Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti unec X. H. Kazımlı, Q. S. Bayramov, B. C. Sadıqov

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Qrafik 21.4. kapitalın həcmi dəyişdikdə əməyə olan tələb əyrisi 
 
İndi isə istehsal amillərinə olan bazar tələbinin formalaşmasını nəzərdən 
keçir
ək. Biz ərzaq və paltar kimi əmtəələrə olan bazar tələbi əyriləri ilə tanış 
olmuşuq (3-cü bölməyə bax). Hər hansı bir əmtəə bazarını tədqiq edərkən biz 
istehsalın müəyyən sahəsindən söhbət edirdik. Lakin, istənilən istehsal amili, 
m
əsələn, ixtisaslı əmək çoxlu sahələr üçün tələb olunur. Əməyə olan məcmu 
bazar t
ələbi əyrisini almaq üçün əvvəlcə hər bir sahənin ayrılıqda tələbi 
mü
əyyənləşdirilməlidir. Sonra isə sahə tələb əyriləri cəmlənməlidir. 
Burada ikinci addım çox sadədir: hər hansı istehlak əmtəəsinə olan bazar 
t
ələbini müəyyənləşdirmək üçün fərdi tələb əyrilərini necə cəmləyirlərsə, əməyə 
olan m
əcmu tələbi müəyyən etmək üçün ayrı-ayrı sahələrin əməyə olan tələb 
əyrilərini cəmləmək lazımdır. Ona görə də əsas diqqət daha mürəkkəb olan 
birinci addıma yönəldilməlidir. 
Birinci a
ddımda, yəni sahə tələbini müəyyən edərkən nəzərə almaq 
lazımdır ki, istehsal amillərinin qiymətləri dəyişdikdə, firmanın məhsulunun 
h
əcmi və qiyməti də dəyişəcəkdir. Məhsul istehsalının yeganə firma tərəfindən 
aparıldığı halda bazar tələbini müəyyən etmək daha da asandır. Bu zaman son 
m
əhsuldan alınan son mədaxil əyrisi eyni zamanda istehsal amillərinə olan sahə 
t
ələbi əyrisi olur. Firmalar çox olduqda təhlil çətinləşir. Çünki firmalar qarşılıqlı 
asılılıqda olurlar. Hazır məhsul bazarının təkmil rəqabət kimi xarakterizə 
Əmək 
haqqı, 
MRP
L2
J
Əməyin kəmiyyəti, B
B
100 120 140 
15
D
L
A
20
C
MRP
L2 
417 

---

edildiyi halda 
əməyə olan tələbi nəzərdən keçirək. Bu zaman son məhsuldan 
alınan son mədaxil son məhsul ilə qiymətin hasilinə bərabər olur [(21.4. 
b
ərabərliyi)]. Son məhsuldan alınan bu son mədaxil əyrisi — MRP
LI 
22.5. a 
qrafikind
ə göstərilmişdir.