2
MÖVZU № 2: AZƏRBAYCAN ƏRAZİSİNDƏ QƏDİM DÖVLƏTLƏR
PLAN
GİRİŞ
1.
Manna dövləti: yaranması, yüksəlişi və süqutu.
2.
Azərbaycan Midiya və Əhəməni imperiyalarının tərkibində.
Atropatena dövləti
3.
Albaniya dövləti. (e.ə. IV – e. I əsri).
ƏDƏBİYYAT:
1.
Azərbaycan tarixi. Dərslik.(S. Əliyarlının red. ilə). Bakı, 1996, 2009
səh. 34-109
2.
Azərbaycan tarixi. Dərslik. I cild. Bakı,1994 səh.58-166
3.
Şükürov K. Azərbaycan tarixi. (Üç hissədə) I hissə. Bakı,2004
4.
Azərbaycan tarixi, 7 cilddə. Bakı, 1998, 2007. I cild. səh. 174-415
5.
Məmmədov İ. Azərbaycan tarixi (ali məktəblər üçün dərslik) Bakı,
2005. səh. 16-44
6.
Babayev İ. Qəbələ. Bakı, 1971
7.
Əliyev İ. Atropatena (rus dilində). Bakı, 1989
8. F
azili A. Atropatena (e.ə. IV – eramızın VII əsrləri). Bakı, 1992
9.
Məmmədova F. Qafqaz Albaniyasının
siyasi tarixi və tarixi
coğrafiyası. Bakı, 1987
10.
Qafqaz Albaniyasının tarixi məsələləri. Bakı, 1962
11.
Qaşqay S. Manna dövləti. Bakı, 1993
12.
Seyidov M. Azərbaycan xalqının soykökünü düşünərkən. Bakı,
1989
3
GİRİŞ
Azərbaycan tarixinin qədim dövrlərinin öyrənilməsi, miladdan öncəki
dövrlərdə Azərbaycan ərazisində mövcud olmuş tayfa ittifaqlarının və
qədim dövlətlərin tarixinin araşdırılması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Belə
ki, e.ə. III - II minilliklərdə Azərbaycanın tarixi - coğrafi sərhədləri,
etno -
siyasi durumu, bu coğrafi məkanda yaşamış xalqların həyat və məişəti,
təsərrüfatı və.s. məsələlər dərindən araşdırılmalı və təhlil olunmalıdır.
E.ə. III minillikdə Azərbaycanın
cənub hissəsi Mesopotamiya
sivilizasiyasına yaxın olduğundan ilk sinifli cəmiyyət və dövlətlər məhz
burada yaranmışdır. Urmiya gölü hövzəsində Aratta, Lullubi və Kuti dövlət
qurumları yaranmış, minilliyin sonunda isə bu
dövlətlər parçalanaraq öz
yerlərini iri tayfa ittifaqlarına vermişlər. Bu dövlət qurumlarının
Mesopotamiyanın şəhər-dövlətləri ilə sıx əlaqələri olmuşdur.
Azərbaycan ərazisində ilk mərkəzləşmiş dövlət e.ə. I minilliyin
əvvəllərində Urmiya gölü hövzəsində yaranmış Manna dövləti olmuşdur.
Manna
dövlətinin yaranması,
əhalisi və ərazisi, qonşu dövlətlərlə
münasibətləri, mədəniyyəti mühazirədə öz geniş əksini tapmışdır.
Azərbaycanın Midiya və Əhəməni imperiyalarının
tərkibində olduğu
dönəm də mühazirədə geniş təhlil olunmuşdur. Makedoniya imperiyası
tərəfindən Əhəməni dövlətinə son qoyulduqdan sonra Azərbaycan
torpaqlarının qısa müddətə bu nəhəng dövlətin
tərkibinə daxil edilməsi və
Makedoniyanın süqutundan sonra Azərbaycanın cənubunda Atropatena,
şimalında isə Albaniya dövlətlərinin təşəkkül tapması mühüm tarixi hadisə
hesab oluna bi
lər.
