Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri
“Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri”
Yüklə 6,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri”
|
“Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri” adlı beynəlxalq konfransın materialları: Bakı – 8-9 sentyabr 2016 - səhifə 461
некоторые единицы фиксируют наличие воли, самостоятельности женщин и своего взгляда на мир: Утро вечера мудренее, жена мужа удалее. Но, как нам удалось заметить в некоторых устойчивых сочетаниях, сильный характер в женщине может быть только от мужчины. Таков стереотип русского человека, поэтому мужской ум (об умной женщине), мужская хватка (об удачливой женщине), мужской характер (о женщине с твердым характером). Это положение лучше всего проиллюстрировать на следующих примерах: коня на скаку остановит; в горящую избу войдет. Однако есть ряд пословиц, которые отражают образ женщины стойкой, готовой к любым трудностям жизни. И эта выносливость присуща именно женщине, здесь не прослеживается мужского влияния или превосходства [4]. Эти пословицы объединены общей идеей: женщина всегда справляется с любой домашней работой: Баба – не квашня,
Большое внимание в русских устойчивых сочетаниях уделяется внешности женщины. В сознании представителей русской культуры внешние качества женщины, прежде всего, ассоциируются с красотой, нежностью, обаянием, грацией. Привлекательная внешность женщины рассматривается как необходимый атрибут, который поможет ей устроиться в жизни. Этому стереотипу соответствуют следующие пословицы: Хороша, как писаная миска; Баба как клюква. В представлении русских, красивая девушка должна обладать длинными густыми волосами, что видно на примере пословицы: Коса – девичья краса. Внешняя красота женщины является одним из главных ее достоинств. Большая часть мужчин обращает внимание именно на лицо и фигуру женщины. В русском языке женственность ассоциируется, прежде всего, с нежностью, обаянием, изяществом, грацией [5]. Богатырский идеал продолжает доминировать именно в физическом идеале русской молодой или зрелой женщины: русская красавица – женщина статная, в теле. Она должна быть стройной (талия в рюмочку), но не худощавой, о чем помогает судить такой фразеологизм как драная кошка, который относится к худой некрасивой женщине. Согласно русским устойчивым выражениям, красивая женщина бела и румяна и ее сравнивают с маком и молоком: как маков цвет или кровь с молоком; бела, румяна ровно
Нами было выявлено немало пословиц, которые открыто, провозглашают женскую глупость, черную душу именно по внешним данным, и показывают негативные стороны женщины. Отмечается, что именно красивая женщина является обладательницей подлой души и низким уровнем интеллекта. В общем можно сказать, что человек приходит в заблуждение, оценивая только внешние качества женщины, не делая акцента на других достоинствах женщины: Красивая как елка; колючая как иголка; Родилась пригожа да по
Как нам удалось заметить в ходе нашего исследования, в русской языковой картине мира иронических и отрицательных высказываний о внешности женщины значительно больше, чем положительных. Возможно, причиной является то, что, прежде всего в русской женщине ценится ум, смекалка, хозяйственность. Для подтверждения этого утверждения мы приведем некоторые факты, такие как: На красивую глядеть хорошо, с умной жить легко; С лица воду не пить, умела б пироги печь; Не будь красна да румяна, а чтобы по двору прошла да кур сочла; В этих примерах четко выделены домашние обязанности русской женщины, уклад жизни. Она и шьет, и щи варит, и пироги печет. В примерах можно проследить, что все обязанности женщины-хозяйки связаны с домом, поэтому мы можем сделать вывод, что в русской языковой картине мира утвердился стереотип женщины-домоседки. Об этом также свидетельствуют такие примеры как: Мужик да собака всегда на дворе, а баба да кошка – в избе; На прилежной жене дом держится. “Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri” adlı beynəlxalq konfransın materialları: Bakı – 8-9 sentyabr 2016 - səhifə 462
В последнем примере стереотип хозяйки представлен эквивалентной номинацией «жена». Женщина в браке должна быть умной женой, её семейное счастье и положение в обществе зависит только от ее поведения. Имеется в виду, как она сможет себя поставить перед мужчиной, женщина является кузнецом своего счастья. Это утверждение прослеживается в следующих примерах: Умная жена, как нищему сума; Холостому
Мы видим образ женщины, а именно прекрасной женщины, умудренной опытом замужней жизни. Образ идеальной жены, это образ женщины, которая сидит дома и почитает своего мужа, где обретает спокойствие и, конечно же, уют: В спокойном море каждый мужчина может быть лоцманом. В русской языковой картине мира нормой является подчинение женщины мужчине. Семья, где управляет жена, осуждается в следующих пословицах: Худо мужу тому, у
В пословицах и поговорках русского народа отражена не только зависимость жены от мужа, но и обратное. Данное положение можно проиллюстрировать на следующих примерах: Мужик без бабы пуще малых деток сирота. Социальные роли супружества и семьи рассматриваются не как изолированные части общества, а в тесном взаимодействии с остальными членами рода [6, с.95]. В целом жизнь женщины представлена подробно и не ограничивается лишь деятельностью в домашнем хозяйстве (хотя эта область весьма представительна). В русской языковой картине мира всегда превалировал материнский тип женщины, и четко разделялись функции женщины и мужчины. Женщина-мать – это лицо, противоположное мужчине по полу; та которая рождает и кормит детей грудью. Пословицы и поговорки, содержащие слово «мать» и «матушка» в русской картине мира отражают всю ответственность, всю трудность, связанную с воспитанием и заботой о детях. Детушек воспитать — не курочек пересчитать; Огонь горячо, а дитя болячо; Не устанешь детей рожаючи, а устанешь на место сажаючи. В русской картине мира мать выступает как источник комфорта, тепла и заботы; мать играет главную роль в жизни ребенка, и нельзя не заметить, что детей судят по матери, так как она вкладывает в них всю свою душу. Сердце матери лучше солнца греет; Родная мать, хоть и высоко замахивается, да не больно бьет; Мы видим, что залог счастья женщины зависит от её молчания, целомудренности и повиновения супругу. Послушная жена в доме начальник. В целом анализ русских устойчивых выражений показал, что стереотипы отражают традиционные ценности и идеалы. Женщина должна быть, прежде всего, красивой, хорошей хозяйкой, послушной женой и примерной матерью, а мужчине подобает быть умным и сильным. Однако образы мужчины и женщины неоднообразны, так как гендерные стереотипы, несмотря на свою устойчивость, не являются неизменными во времени. Социальные сдвиги, трансформация общества вызывают перемены в гендерных стереотипах, которые сегодня становятся менее отчетливыми и полярными, что идет на пользу как самим мужчинам и женщинам, так и всему обществу.
Список используемой литературы 1. Телия В.Н. Русская фразеология. Семантический, прагматический и лингвокуль- турологический аспекты. – М., 1996. – 264с. 2. Квеселевич Д.И. Русско – английский фразеологический словарь. – М.: Русский язык, 1998.
3. Жуков, В.П., Жуков, А.В. Русская фразеология: учебн. пособие/ В.П. Жуков, А.В Жуков. – Изд. 2 – е, испр. и доп. – М.: Высш. школа, 2006. – 408с. 4. A.Н.Бaрaнoв, Д.O.Дoбрoвoльский, Типoлoгия идиoм//Фрaзеoлoгия в Мaшиннoм фoндерусскoгo языкa, М.,1990 5. Гейвандова Э.А. Женщина в пословицах и поговорках народов мира. – М., 1995.
“Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri” adlı beynəlxalq konfransın materialları: Bakı – 8-9 sentyabr 2016 - səhifə 463
6. Ярцева В.Н. Лингвистический энциклопедический словарь. – М., 1990. – 95с Резюме:
В статье рассматривается, как на современном этапе развития лингвистической науки все
очевиднее становится необходимость комплексного изучения языковых, социокультурных процессов в их функциональном взаимодействии в ходе исторического развития общества в лингвокультурологических и антропоцентрических аспектах.
S.Qulieva Summary The article discusses how at the present stage of development of linguistic science is becoming increasingly evident the need for a comprehensive study of the language, socio-cultural processes in their functional interaction in the course of historical development of society in anthropocentric and linguacultural aspects.
Tünzalə Musayeva, dissertant AMEA Fəlsəfə İnstitutu Sosiologiya və sosial psixologiya şöbəsi, kiçik elmi işçi psixoloq_22@mail.ru LİDERİN NİTQ ÜSLUBUNUN FORMALAŞMASININ PSİXOLİNQVİSTİK ASPEKTLƏRİ Açar sözlər: nitq, nitq üslubu, ünsiyyət, lider, psixolinqvistika Key words: speech, style speech, communication, leadership, psycholinguistics
Tarixən insanların dil vasitəsilə ünsiyyət forması meydana gəlmişdir. Nəticədə dildən istifadə edərək öz fikirlərini, istək və arzularını bir – birinə çatdırmaq imkanına malik olmuşlar. Bu proses nitq prosesi adlandırılmışdır. Nitq insanlar arasında dil vasitəsilə həyata keçirilən ünsiyyət prosesidir. Dil verbal ünsiyyət üçün vasitə, nitq isə həmin prosesin özü hesab olunur. İnsanlar dilə yiyələnməklə onun vasitəsilə ünsiyyət saxlaya bilirlər. Başqa sözlə, onlar nitqə yiyələnmiş olurlar. Dil və nitq eyni bir hadisənin nitq fəaliyyətinin bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan iki cəhətidir. Dil həcm etibarı ilə nitqdən çox genişdir. Çünki dil ümumiyyətlə xalqa məxsusdur, nitq isə ayrıca bir fərdə aiddir. Nitqin aydınlığı və təsirli ola bilməsi üçün dil, öz növbəsində dilin mövcudluğu üçün isə – nitq zəruridir. Nitq – şəxsin müəyyən kollektiv üzvləri ilə qarşılıqlı əlaqə saxlamaq məqsədilə dildən istifadə etmək fəaliyyətidir. Nitqin əsas məqsədi informasiya (məlumat, xəbər) mübadiləsi yaratmaqla informasiyanın ötürülməsi və qəbul edilməsidir. Lakin bununla yanaşı nitq informasiyanın qeydə alınması və saxlanılması məqsədinə də xidmət edir [1, s.22]. Nitq bilavasitə təfəkkür ilə bağlı olduğu üçün psixologiya ilə də bağlıdır. Təfəkkür insanın dili ilə psixologiyasının birləşdiyi bir nöqtədir. İnsan düşünəndə və danışanda onun bütün beyni fəaliyyətdə olur. Nitqin fizioloji əsasını beyinin təcrid olunmuş bir sahəsinin (nitq mərkəzləri) fəaliyyəti deyil, bütövlükdə beyin fəaliyyəti təşkil edir. Bu zaman nitq mərkəzi xüsusi fəaliyyətdə olmalıdır ki, səs siqnallarını təhlil edərək onu mənalandıra bilsin. Bu proses həm dinləmə, həm də danışma zamanı fəal surətdə davam edir. İnsanın danışıq zamanı hansı psixi prosesin təsiri altında olması həlledici rola malikdir. Belə ki, əgər o, müsbət emosiyaların təsiri altındadırsa, onda onun psixolinqvistik mexanizmləri açıq olur,
“Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri” adlı beynəlxalq konfransın materialları: Bakı – 8-9 sentyabr 2016 - səhifə 464
nəticədə nitqi gözəl alınır. Əksinə, mənfi emosiyaların təsiri altında olduqda psixolinqvistik mexanizmləri sanki bağlanır. Bu zaman insan bildiyini də ifadə edə bilmir. Nitqin formalaşıb kommunikativ funksiya daşımasında bir sıra fizioloji, psixoloji və ictimai amillər iştirak edir. Dilin nitqə çevrilməsi çox mürəkkəb bir proses olub, insanın sosial həyatla, onun fiziologiyası və psixologiyası ilə əlaqədardır. Bunların qarşılıqlı əlaqəsi əsasında nitq axını fəaliyyətə başlayır. Hiss üzvləri eşitmə, görmə orqanları, danışıq üzvləri, xüsusən səs aparatı və baş beyin normal inkişaf etməyibsə, dinləyib anlama, danışma, oxu və yazı formalarında mütləq qüsurlar meydana çıxacaqdır. Əgər insan hər hansı bir dildə danışıb yazırsa, obyektiv və subyektiv tələbləri nəzərə alaraq onun bu dildən istifadə etmə üsulu nitq fəaliyyətini təşkil edir. Hər hansı bir dilin sistemini yalnız nitqdəki təzahürünə görə müəyyənləşdirmək olur. Nitq nəinki dili təzahür etdirir, həm də onu inkişaf etdirir, formalaşdırır. Nitq dilin konkret ünsiyyət şəraitində realizə olunması, informasiyanın ötürülməsi və əldə edilməsidir. Nitqdə sözlərin mənasının köməyi ilə müvafiq məzmunu çatdırmaqla yanaşı danışdıqlarımıza öz emosional münasibətimizi da bildiririk. Nitq vasitəsilə düşünmənin tədqiqi zamanı müəyyən edilmişdir ki, psixologiya və dilçilik elmi daima əməkdaşlıq edir. Bu əməkdaşlığın elmi şərhi ilk dəfə məhz V.Humboldtun əsərlərində müşahidə olunmağa başlanmışdır. Nitq vasitəsilə düşünmənin mahiyyətini şərh edərkən V.Humboldt bəzi fikirlər irəli sürmüşdür ki, həmin fikirlər psixologiyada L.Vıqotski, dilçilikdə isə A.Potebnya tərəfindən davam və inkişaf etdirilmişdir. V.Humboldt yazır: “Dil fikri formalaşdıran orqandır (Die Sprache ist das bildende Organ des Gedanken). İntellektual fəaliyyət tamamilə ruhidir, dərin daxilidir və müəyyən mənada izsiz yox olandır, nitqdə səsin köməyi ilə materiyalaşır və hiss orqanları vasitəsilə qəbul edilə bilir. Bu səbəbdən intellektual fəaliyyət və dil vəhdət təşkil edir. Subyektiv fəaliyyət təfəkkürdə obyekt yaradır. Təsəvvürlərin heç biri əvvəlcədən verilmiş əşyaların tam mənimsənilməsi deyil. Hiss orqanlarının fəaliyyəti ruhi fəaliyyətlərin daxili prosesləri ilə sintetik əlaqədə olmalıdır. Məhz bu əlaqə nəticəsində obyektə çevrilərək subyektiv qüvvəyə qarşı qoyulan təsəvvür yaranır və o da yenidən mənimsənilərək subyektə çevrilir. Bütün bunlar dilin yardımı ilə baş verir” [2, s.32]. Azərbaycan dilinin müxtəlif inkişaf dövrlərində ünsiyyətin hansı şəraitdə (rəsmi, qeyri-rəsmi yerlərdə, bir nəfərlə və ya kollektivlə, savadlı və ya savadsızla, uşaqla və ya böyüklə, tanışla və ya yadla və b. ilə) baş verməsi onu (nitqi) şəraitə uyğun formalarda qurmaq, dil vasitələrindən məqsədəuyğun şəkildə istifadə edə bilmək tələbatından (ünsiyyətin məqsəd və şəraitə uyğunluğundan) dilin (nitqin) üslubları yaranmışdır. Üslubun yaranması və çoxlu üslubların meydana gəlməsi dilin inkişafı ilə bağlıdır. Bütün dil üslubları dilin inkişaf səviyyəsindən asılıdır. Üslub çox geniş anlayışdır. Bu gün artıq akademik üslub, arxaik üslub, dialoq üslubu, monoloq üslubu, janr üslubu, realist üslub, romantik üslub, funksional üslub, bədii üslub, elmi üslub və s. üslub növləri vardır ki, bunların hamısı dilin öz inkişafı və tarixi durumu ilə bağlıdır. Bundan əlavə, poetik üslub – ayrı-ayrı sənətkarların fərdi üslubu da vardır ki, onlar da bilavasitə dilin tarixi inkişafından asılıdır. Üslub anlayışının tarixi çox qədimdir. Hələ yunan dilçiliyində Aristotel insan nitqi və onun fəlsəfi problemlərindən danışarkən üslub məsələlərinə toxunurdu. Sonra romalılar üslub anlayışını nitqə tətbiq etdilər. Həm yunanları, həm də romalıları üslub məsələsində bir ümumi cəhət birləşdirirdi. O da hər iki ölkə alimlərinin üslub (stil) terminini ritorika, bəlağətli nitq, geniş mənada natiqlik sənəti kimi başa düşmələri idi. Dil və nitq üslublarından bəhs edərkən bir cəhəti xüsusi vurğulamaq lazımdır ki, dilin funksional üslubları ilk növbədə ümumi-obyektiv xarakter daşıyır, bu dildə danışan ayrı-ayrı fərdlərin iradəsindən asılı olmayaraq bir potensial şəklində mövcud olur. Nitq üslubları isə fərdi subyektiv xarakter daşıyaraq müvafiq dil üslubunun danışanın dünyagörüşü, savadı, nitq qabiliyyəti, məqsədi, eyni zamanda nitq şəraiti və auditoriyanın xarakterinə uyğun realizə edilməsindən ibarət olur. Nitqin funksional üslublarından bəhs edərkən bir amili həmişə nəzərdə saxlamaq lazımdır ki, onlar məhz fərdi üslubun hüdudları çərçivəsində fəaliyyət göstərir və bu mənada obyektiv şəkildə mövcud olan müvafiq dil üslublarından fərqlənirlər. Nitqin üslub baxımından müvafiqliyi ayrı-ayrı nitq üslublarında uyğun ifadə formalarına (söz, söz birləşməsi, qrammatik kateqoriya, sintaktik quruluşlar və s.) və qanunauyğunluğa riayət olunmasını tələb edir. Bu tələbin gözlənilməməsi, məzmuna uyğun gəlməyən ifadə formasının işlədilməsi nitqin effektini və təsir gücünü azaldır [3, s.83]. “Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri” adlı beynəlxalq konfransın materialları: Bakı – 8-9 sentyabr 2016 - səhifə 465
Liderologiya sahəsində tədqiqat aparan alimlər belə hesab edirlər ki, müxtəlif situasiyalarda qrup üzvləri lider kimi müxtəlif insanları irəli sürə bilər. Əgər bu insanın fərdi xüsusiyyətləri, onun göstərdiyi birgə fəaliyyət və qrupun digər üzvləri ilə ünsiyyəti həmin situasiyanın tələblərinə uyğundursa, onda bu vəziyyətdə o lider olur. Yaranmış situasiyadan asılı olaraq qrupun vəzifə və tələbləri dəyişdirildikdə lider başqası ola bilər. Onlar belə hesab edirlər ki, həqiqət bu iki mövqe arasında yerləşir və onların inteqrasiyasını nəzərdə tutur. Daha çox lider o insan olur ki, onda qrupun üzvləri tərəfindən qiymətləndirilən və insanlarla ünsiyyət zamanı şəxsiyyətlərarası münasibətləri qurmağı bacaran, başqalarının diqqətini özünə yönəldə bilən, müxtəlif təkliflər irəli sürməyi bacaran, tərəfdarlarının "dilində danışmağı" bacarmaq kimi xüsusiyyətlərə malik olan insanlar ola bilir. Lider bir qayda olaraq qrupun daim mərkəzində olur - ona bir başa müraciət etmək, onun nitqini eşitmək, onun danışıq tərzinə diqqət yetirmək olar və s. Beləliklə, liderin birbaşa təsiri altında təşkilatın üzvləri onunla ünsiyyətdə olurlar. Məlum olduğu kimi, daim ünsiyyətdə olan insan, xüsusilə liderlik keyfiyyətlərinə malik olan, özünü fəal insan kimi təqdim edir. Yəni, yaxşı təsir bağışlamağa və xoşa gəlməyə çalışır. Bununla da, öz müsbət obrazını-üslubunu daxilən formalaşdırır. Üslub anlayışının mənasını dəqiqləşdirdikdə "üslub" sözünün ən sadə izahı "sima", “görünüş” – kimi izah olunur. "Üslub" dedikdə daha çox insanın müəyyən situasiyada hər hansı bir davranış və ünsiyyət tərzinin uyğunluğu nəzərdə tutulur. Rusiya tədqiqatçıların əksəriyyəti (A.S.Kovalçuk, V.M.Şepel) üslub anlayışının öyrənilməsinə söz birləşməsini daxil edirlər. Onların qeydlərinə görə " Üslub - insanların yaddaşında onların obrazları haqqında qalan bütöv bir təsəvvürdür”. Beləliklə, onu üslubun xarici elementlərinin harmoniyası və uyğunluğu kimi başa düşmək olar. Üslub istənilən insanın ictimai "Mən"ini qavrayan zaman digər insanların olmasını mütləq şəkildə nəzərdə tutur. Bizim "Mən"nin digər tərəflərindən fərqli olaraq bu sanki xarici “mən”dir: o bir növ insanın ətrafındakılara necə təsir bağışladığını müəyyənləşdirir [5, s.56]. Nə qədər insanlara xoşa gəlmək üçün səy göstərilirsə, bir o qədər də aydın şəkildə şəxsin intellektual, mədəni və ünsiyyətçilik qabiliyyətləri özünü büruzə verir. Xüsusilə də buna ünsiyyətə və liderliyə təbiətən meyllik qabiliyyəti də imkan yaradır. Üslub bütöv mürəkkəb bir sistemdir. Onun əsas komponentləri isə nitq, davranış, şəxsi keyfiyyətlər, xarici görünüş hesab olunur. Tarixi qaynaqlardan məlumdur ki, lap qədim zamanlardan məzmunlu, obrazlı, aydın, yığcam, təsirli nitqə malik olan liderlər cəmiyyət tərəfindən həmişə yüksək qiymətləndirilmişdir. Bugünkü müasir lider "müsbət nitq üslubunu formalaşdırmaq” üçün müəyyən kommunikativ və danışıq qabiliyyətinə malik olmalıdır. Nitqin xüsusiyyətlərini öyrənən xarici və yerli tədqiqatçıların əsərlərində nitqin liderlik ilə bilavasitə əlaqəsi aşkar olunmuşdur. İlk növbədə, buraya nitqin sürətliliyi, linqvistik qabiliyyətlər, ünsiyyətçillik, həmsöhbətə maraqlı olma qabiliyyəti, nitqin ifadəliyinin aydın və orijinallığı, məlahətli səsə malik olma aid edilir. Bütövlükdə isə verbal qabiliyyətləri başqalarına təsir göstərə bilmək qabiliyyəti ilə əlaqələndirirlər. Liderologiya sahəsində aparılan tədqiqatların nəticələrə görə qədim zamanlardan natiqlik qabiliyyəti liderlərə aid edilirdi. Belə ki, liderlər verbal ünsiyyət vasitəsilə insanları inandırmaq bacarığı ilə yanaşı, həm də fikrini düzgün, aydın, məqsədəuyğun ifadə etməyi, onu cazibəli, təsirli, emosional bir formada verməyi, dinləyicinin qəlbinə, zehninə nüfuz edə biləcək inandırıcı dil vasitələrindən istifadə etməyi də bacarmalıdır. Parlaq, kəskin, orijinal, ifadəli nitq dinləyicilərin hisslərinə təsir edir, onların marağını artırır, diqqətini cəlb edir, fikrin məzmununu yaxşı dərk etməyə kömək göstərir. Nitqin təsir qüvvəsini, mənasını dinləyicilərə daha yaxşı çatdırmaq üçün liderin davranışı da az rol oynamır. Lider nitqini şərh edərkən özünü elə aparmalıdır ki, onun nitqi ilə davranışı uyğun gəlsin. Liderin ən yüksək mədəniyyəti odur ki, o, həm özünə, həm də qarşıdakı dinləyicilərə böyük hörmət göstərib nitqi başa düşdüyü şəkildə, öz sözləri ilə sadə, aydın, düzgün şəkildə şərh etsin. Belə olduqda, dinləyicilərlə öz arasında möhkəm bir əlaqə, bir növ, körpü yaradan lider auditoriyanı ələ alır və istədiyinə nail olur. Mövzunun ideyasını dinləyicilərə təlqin edir. Liderin mədəniyyəti onun nitqi ilə ölçülür. Hər bir lider nitqi hazırlayıb şərh edərkən bir növ öz xarakterini yazıya köçürür. Liderin nitq üslubu ümumi üslubun əsasını və başlıca tərkib hissəsini təşkil edir. Belə ki, lider öz peşəkar səriştəsini nümayiş etdirmək məqsədilə öz üslubunu seçir və yaradır. Tədqiqatçılar iddia edirlər ki, insanın necə görünməsi və danışması onun haqda yaranan təəssüratın 92 %-ni təşkil edir. [4, s.78]. Bu halda dil işarələr sistemi kimi "insanın ünsiyyət vasitəsi, düşüncəli fəaliyyət və şəxsiyyətin özünüdərkinin ifadəsi üsulu olaraq" qarşılıqlı fəaliyyətin başlıca vasitəsi hesab olunur. |