Azərbaycan Respublikası
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.1.4. Digər təhsil imkanları
- 3.2.2. Əlverişli istifadə imkanı
- Qrafik 3. Valideynlərin məktəb infrastrukturundan razılığının dərəcəsi (%)
- Sual: Siz öz uşağınızın ehtiyaclarının ödənilməsi baxımından infrastrukturun səviyyəsindən razısınızmı
- Qrafik 4 . ƏU - ın heç bir şəkildə təhsil almamasının səbəbləri (valideynlər, %).
|
3.1.3. Xüsusi təhsil 12
Toplanan məlumatlar onu göstərir ki, ƏU-ın təxminən 11%-i xüsusi və internat məktəblərə gedirlər. TN əməkdaşının verdiyi məlumata görə, təxminən 12 internat məktəb 14 və 7 xüsusi məktəb Təhsil Nazirliyinin tabeliyindədir. 15 “De-İnstitutlaşma və Alternativ qayğı Dövlət Proqramı” çərçivəsində hazırlanmış və hökumət tərəfindən təsdiq edilmiş dövlət uşaq müəssisələrinin transformasiyası üzrə Baş Plana əsasən internat məktəblərinin inteqrativ və inkluziv təhsil müəssisələrinə çevrilməsi nəzərdə tutulur.
Xüsusi məktəblər Sovet təhsil sistemindən miras qalmış, lakin xüsusi təhsil haqqında yeni qanun və tədqiqatların nəticələrinə əsasən qismən dəyişmişdir; hal-hazırda həmin məktəblər əlilliyi olan uşaqlara əsas bilik və bacarıqlarının öyrədilməsi sahəsində müəyyən rol oynayırlar. Bakının xüsusi məktəblərinin müəllimləri ilə keçirilən HQM-in nəticələrinə uyğun olaraq, saylarının az olduğuna baxmayaraq, həmin müəllimlər ƏU-ın tələbatını ödəmək iqtidarındadırlar. Bundan əlavə, müəllimlər bildirdilər ki, onlar yaxşı təlim keçmişdirlər, ümumi məktəblərin müəllimləri ilə müqayisədə onların məvacibləri daha yüksəkdir 16 . Xeyli sayda məktəb direktoru və müəllim hesab edir ki, ƏU xüsusi məktəblərə qəbul olunmalıdırlar (direktorların 27,5%-i və müəllimlərin 25%-i). Xüsusi məktəblər əlilliyi ağır formada olan uşaqları gələcəkdə qəbul etməyi planlaşdırır, lakin məktəblərin fəaliyyətinin və binalarının həcmi bütün bu cür uşaqları əhatə etməyə imkan vermir. Xüsusi məktəblərin mövcudluğu və inkişaf etdirilməsi həm də “De-İnstitutlaşma və Alternativ qayğı “ və “Sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların təhsilinin təşkili üzrə İnkişaf Proqram”larının müddəalarına zidd ola bilər.
Müəllimlərin verdikləri məlumatlardan fərqli olaraq, xüsusi və internat məktəblərində aparılan müşahidələr ondan xəbər verir ki, həmin məktəblər xüsusi təhsil tələbatına malik olan uşaqların ehtiyaclarını ödəmək üçün lazımi imkanlara malik deyildir. Müşahidələr əsasında xüsusi və internat məktəblərində işləyən müəllimlərin şəxsiyyətyönümlü metodologiya əsasında işlədiklərini müəyyən etmək mümkün olmadı. Müşahidəçilərin bəzi qeydləri aşağıda göstərilmişdir:
məhdud üsullardan istifadə etdiklərinin şahidi olduq. Dərsdə istifadə olunan yeganə üsul şifahi surətdə sual-cavab aparmaq idi: məlumatı xatırlamağa imkan verən dəqiq sualın verilməsi və dəqiq cavabın gözlənməsi. Şifahi təqdimat və sual-cavab yeni mövzunu izah etmək və yadda saxlamaq üçün yeganə üsul idi. … Təhsil xidmətinin növündən asılı olmayaraq, uşaqların iştirak etdikləri bütün təlim tədbirləri barədə təşəbbüs yalnız müəllimlər tərəfindən irəli sürülürdü. Hər təlim tədbiri dəqiq məlumatın xatırlanmasına və yadda saxlanmasına yönəlmiş, habelə dərsliklərdə verilən tapşırıqlar əsasında tərtib edilmişdir.
14
15
Dövlət statistikasına uyğun olaraq, digər dövlət nazirliklərinin (ƏƏSMN və SN) rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərən və 513 ƏU-a xidmət göstərən daha 5 internat məktəb vardır. Həmin müəssisələrə dair dövlət strategiyası aydın deyildir. Lakin belə deyirlər ki, bu müəssisələr AH-nin deinstitutlaşma proqramına daxil ediləcəklər.
16 Qeyd etmək lazımdır ki, (ƏU-ın təhsil aldıqları) bütün məktəblərdə tədrisin keyfiyyəti bu hesabatın Tədris üsulları bölməsində ətraflı şəkildə müzakirə olunur. Tədqiqat qrupu hədəf qrupu üzvlərinin istinad etdikləri xüsusi məktəblərin keyfiyyətini, şəraitini və infrastrukturunu müstəqil surətdə yoxlaya bilmədi.
13
Hökumətin verdiyi məlumata görə, əlilliyi olan uşaqlar üçün 12 ixtisaslaşmış internat məktəbi vardır. Ölkə müstəqillik qazandıqdan sonra unudulan bu məktəblər ƏU-ın tam təcrid olunmasını təmin edir və əslində onlara məhdud dərəcədə təhsil xidmətlərini göstərir. Bu məktəblərdə uşaqlar 18 yaşadək qalır və həmin yaşdan sonra uşaqların göndəriləcəkləri yerə dair heç bir qayda və ya üsul yoxdur.Hal-hazırda hökumət internat məktəblərinin ehtiyaclarına daha çox diqqət yetirir. Milli fondlardan biri olan Heydər Əliyev Fondu bu sahədə fəaliyyət göstərən əsas təşkilatlardan biridir və onun müdaxilələri nəticəsində xeyli irəliləyiş əldə edilmişdir. Hərçənd ki, hələ gələcək fəaliyyətə dair uzunmüddətli dövlət proqramı yoxdur, buna baxmayaraq TN tabeliyində olan internat məktəblərini deinstitutlaşma dövlət proqramına uyğun olaraq inkluziv strategiyalara daha çox riayət edən reabilitasiya mərkəzləri və inkluziv komponentli məktəblərə çevrilməsi planlaşdırılır. Tədqiqat göstərdi ki, təhsil işçiləri arasında “Azərbaycan Respublikasında dövlət uşaq müəssisələrindən uşaqların ailələrə verilməsi (De-institusionalizasiya) və alternativ qayğı Dövlət Proqramı” çərçivəsində həyata
keçirilən islahatları dəstəkləyən şəxslərin sayı azdır: sorğuda iştirak edən direktorların və müəllimlərin 15% -dən az hissəsi bu cür bu isalahatları dəstəklədiklərini bildirdilər.
Son illər ərzində az sayda icma əsaslı alternativ qayğı mərkəzləri yaradılmışdır. Demək olar ki, bu mərkəzlərin hamısı xarici donor vəsaiti hesabına həm şəhərlərdə, həm də rayonlarda (kəndlər istisna olmaqla) fəaliyyət göstərir. Müxtəlif keyfiyyətə, ölçüyə və iş həcminə malik olan bu alternativ qayğı mərkəzləri ƏU-ın təhsilinə və müalicəsinə dair yeni yanaşmanı ilk dəfə tətbiq edən müəssisələr hesab olunurlar. Bu müəssisələrin üçü AH-nə beynəlxalq inkişaf təşkilatlarının birindən miras qalmışdır, bu da, digər mərkəzlərin dövlət tərəfindən tanınacağına və dəstəklənəcəyinə ümid yaradır. Hazırda qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən təsis edilmiş mərkəzlər donor təşkilatının maliyyə vəsaiti hesabına fəaliyyət göstərirlər. Təşkilati idarəetmə və peşəkarlıq səviyəsinin yüksəldilməsi sahəsində müəyyən çətinliklər vardır. 17 Onu da qeyd etmək lazımdır ki, ümumtəhsil məktəblərdə bu sahə üzrə ixtisaslaşmış mütəxəssislər olmadığından ölkədə inkluziv təhsil üzrə bütün pilot layihələri bu sahədə fəaliyyət göstərən icma əsaslı reabilitasiya mərkəzlərinin köməyi və təcrübəsi sayəsində həyata keçirilir. QHT nümayəndələri ilə keçirilən HQM-nin və hökumət nümayəndələrindən götürülən müsahibələrin nəticələrinə uyğun olaraq, QHT-lərin çoxu əlilliyi olan uşaqlar, onların valideynləri üçün təhsil və reabilitasiya xidmətləri və inkluziv təhsil imkanlarının yaradılması ilə bağlı hökumətə təkliflər verilməsi istiqamətlərində fəaliyyət göstərirlər. Azərbaycana Birgə Yardım (ABY), Uşaqların Xilası, Beynəlxalq Tibb Korpusu (BTK) kimi beynəlxalq QHT-lər və Müşviq, Göy Qurşağı, Çıraq Əqli Sağlamlıq və s. kimi yerli QHT-lər işin təşkilində, təhsil və reabilitasiya xidmətləri sahəsində daha fəal olmuşlar. Nəticə etibarilə ƏU-a əsas və peşə təhsili verilmiş, onların ailələrinə hüquqi və psixoloji yardım proqramları təklif edilmiş, valideyn təhsili və digər xidmətlər göstərilmişdir.
Digər tərəfdən, layihənin sınaqdan keçirilməsi, imkanların yaradılması və strategiyanın tərtib edilməsi sahələrində müvafiq dövlət orqanları ilə fəal surətdə əməkdaşlıq edən təşkilatlar vardır. UNICEF, Dünyagörüşü və İMC (hazırda ölkədə fəaliyyət göstərmir) bu cür əməkdaşlıq edən beynəlxalq təşkilatlardır. Müsahibədə iştirak edən hökumət nümayəndələri inkluziv təhsil strategiyası və metodologiyası üzrə beynəlxalq təcrübələrin öyrənilməsi və tətbiq edilməsi sahəsində nazirliklərin əsas tərəfdaşı kimi yerli QHT olan MTTYM-nin adını çəkmişdilər.
17 Ehtiyacların qiymətləndirilməsi haqqında hesabat ACİ-nun Əqli sağlamlıq təşəbbüsü proqramı çərçivəsində 2007-ci ildə hazırlanmışdır.
14
Tədqiqat əsasında ƏU-ın təhsilalmaq imkanlarının mövcudluluğu aşkar edilmişdir. Aparılan tədqiqatlar göstərdi ki, əlilliyi olan uşaqların yalnız 16%-i ümumiyyətlə təhsil almır. Lakin məlumat ona dəlalət edir ki, ƏU təhsil xidmətlərini seçmək üçün məhdud imkanlara malikdirlər. Bütün ölkədə təmin edilən əsas təhsil xidməti evdə təhsilidir, digər təhsil xidmətləri isə yalnız şəhərlərdə göstərilir. Xüsusilə inteqrativ və inkluziv təhsil bütün ölkəni əhatə etməmişdir, bu isə, əlilliyi olan uşaqların təhsilinə mane olan daha bir əsas amil kimi səciyyələndirilə bilər.
İnkluziv və inteqrativ təhsil kimi tədbirlər yalnız mərkəzi şəhərlərdə təşkil edilir. Hökumətin verdiyi məlumata uyğun olaraq (2006), göstərilən təhsil xidmətlərinin bütün növləri ölkənin yalnız Bakı və Sumqayıt şəhərlərində göstərilir. Yalnız altı böyük rayon mərkəzində beş mövcud xidmətdən üçün, ölkənin yerdə qalan hissəsində isə yalnız ev təhsili mövcuddur.
TN əməkdaşı etiraf etdi ki, əlilliyi olan uşaqların ən zəruri ehtiyaclarını ödəyə bilən kifayət qədər alternativ qayğı və təhsil mərkəzi, reabilitasiya müəssisəsi, məktəbəqədər təhsil müəssisəsi yoxdur. Hökumət həmin xidmətlərin uşaqlara göstərilməsini təmin etmək üçün bir neçə qanun və qayda qəbul etmişdir. Lakin bir çox qanunların icra mexanizmləri yoxdur. Dövlət qulluqçuları bu yeni müddəaları tətbiq etməyə hələ hazır deyildirlər və yaxud bu tədbirlərin həyata keçirilməsinə kifayət qədər vəsait ayrılmamışdır. Başqa sözlə desək, inzibati fəaliyyət sahələrində müəyyən çətinliklər mövcuddur. Aydındır ki, ƏU-ın təhsili ilə bağlı islahatların aparılması üçün dövlət qurumları ilə qeyri-hökumət təşkilatlarının əməkdaşlığı vacibdir.
Təhsil xidmətlərinin mövcudluğuna mütəxəssis çatışmazlığı çətinliklər yaradır. Bu, xüsusilə rayonlarda özünü daha çox biruzə verir. Belə ki, bir çox rayon məktəblərində ƏU-a xidmət göstərə biləcək ixtisaslı kadrlar yoxdur. Sorğu nəticələrinə görə, məktəblərin təxminən 90%-i əmək vərdişlərinin aşılanması xidmətini təklif etmir; məktəblərin təxminən 70%-də nitq terapevtləri yoxdur və məktəblərin yalnız 0,8%-i peşə bacarıqlarını öyrədir. Yalnız psixoloji terapiya xidmətinin vəziyyəti qənaətbəxşdir. Belə ki, müəllimlərin 58,1%-i bildirdi ki, onların məktəbi bu cür xidməti göstərir məktəblər psixoloq ştatına malikdirlər. Sorğuda iştirak edən ƏU-ın valideynlərinin yalnız 25,8%-i bildirdi ki, onların uşaqları xüsusi xidmətlərdən (məsələn, nitq terapiyası) istifadə edirlər.
ƏU üçün yalnız məktəbəqədər və ibtidai təhsil müəssisələrində inkluziv təhsil təşkil edilmişdir. Bu, o deməkdir ki, 10 və daha artıq yaş həddində olan bir çox ƏU təhsil xidmətlərini seçmək imkanına malik deyillər. Orta məktəb müəllimlərinin bacarıqlarının təkmilləşdirilməsinə dair strateji mexanizmlərin məhdud olduğunu nəzərə alaraq, bu məsələnin ciddiliyini aydın surətdə görmək olar. Bir çox orta və daha yuxarı təhsil pilləsi üzrə müəssisənin müəllimləri evdə və ya ümumi məktəblərdə ƏU-a dərs keçilməsi və təhsil verilməsi üzrə bilik, təcrübə və təcrübi bacarıqlara malik deyillər, çünki onlar bu istiqamətdə yenidən hazırlanmayıblar. ƏU üçün ali təhsil imkanlarının mövcudluğu sahəsində müəyyən çətinliklər vardır. Lakin məktəbəqədər və ibtidai təhsil müəssisələrində MTTYM-in və Dünyagörüşü təşkilatının həyata keçirdiyi inkluziv təhsillə bağlı olan pilot layihə orta məktəbdə davam etdirilir. Bunu ölkədə inkluziv təhsilin inkişaf etdirilməsində müsbət hal hesab etmək olar. 3.2.2. Əlverişli istifadə imkanı Bu tədqiqat nəticəsində ƏU üçün nəzərdə tutulan mövcud təhsil müəssisələrinin əlverişliliyi tədqiq edilmişdir. Bu baxımdan inteqrativ, inkluziv, xüsusi və internat məktəblərə daha çox, ev təhsilinə isə daha az diqqət yetirilmişdir. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, yolun əlverişlilik meyarı ev təhsilinə də təsir göstərir. Belə ki, kənd və rayon yerlərində nəqliyyat şəbəkəsinin məhdudluğu, yolların qeyri-qənaətbəxş vəziyyəti müəllimlər üçün ƏU-ın evlərinə getməkdə çətinlik yaradır.
ƏU təhsili baxımından rahat istifadə imkanı əsas məsələlərdən biridir: bütün ölkədə yalnız az sayda məktəb binası ƏU-ın ehtiyaclarını ödəmək üçün lazım olan avadanlıqla tam təchiz edilmişdir. Valideynlər və müəllimlərlə aparılan sorğu nəticəsində məlum olmuşdur ki, ƏU-ın məktəb binasına daxil olması çətinliklər yaradır, səbəbi məktəb binası və infrastrukturunun ƏU-lara
15
uyğunlaşdırılmamasıdır. Cədvəl 3-də aydın şəkildə görünür ki, əksər məktəblər üçün ƏU-ın məktəbə gəlmələri və məktəbdə yerləşmələri fiziki cəhətədən çətindir.
Müəllimlər/məktəb direktorları ilə aparılan sorğularla, hədəf qrup müzakirələri və ekspertlərlə aparılan müsahibələrin nəticələri əsasında da eyni və ya çox bənzər mənzərə yaranır. Müəllimlərin təxminən 55%-i, məktəb direktorlarının isə 60-70%-i bildirdi ki, ƏU-ın məktəb binalarına daxil olmaları və yerləşmələri çətindir və məktəb binaları ƏU-ın ehtiyaclarına cavab vermir.
Bundan əlavə, münasib qiymətə olan rahat nəqliyyat vasitələrinin olmaması rayon mərkəzlərindəki xüsusi məktəblərə və icma əsaslı alternativ qayğı mərkəzlərinə gəlmələrinə mane olur. Uşaqların daşınmasına kömək etmək məqsədilə Hökumətin tətbiq etdiyi maliyyə yardımı üsulları həmin ehtiyacları ödəmir. ƏU-ın ailələri nəqliyyat xərclərini ödəmək üçün ayda 10 Azərbaycan manatı (təxminən 12 ABŞ dolları) almalıdırlar. Lakin bəzi amillər bu vəsaiti almağa mane olur.
Rayon məktəblərinin də bir çox müəllimi qeyd etdi ki, əlilliyi olan uşaqların təhsil almalarına mane olan ciddi amillərdən biri təhsil müəssisələrinin ƏU üçün uyğunlaşdırılmamasıdır. Həmin müəllimlərlə keçirilən HQM nəticəsində məlum oldu ki, ölkənin kəndlərində dövlət və xüsusi nəqliyyat sistemi olmadığına görə, uşaqların əksəriyyəti ümumtəhsil məktəblərinə getmək imkanından məhrumdurlar. Bu maneələr uşaqları evdə təhsil almağa məcbur edir. Məlumatdan görünür ki, nəqliyyat çətinlikləri təkcə kənd yerlərinə xas deyildir. Şəhərlərdə müəllimlər və valideynlər bildirdi ki, Bakı və Sumqayıt kimi şəhərlərin ictimai nəqliyyat sistemləri ƏU-ın tələbatını ödəmək üçün lazımi qaydada təşkil edilməmişdir. ƏU olan ailələrin əksəriyyətinin yoxsul olduğunu və özəl nəqliyyat vasitələrindən istifadə haqqını ödəyə bilmədiklərini nəzərə alaraq, xüsusi ictimai nəqliyyatın olmaması məktəblərə rahatlıqla getməyə mane olan ciddi amillərdən biri hesab oluna bilər.
Nəhayət, Cədvəl 3-də (16-cı səh.) göstərildiyi kimi, məktəb binalarının infrastrukturu əlilliyi olan uşaqların xüsusi tələbatını ödəmək üçün nəzərdə tutulmamışdır. Həmin məktəblərin əksəriyyəti ƏU üçün nəzərdə tutulan xüsusi tualetlərə və gigiyena şəraitinə malik deyildir (müəllimlərin 80%-dən çoxu və direktorların 75%-i bildirdi ki, onların məktəblərinin tualeti sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqların tələbatına cavab vermir). Valideynlərin təxminən 20%-i bildirdi ki, onların uşaqlarının təhsil aldıqları məktəblərin əyani vəsaitləri qənaətbəxş deyildir. Sorğuda iştirak edən direktorların təxminən 63%-i, müəllimlərin isə 53%-i bildirdi ki, onların məktəblərinin əyani vəsaitləri ƏU-ın tələbatına cavab vermir. Bu nəticələr belə qənaətə gəlməyə imkan verir ki, binadan 0%
20%
40% 60%
80%
100%
Qrafik 3. Valideynlərin məktəb infrastrukturundan razılığının dərəcəsi (%)
Yoxdur Narazıdır
Razıdır
Tam razıdır
Sinif otağının texniki təchizatı (məsələn mebel)
üçün xüsusi çanaqlar
layihəli
tualetlər
Xüsusi ə yani tədris vəsaitləri
mərtəbədə yerləşmişdir
16
rahat istifadə imkanının olmaması ölkədə əlilliyi olan uşaqların təhsil almasına mane olan ən ciddi amillərdən biridir.
Bütün bu maneələr yalnız məktəblərdə müşahidə olunmur. Ümumiyyətlə, ölkənin ictimai bina, küçə, restoran və kafeləri inşa edilərkən, habelə ictimai nəqliyyatın fəaliyyəti təşkil edilərkən əlilliyi olan insanların ehtiyacları nəzərə alınmamışdır. 3.2.3. Münasib qiymət Tədqiqatın münasib qiymətə dair nəticələr ziddiyyətlidir. Göründüyü kimi, qiymətlərin münasib olmaması əlilliyi olan uşaqların təhsil almalarına mane olmur. Əslində hər hansı şəkildə təhsil alan ƏU-ın valideynlərinin yalnız təxminən 5,1%-i bildirdi ki, onların uşaqları bəzi hallarda maddi səbəblərdən dərsə gedə bilməmişdir. Təhsildən kənarda qalan ƏU-ın valideynlərinin təxminən 27,2%-i bildirdi ki, maddi çətinliklər onların uşaqlarının təhsil almasına mane olur (Cədvəl 4, səh.18). Ölkənin kəndlərində yaşayan ailələr şəhər ailələri ilə müqayisədə (müvafiq olaraq 43,2% və 20,7%) maddi çətinlikləri daha çox vurğulayırlar. Digər tədqiqatlar əsasında da bu fikir təsdiq edilmişdir.
Valideynlərin əksəriyyəti hesab edir ki, uşaqların təhsil almasına mane olan əsas amil uşaqların səhhətidir. 18 Ümumiyyətlə məlumatlarda qeyd edilir ki, ƏU-ın valideynləri ailə gəlirlərinin 5%-ni öz uşaqlarının təhsilinə xərcləməyi planlaşdırırlar. Belə ki, valideynlərin əksəriyyəti ailənin gəlirləri artdığı təqdirdə, pulun ilk növbədə qida, paltar, dərman, həkim xərclərinə, bəziləri isə təhsil xərclərinə sərf edilməsinin zəruriliyini qeyd etdi. Bu nəticələrin səbəbini iki cür izah etmək olar: 1) valideynlər təhsilə dəyər vermir, buna görə də təhsilə az vəsait ayırır; 2) əslində valideynlər öz əlilliyi olan uşaqlarının təhsilinə az vəsait ayırır və təhsil xərclərinin əksəriyyəti digər mənbələrdən ödənilir. Aydındır ki, bu məsələni araşdırmaq üçün əlavə tədqiqat aparılmalıdır və həmin tədqiqat nəticəsində təhsilə mane olan amillərin aradan qaldırılmasına dair əlavə tövsiyələr verilə bilər.
Buna baxmayaraq, valideynlərin əksəriyyəti dövlətin təyin etdiyi müavinətin məbləğindən narazı olduğunu bildirdi. Cədvəl 4-də göstərildiyi kimi, ƏU-ı olan ailələrin əksəriyyətinin aylıq gəliri 250 manatdan (təxminən 305 ABŞ dolları) azdır və onlar öz uşaqlarının tələbatını ödəmək üçün dövlətdən nəğd şəkildə il ərzində təxminən 339 manat (təxminən 413 ABŞ dolları) məbləğində maddi yardım alırlar.
18
Tədqiqat əsnasında səhhətin təhsilə necə mane ola biləcəyini müəyyən etmək mümkün olmadı. Bunun səbəbini bir neçə cür izah etmək olar: komissiyanın qərarı; valideynin öz uşağının əlilliyinin ciddiliyi haqqında yanlış təsəvvürü; yanlış məlumatın verilməsi; ƏU-ın və digər uşaqların tələbatına cavab verən təhsil xidmətləri haqqında məlumatın olmaması. Bu məsələni mütləq daha dərindən tədqiq etmək lazımdır.
0.0 10.0
20.0
30.0
40.0
50.0
60.0
Nəqliyyat
Maddi
Səhhət
Komissiyanın qərarı
Yaş həddi 17
Bu tədqiqatın köməyilə uşaqların təhsilinə kömək edəcək və valideynlər tərəfindən istifadə edilə biləcək mövcud maddi imkanları tədqiq etməyə cəhd göstərildi. Tədqiqat məlumatlarına uyğun olaraq, ƏU-ın valideynləri dövlətdən nəqliyyat xərci kimi ayda 10 manat (təxminən 12 ABŞ dolları) alırlar. Bundan əlavə, hər ƏU-ın valideyni öz uşağının tələbatını (qida, tibbi xidmət, paltar və s.) ödəmək üçün dövlətdən 35 manat (təxminən 40 ABŞ dolları) məbləğində müavinət alır. Tədqiqat zamanı toplanmış məlumata görə, valideynlərin 92%-i dövlət tərəfindən verilən maddi yardımın ƏU-ın tələbatının ödəmədiyini bildirdi. Dövlət statistikasının təhlili də belə qənaətə gəlməyə imkan verir ki, 2002-2007-ci illərdə ölkədə əhəmiyyətli iqtisadi artımın 10 dəfə artmağına baxmayaraq, dövlət yardımının məbləği təxminən 2,5 dəfə artdı 19 . Ölkədə inflyasiya sürətinin yüksək olduğunu nəzərə alaraq 20 , maddi yardımın məbləğini qənaətbəxş hesab etmək olmaz 21 . Sorğu iştirakçılarının böyük əksəriyyəti (83%) dövlət yardımının məbləğindən narazı olduğunu bildirdi. Tədqiqat nəticəsində məlum oldu ki, ailələr digər mənbələrdən fərqli növlərdə yardımlar alırlar (qohumlar, ianələr).
Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|