Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti

---

AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSIL NAZIRLIYI 
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ 
“Maliyyə və maliyyə institutları kafedrası” 
Bank işi fənnindən
Kurs işi 
“Bankların vasitəçilik əməliyyatlarının bank 
fəaliyyətində rolu” 
Maliyyə və mühasibat fakultəsi
624-cü qrup
Musayev Niymət 
Elmi rəhbər: prof. Rafiq Bəşirov 
Bakı 2016 

---

Plan
1. 
Kommersiya banklarının vasitəçilik əməliyyatlarının 
mahiyy
əti və istiqamətləri 
2. Kommersiya banklarının ayrı-ayrı vasitəçilik 
əməliyyatlarının iqtisadi xarakteristikası 
3. Az
ərbaycanda vasitəçilik əməliyyatı kimi lizinqin 
əhəmiyyəti 

---

 
1.
Kommersiya banklarının vasitəçilik əməliyyatlarının 
mahiyy
əti və istiqamətləri 
 
M
əlum olduğu kimi banklar öz fəaliyyətlərində tarixən forlalaşmış 
özünəməxsus xüsusiyyətlərə və mühüm əhəmiyyətə malik 
aşağıdakı əməliyyatları yerinə yetirirlər:fiziki və hüquqi şəxslərin 
kreditl
əşdirilməsi, kassa və hesablaşma əməliyyatları, 
investisiyaların həyata keçirilməsi və s. Bunlarla yanaşı, 
kommersiya banklarının fəaliyyətinin mühüm istiqamətini vəsitəçilik 
əməliyyatları təşkil edir. 
Mahiyy
ət etibarıilə vasitəçilik əməliyyatları da digər əməliyyatlar kimi 
banka 
m
ənfəət gətirən əməliyyatlardır. Lakin digər əməliyyatlardan fərqli 
olaraq vasit
əçilik əməliyyatlarında yalnız iki tərəf deyil, əlavə olaraq 
dig
ər fiziki və ya hüquqi şəxslər iştirak edirlər. Vasitəçilik 
əməliyyatlarının hər bir forması sonrakı paraqraflarda geniş şəkildə 
n
əzərdən keçiriləcək. 
Vasit
əçilik əməliyyatları öz mahiyyətinə görə həm bankların, həm də 
müştərilərin mühüm maraq dairəsindədir. Buna səbəb 
aşağıdakılardan ibarətdir: 
vasit
əçilik əməliyyatları əvvəlcədən təşkil olunmuş xidmətlər 
əsasında qurulur və tənzimlənir. Bunun əsasında vəsitəçilik 
əməliyyatlarının təqdim olunma qaydası, artıq onların konkret oların 
konkret olaraq t
əklif olunduğu məqəmda bank tərəfindən işlənmiş 
olur; 
bir çox halalrda banklar tərəfindən həyata keçirilən vasitəçilik 
əməliyyatları, 
ənənəvi əməliyyatlardan fərqdi olaraq müştərilərinin təlabatına daha 
çox uyğun gəlir; 
vasit
əçilik əməliyyatlarının inkişaf etdirilməsi və təkmilləşdirilməsi 
il
ə əlaqədar olaraq bankın bu əməliyyatlara meylli müştəri dairəsi 
genişlənir; 
vasit
əçilik əməliyyatları öz mahiyyətinə görə ənənəvi 
əməliyyatların bir çox 

---

növlərini özündə birləşdirir ki, bu da həm kommersiya bankının 
universallığını təmin edir, həm də bank risklərinin diversifikasiyasına 
imkan yaradır; 
vasit
əçilik əməliyyatlarının kompleks xarakteri ilə bağlı olaraq 
bütövlükdə bank fəaliyyətinin səmərəliliyi yüksəlir, nəticədə 
f
əaliyyətdə əldə olunan gəlirin məbləği artır; 
bir çox hallarda vasitəçilik əməliyyatlarının artırılması bankların 
f
əaliyyətində yeni xidmət və fəaliyyət sahələrinin, istiqamətlərinin 
yaranmasını şərtləndirir. 
Kommersiya banklarının vasitəçilik əməliyyatları içərisində maliyyə 
xidm
ətləri 
xüsusi yer tutur. Bu xidmətlərə lizinq, faktorinq, forfeytinq, trast 
əməliyyatları daxildir. 
Bu maliyy
ə xidmətləri sırf bank əməliyyatı hesab edilmir. Bu 
əməliyyatların hər şeydən əvvəl kredit təşkilatı olmayan 
ixtisaslaşdırılmış təşkilatlar – lizinq, faktorinq, trast kompaniyaları 
yerin
ə yetirirlər. Bank üçün bu xidmətlər komission-vasitəçilik 
əməliyyatı hesab edilir. Belə ki, bu əməliyyatlar-dan gəlir faiz 
formasında deyil, komission haqqı formasında alınır. Bu prosesdə 
lizinq müstəsnalıq təşkil edir. Bu əməliyyat üzrə gəlir lizinq ödənişi 
formasında daxil olur və onu müəyyən mənada aktiv əməliyyatlara 
aid etm
ək olar.