23 avqust 1993-cü ildə,sahəsi 1386 kv.km; 

-Qubadlı-31 avqust 1993-cü ildə,sahəsi 802 kv.km. 

-Zəngilan-29 oktyabr 1993-cü ildə,sahəsi 707 kv km. 

-Cənubi Azərbaycan 1813-1828-ci illərdə sahəsi 280 min kv.km 

-Rusiya əsarətində,sahəsi 130 min kv.km 

-İrəvan xanlığı, 1928-ci ildə Ermənistana verilmiş, sahəsi 9 min kv.km. 

-Dərbənd xanlığı, Rusiyaya verilmiş, sahəsi-7 min kv.km 

-Zəngəzur,Göyçə, Dərələyəz,Dilican əraziləri Ermənistana verilmişdir 

-Borçalı mahalı Gürcüstana verilmiş, sahəsi 27,4 min kv.km 

          Azərbaycanın  hal-hazırda  86,6  min  kv.km  ərazisi  BMT  tərəfindən 

təsdiqlənmişdir. 

          Beləliklə,  Azərbaycan  ümumilikdə  80%-ə  qədər  ərazisi  qonşu  dövlətlərin 

nəzarəti altındadır.  

          Azərbaycanın  erməmi  silahlı  birləşmələri  tərəfindən  zəbt  olunmuş 

ərazilərinin  qeyri-şərtsiz  azad  olunması  haqda  1993-cü  ildən  BMT-nin  822,853, 

874,884  saylı  qətnamələri  mövcud  olsa  da  Ermənistan  bu  qətnamələrin  yerinə 

yetirilməsinə məhəl qoymur. 

          Azərbaycan  Respublikasının  müstəqilliyini  ilk  dəfə  tanıyan  Türkiyə, 

Rumıniya,Pakistan,İsveçrə, ABŞ,RF və digər ölkələr olmuşlar. 

 

---