Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 25 aprel 2013-cü il tarixli

VENALARIN XRONİK XƏSTƏLİKLƏRİNİN (VXX) 

DİAQNOSTİKASI 

VXX olması güman edilən pasiyentin müayinəsi zamanı 

diaqnostik müayinələrin növləri: 

1.

 

VXX olması faktının təyin edilməsi 

2.

 

VXX-nin nozoloji variantının təyin edilməsi 

3.

 

Müalicə strategiyasının müəyyən edilməsi: xəstəliyin 

korreksiyasında cərrahi üsulların istifadə olunması  zəruriliyi və ya 

konservativ üsullarla məhdudlaşma 

4.

 

Müalicə taktikasının müəyyən olunması: hansı müalicə 

metodikasının (və ya onların kombinasiyasının) tətbiqi  

5.

 

Müalicə işinin effektivliyinin obyektiv qiymətləndirilməsi.  

Venaların xronik xəstəliklərinin yuxarıda qoyulmuş məsələlərinin 

həlli üçün aşağıdakı diaqnostika üsullardan istifadə edilir: 



 

Klinik müayinə (baxış, palpasiya, şikayətlərin, anamnezin 

toplanması) 



 

Ultrasəs doppleroqrafiya 



 

Ultrasəs angioskanerləmə. 

KLİNİK MÜAYİNƏLƏR 

Klinik müayinələr xəstənin  şikayətlərinin və anamnestik 

məlumatlarının məqsədyönlü toplanmasını, xəstəliyin təzahürlərinin 

vizual qiymətləndirilməsini nəzərdə tutur.  

Xronik venoz çatışmazlıq üçün nisbi spesifik olan şikayətlərə 

aşağıdakılar aiddir: 



 

Baldır əzələlərində ağrı (küt, sızıldayan) 



 

Baldır əzələlərində ağırlıq 



 

Ayaqlarda yorğunluq (statik yüklənməyə tolerantlığın azalması) 



 

Göynəmə, yanğı 

Bu  şikayətlər olduqca variabel ola bilir, adətən aşağıdakı 

qanunauyğunluq müşahidə olunur: 



 

şikayətlər baldır  əzələ pompasının qeyri-kafi aktivliyi zamanı 

(uzunmüddətli “oturaq” və ya “ayaqüstü” vəziyyət) və ya günün 

sonuna doğru güclənir; 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 14



 

baldırların  əzələ aktivliyi zamanı, horizontal vəziyyətdə 

istirahətdən sonra və ya tibbi kompressiya məhsullarının 

istifadəsi zamanı reqressiya edir. 



 

venoz çatışmazlığın təzahür intensivliyində ay və  fəsil 

dəyişiklikləri ola bilər; 



 

gənc və orta yaşlı qadınlarda  şikayətlər menstruasiyadan əvvəl 

güclənə bilər. 

Təsvir olunmuş  şikayətlər populyasiyada geniş yayılmışdır və 

qadınlarda  əsasən periferik venaların patologiyasının olub – 

olmamağından asılı deyil. Simptomların yayılma dərəcəsi belə bir 

tendensiyaya malikdir – cinsdən asılı olmayaraq, yaşla artır. 

Göstərilən simptomların ifadəliliyi ilə  xəstəliyin klinik təzahürləri 

arasında korrelyasiya səviyyəsi aşağıdır və bilavasitə diaqnostik 

əhəmiyyətə malik deyil. Qeyd etmək lazımdır ki, baldır əzələlərində 

qıcolmalar venoz çatışmazlığın spesifik simptomu hesab olunmur. 

Venaların xronik xəstəliyinin obyektiv əlamətləri: 



 

teleangiektaziyalar 



 

venaların varikoz genişlənmələri 



 

ödem 



 

trofik pozğunluqlar 

Göstərilən simptomlar ən müxtəlif kombinasiyalarda rast gəlinə 

bilər. Teleangiektaziyaların meydana çıxmasının, dəriçi venulaların 

genişlənməsi və dərialtı venaların düyünlü transformasiyasınin klinik 

olaraq aşkar edilməsi çətinlik törətmir. Aşağı  ətrafların ödemi və 

səthi toxumalarda trofik dəyişikliklər venaların xronik xəstəliyinin 

spesifik simptomları hesab olunmurlar, buna görə  də onların 

aşkarlanması  əsaslı differensial diaqnostikanın aparılmasını  tələb 

edir. 

Klinik müayinələrin imkanları 

Xəstələrin  əksəriyyətində baxış,  şikayətlərin və anamnez 

məlumatlarının qiymətləndirilməsi nəticəsində VXX-nin nozoloji 

variantını  və müalicə strategiyasını müəyyənləşdirmək mümkündür, 

yəni pasiyenti əməliyyat etmək lazımdırmı  və ya yalnız müalicənin 

konservativ üsullarının istifadəsi gərəklidir.  

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 15

VXX olan istənilən pasiyentdə cərrahi müalicə tətbiq olunmadığı 

təqdirdə  şübhəsiz ki, diaqnoz tam aydın olduqda yalnız klinik 

müayinələrlə kifayətlənmək olar. Diaqnozun dəqiqləşdirilməsi, 

müalicə taktikası  və strategiyasının müəyyənləşdirilməsi lazım 

gəldikdə instrumental müayinələrin aparılmasını labüd edir. 

İNSTRUMENTAL DİAQNOSTİKA  

Ultrasəs doppleroqrafiya 

Doppleroqrafiya ilə magistral venalarda qan cərəyanının olub – 

olmaması haqda informasiya alınır. Funksional testlərin aparılması 

ilə  səs siqnallarının dəyişilməsinə görə qan cərəyanının istiqaməti 

haqda fikir bilmək, bununla da reflüksu aşkarlamaq olur. 

Dərin venoz dövranın posttrombotik zədələnməsinə  şübhə 

olduqda və flebodisplaziyalı xəstələrdə doppleroqrafiya məlumatları 

kafi olmaya bilər, bununla əlaqədar olaraq, digər diaqnostik üsulların 

tətbiqi vacibdir. 

Ultrasəs angioskanerləmə 

Üsul VXX olan xəstələrin  əksəriyyətində  dəqiq diaqnoz 

qoymağa, müalicə taktikası  və strategiyasını müəyyənləşdirməyə 

imkan verir. Daha mürəkkəb diaqnostik üsulların tətbiq olunması 

ehtiyacı posttrombotik sindrom və flebodisplaziya olan pasiyentlərdə 

rekonstruktiv müdaxilələrin planlaşdırılması ilə əlaqədardır. Ultrasəs 

angioskanerləmə mütləq qaydada hər iki aşağı  ətrafların səthi və 

dərin venalarının müayinələrini əhatə etməlidir. 

Rentgenkontrast fleboqrafiya 

Üsul səthi və  dərin venaları vizualizasiya etmək və venoz 

sistemin morfoloji dəyişiklikləri haqda mükəmməl informasiya 

almaq imkanı verir. Bu gün fleboqrafiyanın tətbiqinə göstəriş yalnız 

dərin venaların okklyuziyası (və ya aplaziyası) olan xəstələrdə 

əməliyyat planlaşdırılması hesab olunur. Venoz dövranın 

kontrastlaşdırılması ilə alınan informasiya rekonstruksiya 

planlaşdırılan zonada anatomo-topoqrafik qarşılıqlı  əlaqəni 

göstərmək, anastomoz yerləşən yeri seçmək imkanı verir. 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 16

Əlavə müayinə üsulları 

Kompüter (spiral KT) və maqnit-rezonans tomoqrafiya az 

invazivliyə malik olub, VXX-nin diaqnostikasında perspektivli 

üsullardan hesab olunur. 

İntravaskulyar ultrasonoqrafiya aktiv inkişaf edən metodika olub, 

endovaskulyar müdaxilələr və diaqnostikanın aparılmasına  şərait 

yaradır. 

Anadangəlmə trombofiliyanın müayinəsi 

Trombofiliyanın axtarılması  dərin venaların posttrombotik 

zədələnməsi olan gənc yaşlı pasiyentlərdə labüddür. Trombofiliyanın 

olması haqda informasiya antikoaqulyant terapiyanın müddətini 

müəyyənləşdirməyə, həyat tərzində  bəzi məhdudiyyətlər qoymağa, 

tromb təhlükəsi olan vəziyyətlərdə (planlı cərrahi əməliyyatlarda və 

ya immobilizasiyalarda) profilaktika tədbirlərinin işlənib hazırlan-

masına kömək edir.  

MÜALİCƏ 

Kompression terapiya 

Kompression terapiya xronik venoz xəstəliklərin müalicəsində 

mühüm rol oynayır və makro- və mikrosirkulyator səviyyədə  əsas 

effektləri təmin etməklə, ayrıca və ya cərrahi müdaxiləyə, 

skleroterapiyaya əlavə kimi istifadə oluna bilər.  

Kompression terapiya elastik və qeyri-elastik vasitələrlə yerinə 

yetirilir. 

Elastik bintləmə 

Qarşıya qoyulmuş  məqsədlərdən asılı olaraq kompression 

müalicə üçün qısa (dartılma zamanı başlanğıc uzunluqdan 70%-dək 

artır), orta (70-140%) və uzun (140%-dən çox) bintlər istifadə oluna 

bilər. 

Düzgün sarınmış kompression bandajın əsas xüsusiyyəti odur ki, 

hərəkət zamanı kifayət qədər yüksək təzyiq yaradır, hərəkət 

etmədikdə rahat sükunət təzyiqi ilə venaların fasiləli kompressiyasını 

təmin edir. Kompression bintlər gecə  və gündüz venalarda nominal 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 17

təzyiqi saxlamalıdırlar. Onlar asan yuyulmalı və təkrar istifadə oluna 

bilər. 

Ətrafın bəzi seqmentlərinə lokal təzyiqi artırmaq üçün (iç topuq 

nahiyəsində, trofik venoz xora, sklerozlaşmış venalar olduqda) 

müxtəlif materiallardan hazırlanmış əlavə yastıqlardan istifadə etmək 

olar. 

KOMPRESSİON TRİKOTAJ 

Kompression vasitələrin sinifləri 

Tibbi elastik kompression vasitələri (TEKV)  pasiyentlər daimi 

geyə biləcəyi hallarda təyin etmək lazımdır. Onları səhərlər geymək 

daha məqsədəuyğundur. TEKV-ləri 4-6 ay gündəlik istifadə etdikdən 

sonra yenisi ilə əvəz etmək məsləhətdir.  

Avropa fleboloji mərkəzləri çoxsaylı müzakirələrdən sonra beş 

əsas kompressiya sinfindən istifadə olunmasını tövsiyə edir. 

Onlardan biri A sinfi

4, 5 

 profilaktik hesab olunur (Cədvəl 1). 

Cədvəl 1. Kompression vasitələrin sinifləri 

3,4,10 

Kompressiya 

vasitələrinin sinifləri

Təzyiq mm. c. s. 

Kompressiyanın 

səviyyəsi 

A 

10 - 14 

zəif 

I 

15 - 21 

yüngül 

II 

23 - 32 

mülayim 

III 

34 - 46 

güclü 

IV >49 

çox 

güclü 

TEKV-ın  əmələ  gətirdiyi təzyiq  ətrafın distal şöbələrindən 

proksimala doğru azalmalıdır (bölgülü və ya dərəcəli kompressiya). 

Elastik kompressiyanın klinik tətbiqi 

Hal-hazırda kompression terapiya praktik olaraq VXX-nın bütün 

klinik formalarında tətbiq olunmaqdadır. 

Dəlillərə  əsaslanmış kompression terapiyanın aparılmasına 

göstərişlər Cədvəl 2-də öz əksini tapmışdır. 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 18

Cədvəl 2. Kompression terapiyaya göstərişlər və tövsiyələrin 

səviyyələri 

1,3,4,8,10

 

Göstəriş 

və sinif C 

Bintləmə

Kompression məhsullar         

(təzyiq mm.c. süt. ilə) 

  

A 

(10-14) 

I 

(15-21)

II 

(23-32)

III 

(34-46)

COS, C1 S 

 

B 

B 

 

 

C1 skleroterapiya 

 

B 

 

B 

 

C2  

 

B 

B 

 

C2 cərrahiyyə 

C 

 

C 

C 

C 

C2 skleroterapiya 

C 

 

C 

 

C 

C3 

 

 

 

B 

 

C4b  

 

 

B 

 

C5 

 

 

B 

B 

B 

C6 

A 

 

A - B 

B 

 

DVT terapiyası 

B 

 

 

B 

 

PTS profilaktikası   B B A A 

Limfedema 

B - C 

 

 

C 

C 

 

Əks göstərişlər 

Daimi kompressiyaya əks göstərişlərə periferik arteriyaların 

xəstəlikləri, ağır nevroloji pozğunluqlar, limfangit, kompression 

vasitələrin komponentlərinə allergiya aiddir. Kompressiya təyin 

olunmasına nisbi əks göstərişlər: kəskin ürək çatışmazlığının inkişaf 

təhlükəsinə görə qan dövranının sub və dekompensasiyası, kəskin 

eksudativ dermatit. 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 19

Fasiləli pnevmatik kompressiya (FPK) 

FPK sistemləri fasiləli və/və ya müntəzəm rejimdə doldurula 

bilən bir və ya daha yaxşı halda bir neçə qeyri-elastik manjetdən 

təşkil olunmuşdur.  

 

Kompressiya və həyat fəaliyyəti 

DVT-dan sonra heç olmasa iki il müddətində kompression 

corabların müntəzəm surətdə gündəlik istifadəsi PTS- in yaranma 

tezliyini və  ağırlığını azalda bilər. Elastik kompressiya VXX olan 

pasiyentlərin konservativ müalicəsinin təməl daşıdır.  

Hər bir konkret halda kompression müalicə üsulunun (aşağı və ya 

yüksək elastiklik dərəcəsinə malik elastik bandaj, adheziv və ya 

antitrombotik bandaj, trofik xoralar üçün xüsusi məhsullar) seçilməsi 

mövcud patologiyadan, həkimin təcrübəsindən və pasiyentin 

tövsiyələrin yerinə yetirmə hazırlığının səviyyəsindən asılıdır (A)

5

. 

 

FLEBOSKLEROZLAŞDIRICI MÜALİCƏ 

Kimyəvi maddələrin köməyi ilə (skleroterapiya, sklerozlaşdırma, 

skleroobliterasiya) aşağı  ətraf venalarının obliterasiyası VXX-nin 

müalicəsində effektiv üsullardan biridir. 

İndiki zamanda sklerozlaşdırmanı maye qarışıqlarla, eləcə  də 

onların köpüklü formaları ilə aparırlar. Mikroköpük vəziyyətinə 

gətirilmiş detergent sklerozant daha aktivdir, belə ki, o, venaların 

endoteli ilə  sıx kontaktı  təmin edərək, qanı  sıxışdırb çıxarır, 

durulaşmır və damarlarda qalır. 

Müalicəyə göstərişi klinik mənzərəyə, həyat və  xəstəlik 

anamnezinə, instrumental müayinələrin nəticələrinə  əsasən xəstəni 

müayinə edən mütəxəssis müəyyən edir. Üsulun uğurlu tətbiqi üçün 

əsas şərtlər nəzəri əsaslara və eləcə də texniki proseduraların icrasına 

yaxşı yiyələnməkdir.  

Skleroterapiyaya mütləq  əks göstərişlər: skleropreparata 

allergiyanın məlum olması, yanaşı  ağır xəstəliklər, dərin venaların 

kəskin trombozu və ya kəskin səthi tromboflebit, ümumi ağır 

infeksiya, pasiyentin az hərəkətliliyi, aşağı  ətraf arteriyalarının 

obliterasiyaedici xəstəlikləri, hamiləlik, südvermə. 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 20

Nisbi  əks göstərişlərə anamnezdə  aşağı  ətrafların ödemi, 

skleroterapiya nəzərdə tutulan nahiyədə yerli infeksiya, şəkərli 

diabetin ağırlaşması (polineyropatiya), bronxial astma, allergik 

diatez, dərin venaların trombozu ilə trombofiliyası aid ola bilər. 

 

Şərhlər. Göstərişlərin müəyyən olunmasının subyektivliyini, 

prosedurun texniki çətinliyini, ultrasəs müayinənin vacibliyini nəzərə 

alaraq, BDV kötüklərinin sklerozlaşdırılmasını yalnız təcrübəli, 

müntəzəm məşğul olan, angiocərrahi və ya cərrahi hazırlığa malik 

olan, vena sonoqrafiya metodikasına, skleroterapiyanın bütün 

variantlarının, flebektomiyanın əsas mərhələlərinin yerinə yetirilməsi 

təcrübəsinə yiyələnmiş mütəxəssis apara bilər. 

VXX-nin CƏRRAHİ MÜALİCƏSİ 

Varikoz xəstəliyinin cərrahi müalicəsi 

Varikoz xəstəliyinin müalicəsinin  əsas üsulu cərrahi müdaxilə 

olaraq qalır.  Əməliyyatın məqsədi dərialtı venaların varikoz 

transformasiyasının artmasının qarşısını almaq, xəstəliyin 

simptomlarının (o cümlədən, kosmetik defektin) aradan 

qaldırılmasıdır. Mövcud cərrahi üsullardan heç biri öz-özlüyündə 

müalicənin bütün patogenetik prinsiplərinə cavab vermir, nəticədə 

onların kombinasiyasının vacibliyi aydın olur. Bu və ya digər 

əməliyyatların müxtəlif kombinasiyaları ilk növbədə aşağı ətrafların 

venoz sistemində patoloji dəyişikliklərin təzahüründən asılıdır.  

Əməliyyata göstəriş C2-C6 siniflərindən olan xəstələrdə  dərin 

venalardan səthi venalara qanın reflüksunun  olmasıdır. 

Kombinasiya olunmuş  əməliyyatlar aşağıdakı  mərhələlərdən təşkil 

olunmuşdur: 



 

BDV və/və ya KDV-nin bütün şaxələri ilə birlikdə bağlanması və 

kəsilməsi (krossektomiya) 



 

BDV və/və ya KDV-nin varikoz dəyişilmiş gövdələrinin 

çıxarılması 



 

BDV və/və ya KDV-nin varikoz dəyişilmiş şaxələrinin 

çıxarılması 



 

Yararsız perforant venaların bağlanması. 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 21

Böyük dərialtı venanın krossektomiyası 

BDV-nin bağlanması üçün qasıq büküşündən yol optimal sayılır. 

Qasıqüstü kəsik yalnız BDV-nin patoloji güdülünə görə  xəstəlik 

residivləri və əməliyyat sonrası böyük çapığı olan pasiyentlərdə bəzi 

üstünlüklərə malikdir. BDV-nin çıxarılması (strippinq) zamanı bütün 

şaxələr (səthi qarınüstü vena daxil olmaqla) mütləq bağlanmalıdır. 

BDV-nın krossektomiyasından sonra oval pəncərənin tikilməsinə 

lüzum yoxdur.  

 

Böyük dərialtı vena gövdəsinin çıxarılması 

BDV-nin strippinq sahəsini bilərək, nəzərə almaq lazımdır ki, 

müşahidələrin böyuk bir qismində BDV-də reflüks yalnız safeno-

femoral qovşaqdan baldırın yuxarı üçdə birinə  qədər qeyd olunur. 

BDV-nın bütünlüklə  çıxarılması (total strippinq) zamanı BDV-nin 

qovşaqdan baldırın yuxarı üçdə birinədək çıxarılması (qısa strippinq) 

ilə müqayisədə dərialtı sinirlərin zədələnməsinə daha çox rast gəlinir: 

müvafiq olaraq, 39% və 6,5%. Bu zaman varikoz xəstəliyin 

residivlərinin tezliyi əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənmir. Venanın qalan 

seqmentini gələcəkdə rekonstruktiv damar əməliyyatları üçün 

istifadə etmək olar.  

Bununla əlaqədar olaraq, BDV-yə müdaxilələrin əsas hissəsi qısa 

strippinqdən ibarət olmalıdır. Bütünlüklə kötüyün çıxarılması yalnız 

onun yararsızlığı  və  əhəmiyyətli dərəcədə genişlənməsi (horizontal 

vəziyyətdə 6 mm-dən çox) təsdiqləndikdə yolveriləndir. 

Safenektomiyanın müasir üsullarına invaginasion metodika (PİN 

strippinq) və krioflebektomiya aiddir. Klassik Bebkokk metodikası 

ilə müqayisədə üstünlükləri (az travmatiklik) şübhəsizdir. Bununla 

belə, Bebkokk üsulu effektivdir və klinik praktikada istifadə oluna 

bilər. 

 

Kiçik dərialtı venanın krossektomiyası 

Kiçik dərialtı venanın terminal şöbəsinin quruluşu çox 

müxtəlifdir. KDV bir qayda olaraq, diz büküşü xəttindən bir neçə 

santimetr yuxarıda dizaltı venaya tökülür. Bununla əlaqədar, KDV-

nin krossektomiyası üçün safeno-popliteal qovşağın lokalizasiyasını 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 22

nəzərə almaqla (əməliyyatdan  əvvəl ultrasəs skanerləmə ilə 

dəqiqləşdirilir) kəsik bir qədər proksimal aparıla bilər. 

 

Kiçik dərialtı venanın çıxarılması 

BDV-də olduğu kimi, venanı reflüks müəyyənləşdirən sərhəddə 

çıxarmaq lazımdır. Baldırın aşağı üçdə birində KDV-də reflüks çox 

nadir hallarda rast gəlinir. Həmçinin, invaginasion üsullardan da 

istifadə etmək lazımdır. KDV krioflebektomiyası bu metodikalara 

qarşı üstünlüyə malik deyil. 

 

Magistral (əsas) dərialtı venaların termoobliterasiyası 

Müasir lazer və radiotezlikli endovazal üsullar gövdə reflüksunu 

aradan qaldırmaq imkanı verir və buna görə  də öz funksional 

effektinə görə krossektomiya və strippinqə alternativ adlandırıla 

bilər. Termoobliterasiyanın travmatikliyi gövdə flebektomiyasından 

xeyli azdır, kosmetik nəticə isə əhəmiyyətli dərəcədə yaxşıdır. Lazer 

və radiotezlikli obliterasiyanı safeno-femoral birləşməni (qovşağını) 

bağlamadan aparırlar. Krossektomiyanın eyni zamanda aparılması 

termoobliterasiyanın üstünlüklərini aradan qaldırır, müalicə 

xərclərinin dəyəri isə bu zaman artır. 

Endovazal lazer və radiotezlikli obliterasiya tətbiqinə görə 

məhduddur, spesifik ağırlaşmalarla müşayiət olunur, mütləq 

intraoperasion ultrasəs müayinəsi tələb edir. Tətbiqinin uzaq 

nəticələri hələlik tam öyrənilməmişdir. Bununla əlaqədar olaraq, 

termoobliterasiya üsulları  gələcək tədqiqatlar tələb edir və  hələlik 

varikoz xəstəliklər zamanı ənənəvi cərrahi müdaxilələri tam əvəz edə 

bilmir.