Azərbaycan respublikasi kənd təSƏRRÜfati naziRLİYİ aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ

Cədvəl 1 
Müxtəlif mənşəli yumşaq buğda sortları 
S/S
 
Sort
 
Mənşəyi
 
S/S
 
Sort
 
Mənşəyi
 
1
Qobustan
AZE
30
Yeganə
AZE
2
Bol buğda
AZE
31
Tale 38
AZE
3
Arzu
AZE
32
Murov 2
AZE
4
Birlik
AZE
33
Qırmızı gül 1
AZE
5
Gürgənə
AZE
34
Qobustan
AZE
6
Qarabağ
AZE
35
Starshina
RUS-KR
7
Bezostaya 1
RUS
36
CO970547-7
USA-CO
8
Anza marker
USA
37
Zubkov
KYR
9
Zərdabi
AZE
38
MV 06-02
HU-MV
10
Pərzivan 1
AZE
39
Gerek
TR-ESK
11
Pərzivan 2
AZE
40
Gloriya
RO-FL
12
Qrekum 75/50
AZE
41
TX96V2847
US-TX
13
Dürdanə
AZE
42
Arlin/Yuma
USA-KSU
14
Mirbəşir 128
AZE
43
MV Dalma
HU-MV
15
Tərəqqi
AZE
44
Destin
RO-FL
16
Azəri
AZE
45
Dyuopebusa
MOL
17
Əkinçi 84
AZE
46
OK00421
USA-OK
18
Qiymətli 2/17
 
AZE
47
Altay
TR-ESK
19
Zirvə 85
AZE
48
Mima
BG
20
Nurlu 99
AZE
49
LC927/Petja
BG-SAD
21
Əzəmətli 95
AZE
50
Sönməz
TR-ESK
22
Şəki 1
AZE
51
Steklovidnaya 24
KAZ
23
Ruzi 84
AZE
52
Dalnitskaya
UKR
24
Günəşli
AZE
53
Vita
RUS-KR
25
Şəfəq
AZE
54
Azəri
AZE
26
Səba
AZE
55
SG-S1915
CZ
27
Şəfəq 2
AZE
56
Karahan
TR-KON
28
Uğur
 
AZE
57
U1254-7-9-2-
1/TX86A5616//Rina-6
TCI

---

83 
Müxtəlif yumşaq buğda sortları nümunələrinin hər bir pattern və elektroforetik 
spektrlərinin rastgəlmə tezliyi bütün zonalar üzrə genetik müxtəliflik indeksi Nei 
düsturu əsasında aşağıdakı formul ilə hesablanmışdır[10].



2
1
i
P
H
 
Burada: H - genetik müxtəliflik indeksi, P
i
– hər patternin zonalardakı tezliyidir. 
Aparılan elektroforetik analiz zamanı qliadin ehtiyat zülallarının allel 
komponentlər blokları bir-birindən elektroforetik spektrlərin sayına, komponentlərin 
geldə hərəkət sürətinə, spektrlərin intensivliyinə və patternlərin sayına görə 
fərqlənmişlər. Yerli və əcnəbi mənşəli 57 yumşaq buğda nümunəsində Gli 1A, Gli 
1B, Gli 1D, Gli 6A, Gli 6B və Gli 6D qliadinkodlaşdıran lokusların allellərinin 
elektroforetik spektrlərinin əmələ gətirdiyi patternlərə görə genetik identifikasiyası 
həyata keçirilmişdir. 
Hər bir tədqiq 
edilən nümunənin qliadinkodlaşdıran 
lokuslarının 
elektroforeqramları Bezostaya 1 və Anza kimi marker sortların məlum elektroforetik 
spektrlərinə uyğun olaraq identifikasiya edilmişdir. Aparılan tədqiqatda qliadin 
ehtiyat zülallarının elektroforeqramları, şərti olaraq dörd zonaya bölünmüşdür: bunlar 
ω-, γ-, β- və α- qliadinlər adlanırlar. ω- və α- zonalarında polimorfizm yüksək, γ- və 
β- zonasında isə aşağı olmuşdur. Yerli və əcnəbi yumşaq buğda nümunələrində 
genetik müxtəliflik indekslərinin fərqli olduğu müəyyən edilmişdir. Bununla belə, 
molekul kütləsi ən ağır olan qliadin elektroforetik (EF) spektrləri ω- zonada və ən 
yüngüllər isə α- zonada quruplaşmışdır. Belə ki, ω- zonasının qliadinlərinin molekul 
kütləsi 99-96 kDa, α- zonasında isə 15-25 kDa arasında dəyişir (Şəkil 1-4).