Açar sözlər: xalq, etnik qrup, mədəniyyət, din, dil
Mətanət Bəkir qızı Əmrahova
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (UNEC), müəllim
amrahova2016@mail.ru
QLOBALLAŞMA DÖVRÜNDƏ AZƏRBAYCANDA ETNİK MƏDƏNİYYƏT VƏ MULTİKULTURAL DƏYƏRLƏR
1.“Azərbaycan - 2020: gəlәcәyә baxış” inkişaf konsepsiyası. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2012-ci il 29 dekabr tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir., s.36-37, http://www. president.az/files/future_az.pdf
7.Баранов Н.А. Ведущие геополитические парадигмы и современная методология геополитики. http://nicbar.ru/geoproblemy_lekzia2.htm
8.Бедалова Н. Ч. Толерантность и формы ее проявления в условиях глобализации. http://psychology.az/tolerantnost.php
Bu gün biz müxtəlif mənbələrdə Fransada müsəlmanların sayı barədə ziddiyyətli məlumatlara rast gəlirik. Əfsuslar olsun ki, bu xəta ilə bəzən Azərbaycan mətbuatında da rastlaşırıq. Əminliklə deyə bilərik ki, sözügedən ölkədə müsəlmanların sayı barədə ...
Buradan belə nəticə hasil olur ki, Fransadakı hər hansı dini icma üzvlərinin sayı barədə məlumatlar yalnız vəziyyət barədə ümumi təsəvvür yaratmağa kifayət edir və dəqiqlikdən uzaqdır. Buna görə də, ciddi araşdırma zamanı bu məlumatların statistika qi...
2015-ci ilin noyabrında Bakı Multikulturalizm Mərkəzində məruzə ilə çıxış edən Fransanın Nis Antipolis universitetinin Hüquq və siyasi elmlər Fakültəsinin dekanı, AMEA-nın fəxri üzvü Fransua Vallar da qeyd etmişdi ki, Fransada insanların dini əqidəsin...
Fransız sosioloq Roland Üronun (Roland Hureaux) fikrincə, multikulturalizm son bir-neçə ildə ortaya çıxmış fakt kimi səciyyələndirilməməlidir. “Tarixə eksurs etsək görərik ki Roma İmperiyası çoxmədəniyyətli idi. Ərəb Xilafətində də xalqlar tədricən mü...
1789-cu ildə qəbul edilmiş “İnsan və vətəndaş hüquqları Bəyannamə”sində bütün insanların hüquqi baxımdan azad və bərabər olduğu təsbit edilmişdir. 1791-ci ildə Fransanın Milli Məclisi yəhudilərin azadlığına dair qanun qəbul edir. Bundan sonra yəhudilə...
Sonrakı dövrdə, respublikalar bir-birini əvəzlədikcə ölkə əhalisinin etnik və dini tərkibində də dəyişiklik baş verdi. 60-cı illərdə müstəmləkəçilik dövrünün başa çatması ilə Afrika ölkələrindən və Yaxın Şərqdən Fransaya çox sayda miqrant axını başlad...
Ölkənin etnik və dini mənzərəsinin dəyişməsi ümumi abu-havaya da təsir göstərməyə bilməzdi. Keçmiş müstəmləkələrdən gələnlərin ucuz işçi qüvvəsi kimi istifadə edilməsi, əmək miqrantlarının yaşayış tərzinin fərqli olması istər-istəməz yerli əhali ilə g...
Bununla belə, Fransada bütün insanların istisnasız şəkildə tolerant olduğunu düşünmək də yanlış olardı. Statistikaya diqqət edək: Fransanın İnsan Haqları üzrə Milli Məsləhət Şurasının (CNCDH) 2013-cü ilin mayında keçirdiyi rəy sorğusunda iştirak edən ...
Tolerantlıq baxımından Fransada yaşayan yəhudilərin də vəziyyəti çox da qənaətbəxş sayıla bilməz. 2015-ci ildə yəhudilərə qarşı aqressiv davranışlar 17,6% artıb. Qeyri-tolerant davranışa bir qayda olaraq milli geyim olan kipada gəzən yəhudilər məruz q...
Lakin Fransada multikulturalizmlə bağlı vəziyyəti bütövlüklə qara fonda təsəvvür etmək doğru sayılmaz. Ölkədə qeyri-tolerant davranışlar 2015-ci ilədək yüksələn xətlə inkişaf etsə də, artıq yaxşıya doğru dəyişdiyi bəzi təşkilatların hesabatında yer a...
Multikulturalizm yeni termindir. Lakin əslində, ölkəmiz kimi polietnik cəmiyyətin məskunlaşdığı ərazilərdə bu, artıq uzun müddət mövcud olan yaşam tərzidir və onun kökündə mənsubiyyətlər arası fərqin nəzərə alınmaması deyil, dərk edilməsi durur. Multi...
Bizim yanaşmamız olaraq tədqiqat işində multikulturalizmin məhz postmüstəmləkə vəziyyətinin nəticəsi olan kütləvi yerdəyişmə və assimiliyasiya problemlərindən çıxış yolu kimi nəzərdən keçirilməsi Frantz Fanon, Eduard Səid, Homi. K. Bhabha, Qayatri Spi...
Multikulturalizm siyasətindən danışarkən qarşıya çıxan problemlərdən biri milli mənsubiyyət ətrafında gedən mübahisələrdir. Milli mənsubiyyətdən danışarkən onun iki modeli, “Dövlət (mülki-ərazi) və etnik variantlar” [1, 15] təqdim olunur. Müstəmləkəçi...
Multikulturalizm xalqların mədəniyyət səviyyəsinin təkmilləşməsində, dünyəvi görüşlərinin formalaşmasında və bunların da nəticəsi olaraq həmin xalqların həyat və yaşayış səviyyəsinin yaxşılaşmasında başlıca rol oynayır. Belə ki, kiçik saylı xalqlar mə...
Ərəb leksik superstartları: sahə, maddə, namus, qanun, qərar, məktub, məhkum, inkar, idrak, zirvə, ibrət, ölkə, lövhə, dünya, ünvan, eyham, alim, dahi, hakim, qürur, kainat, təmənna, səliqə, vəzifə, ziyafət, mətbəə, ittifaq və s.
Fars leksik superstratları: atəş, badə, arzu, ahu, fəda, əfsus, girdab, ördək, laləzar, pərzad, şagird, aşina, cəngavər, mərdanə, bəstəkar, güzəran, xiridar və s.
Ərəb və fars dillərinin Azərbaycanda uzun müddət hakim dairələrin dili olduğundan, elmdə və kargüzarlıqda istifadəsi üstün tutulduğundan [2, 111], bədii ədəbiyyat nümunələrinin, əsərlərin bu dildə yazıldığından Azərbaycan dilində ərəb və fars supe...
Təəssüf ki, Azərbaycan ədəbi dilində, həmçinin qələmə alınmış bədii nümunələrdə kobud və əxlaqsız sözlərin artması müşahidə olunur. Bu baxımdan, kobud və əxlaqsız sözlərin işlənməsi bədii əsərin estetik dəyərini aşağı salır. Bu cür sözlər, xüsusilə “ç...
XX əsrin 80-ci illərinin sonlarında çirkin və dəhşətli həqiqətləri oxucuya çatdırmaq və etirazını bildirmək istəyən yazarlar “çirkli realizm” cərəyanının əsasını qoyurlar. “Granta” jurnalında Bill Buford “dirty realism”in yəni “çirkli realizm”in “məhə...
Son dövrlərdə Azərbaycan ədəbiyyatında “çirkli realizm”ə meyl və maraq güclənməkdədir. Misal kimi gənc nəslə aid Səxavət Sahilin “İsanın qadını” və Əli Əkbərin “Artuş və Zaur”, Eyvaz Zeynalovun “Bələdçi” romanlarına müraciət etmək olar. Romanlar oxucu...
Gənc yazarlardan fərqli olaraq, yaşlı nəslin nümayəndələrinin yaradıcılığında kobud və əxlaqsız sözlərdən istifadə özünü göstərir. Lakin yaşlı nəsildə “çirkli realizm” özünü az və fərqli prizmadan göstərmişdir. Məsələn, Tahir Kazımovun “Qırmızı rəng” ...
5. Маслова В. Лингвокультурология: Учеб. пособие для студ. высш. учеб, заведений. М.: Издательский центр «Академия», 2001. 208с.
Ulviyya Rahimova
Multiculturalism in the context of the analysis of texts
