3.1.1. Tənəffüsün substratları və tənəffüs əmsalı
Tənəffüs prosesində istifadə olunan substratlardan ən
mühümü karbohidratlardır. Hüceyrədə olan karbohidratların
təxminən dörddə üç hissəsi, tənəffüsdə sərf oluna bilər.
Tənəffüs substratı kimi, zülallardan və yağlardan da istifadə
edilir. Bir sıra heterotrof orqanizmlərdə (məsələn, kif
göbələklərində) tənəffüs substratı, həmin orqanizmin yaşadığı
mühitin tərkibindən asılıdır. Göbələk və digər qrup
orqanizmlər, təbiətdə rast gəlinən üzvi birləşmələri, o
cümlədən, çətin mənimsənilən birləşmələri də ekzofermentlərin
köməyilə istifadə edə bilirlər. Müxtəlif fermentlərin aktivləşmə
qabiliyyəti və fəaliyyət göstərdiyi şəraitə görə bəzi iri və kiçik
göbələk taksonlarını bir-birindən fərqləndirmək mümkündür.
Bir çox göbələklər zülalları ekzogen parçalanmağa qadirdir.
Bunun üçün onlar, proteolitik fermentlərin üç əsas tipini mühitə
ifraz edirlər. Bu fermentlərdən olan endopeptidazalar, zülal
zənciri daxilində peptid rabitələrini qırır. Ekzopeptidlər, əksinə,
zəncirin yalnız sonuna təsir edir.
Mühüm qida maddələrindən biri də yağlardır (lipidlər).
Yağların parçalanması, lipazanın təsiri ilə başlayır. Bu
fermentin təsiri altında yağlar qliserin və yağ turşularına
parçalanır. Yağları parçalayan göbələk fermentlərinin əksəriy-
yətinin pH-optimumu qələvi sahəyə düşür, lakin bəzi
göbələklərdə bu ferment neytral və ya turş mühitdə daha aktiv
olur. Ən mühüm qida maddələrinin çevrilmə yollarının sxemi
aşağıda verilmişdir.
Zülallar Polisaxaridlər Yağlar
Dostları ilə paylaş: | 
