Microsoft Word Ictimai sehiyyede monitorinq ve qiymetlendirme

Plan 

Fakt 

+, -

%

Şöbə

117 

413 

119 

263 

1 

851

102

Hissə 2. Məlumatların toplanması 

Məlumatlara olan tələblərin müəyyənləşdirilməsi 

Qeyd olunduğu kimi, monitorinqdə  həm aralıq, həm də son 

indikatorların izlənməsi vacibdir. Proqramın keyfiyyətini müntəzəm 

olaraq artıran sistemi “işə salan” əldə olunan göstəricilərin öncədən 

nəzərdə tutulanlarla müqayisədə  fərqidir. Yaranan problem təhlil 

olunur və onun həll edilməsi üçün ən effektiv üsul seçilir.  

Lazım olan məlumat müxtəlif təşkilatlar tərəfindən müxtəlif 

alətlər vasitəsi ilə yığıla bilər. 

Əhaliyə göstərilən səhiyyə xidmətlərinin səmərəliliyini  əks 

etdirən indikatorlar haqda məlumatı bilavasitə bu xidmətlərin 

istifadəçilərindən, yəni pasiyentlərlə aparılan müsahibə, ya da ev 

təsərrüfatları ilə aparılan sorğu yolu ilə əldə etmək mümkündür. 

İnzibati qeydlər olan yerdə  nəyə görə xidmətlərin  əlçatanlığı, 

istifadəsi və keyfiyyəti haqda məlumatı ev təsərrüfatlarından yığmaq 

lazımdır? Nəyə görə  səhiyyənin informasiya idarəetmə sistemindən 

alınan məlumatlar kifayət deyil? 

Birincisi, ev təsərrüfatlarından alınan məlumatlar daha etibarlıdır: 

səhiyyə xidmətləri haqda yanlış informasiyanın verilməsində ev 

təsərrüfatları bu xidmətləri göstərən tibb müəssisələri 

rəhbərliklərindən az maraqlıdırlar.  İkincisi, ev təsərrüfatlarında 

aparılan sorğuda, adətən, ev təsərrüfatları haqda digər, misal üçün 

səhiyyə xidmətlərindən istifadə edənlərin gəliri, sosial statusu və s. 

məlumatlar da toplanır. Bu, o demək deyil ki, səhiyyənin informasiya 

idarəetmə sistemi tərəfindən  əldə edilən məlumatlar lazımsızdır. 

Sadəcə olaraq bu məlumatların yoxlanması  və  səhiyyə xidmətləri 

istifadəçilərindən bilavasitə toplanan məlumatların  əlavə edilməsi 

zəruridir.  

Səhiyyə xidmətlərinin səmərəliliyini qiymətləndirən effektiv 

monitorinq sistemi, eləcə  də regionun və yaxud ərazinin sosial-

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

---

22

iqtisadi vəziyyətini,  əhalinin yerləşdirilməsini, coğrafi və iqlim 

şəraitini nəzərə almalıdır. 

Öyrənilən göstəricilər nöqteyi-nəzərindən monitorinq və 

qiymətləndirmə üç əsas amillə formalaşır: 



araşdırma çərçivəsində öyrənilən məsələlərin 

müəyyənləşdirilməsi ilə; monitorinq həm də istənilən 

proqramın səmərəliliyini qiymətləndirmək üçün və yaxud 

müntəzəm şəkildə aparıla bilər; 



məlumatın toplanması üçün müəyyənləşdirilən və yaxud

məlumatın toplanmasının tezliyini müəyyənləşdirən vaxt

çərçivəsi ilə;



indikatorlar arasında olan əlaqənin müəyyənləşdirilməsi ilə

(məsələn, xəstələnmə göstəricilərinin dəyişməsinə müəyyən

proqramın təsirinin olub-olmaması).

Bu üç faktor informasiyanın mənbəyi və toplanma üsulunun 

seçilməsini müəyyənləşdirir. 

Aşağıda informasiyanın müxtəlif mənbələri və toplanma 

metodları nəzərdən keçiriləcək. Bunlar müntəzəm toplanan kəmiyyət 

məlumatlarından başlamış keyfiyyət və qeyri-strukturlaşdırılmış 

metodlaradək müxtəlif üsulları əhatə edir. Məlumatların mənbəyi və 

toplanma metodları monitorinq proqramının məqsəd və 

vəzifələrindən, seçilmiş indikatorlardan asılıdır. Qeyd etmək lazımdır 

ki, ən səmərəlisi müxtəlif metodlardan birgə istifadədir. 

Əlavə olaraq dərinləşdirilmiş müsahibə,  əsas informatorlarla 

müsahibə, fokus-qrup müzakirələri kimi alternativ metodlardan da 

istifadə oluna bilər. Bu yanaşmalar görülən tədbirlərin 

səmərəliliyinin daha ətraflı  təhlil edilməsi üçün imkan yaradır. Bu 

alternativ üsullar səhiyyə sistemində olan müntəzəm araşdırmalara 

çox vaxt daxil olmasa da, səhiyyədə siyasətin müəyyənləşdirilməsi, 

monitorinq və qiymətləndirmə sisteminin planlaşdırılması üçün vacib 

rol oynaya bilər.